Gorączka chikungunya. Co wiemy o tym „nowym” wirusie?

Gorączka chikungunya – co to jest?

Gorączka chikungunya to wirusowa choroba tropikalna przenoszona głównie przez komary Aedes aegypti i Aedes albopictus, które przenoszą też dengę czy wirusa Zika.

Choroba po raz pierwszy została opisana w Tanzanii w latach 50. XX wieku, a jej nazwa pochodzi z języka makonde i oznacza „zgięty” lub „ten, który się zgina”, co odnosi się do charakterystycznego bólu stawów powodującego przygarbioną postawę chorego.

Klimat się zmienia, a wraz z nim rozszerza się obszar występowania komarów Aedes aegypti i Aedes albopictus. WHO szacuje, że nawet 5,6 miliarda ludzi na całym świecie może być zagrożonych potencjalnym kontaktem z wirusem chikungunya.

Gdzie odnotowano najwięcej przypadków zachorowań na gorączkę chikungunya?

• Ameryka Południowa i Środkowa: Brazylia, Paragwaj, Argentyna, Kolumbia, Peru, Boliwia;
• Ameryka Środkowa: Honduras, Salwador, Nikaragua;
• Azja Południowa i Południowo-Wschodnia: Indie, Sri Lanka, Bangladesz, Pakistan, Tajlandia, Indonezja, Filipiny, Chiny (prowincja Guangdong, miasto Foshan);
• Afryka Subsaharyjska i Wschodnia: Senegal, Kenia, Tanzania, Uganda;
• Wyspy Oceanu Indyjskiego: La Réunion, Mayotte, Mauritius;
• Karaiby: Dominikana, Haiti, Gwadelupa, Martynika, Portoryko.

Zagrożenie wirusem chikungunya w Europie jest obecnie ograniczone głównie do przypadków importowanych, czyli takich, które zostały przywiezione przez osoby powracające z regionów endemicznych.

Gorączka chikungunya – objawy

Gorączka chikungunya objawia się najczęściej nagłą wysoką temperaturą oraz bardzo silnym bólem stawów, który potrafi przykuć chorego do łóżka.

Do typowych objawów należą także:

• ból mięśni,
• ból głowy,
• wysypka,
• nudności,
• ogólne osłabienie.

Choć większość chorych wraca do zdrowia po tygodniu, u około 40% pacjentów ból stawów utrzymuje się tygodniami, a czasem nawet miesiącami, przypominając objawy przewlekłego reumatyzmu.

W skrajnych przypadkach, szczególnie u osób starszych, dzieci i pacjentów z chorobami przewlekłymi, mogą wystąpić cięższe powikłania neurologiczne, sercowo‑oddechowe, a nawet zagrażające życiu objawy ze strony układu krążenia.

Gorączka chikungunya – diagnostyka i leczenie

Diagnostyka zakażenia wirusem chikungunya opiera się na analizie objawów klinicznych oraz badaniach laboratoryjnych. Niestety nie ma obecnie specyficznego leku na wirusa chikungunya. Leczenie jest jedynie objawowe: obejmuje odpoczynek, odpowiednie nawodnienie, leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (głównie paracetamol).

WHO wydała w 2025 r. nowe zalecenia, zgodnie z którymi nie zaleca się rutynowego stosowania sterydów czy przetaczania płytek krwi bez wyraźnych wskazań. W ciężkich przypadkach konieczne może być leczenie szpitalne z dożylnym podaniem płynów.

Gorączka chikungunya – jak uniknąć zachorowania? 

Największe znaczenie ma ochrona przed ukąszeniami komarów.

Jeśli wybierasz się w rejony zagrożone zakażeniem:

• stosuj repelenty,
• noś odzież zasłaniającą skórę,
• korzystaj z moskitier,
• unikaj zbiorników stojącej wody, które mogą stanowić miejsca rozwoju larw komarów.

Gorączka chikungunya – szczepionka

Ixchiq to pierwsza na świecie dopuszczona szczepionka przeciwko wirusowi chikungunya, opracowana przez firmę Valneva. Została zatwierdzona do użytku w Stanach Zjednoczonych przez FDA w listopadzie 2023 r., a w czerwcu 2024 także przez Europejską Agencję Leków (EMA). Szczepionka przeznaczona jest dla osób dorosłych, szczególnie tych podróżujących do rejonów endemiczych, oraz mieszkańców obszarów zagrożonych epidemią. Jej głównym celem jest ograniczenie rozwoju ciężkich objawów choroby, zwłaszcza przewlekłych bólów stawów oraz hospitalizacji.

Ixchiq jest szczepionką żywą, atenuowaną, co oznacza, że zawiera osłabioną wersję wirusa zdolną do wywołania odpowiedzi immunologicznej, ale nie choroby. Preparat podaje się w pojedynczej dawce domięśniowo, a pełna odporność rozwija się w ciągu kilku tygodni po szczepieniu.