Inhibitory pompy protonowej. Kiedy i jak je stosować? Jakie są skutki uboczne?

Inhibitory pompy protonowej – jak działają? 

Pompą protonową nazywamy białka w błonie komórkowej, które aktywnie przenoszą protony przez tę błonę. W przypadku żołądka jest to transport jonów H+, które biorą udział w tworzeniu kwasu solnego w żołądku. Kiedy pompa protonowa działa nadmiernie, pH w żołądku obniża się, co z kolei powoduje objawy typowe dla zgagi.  

Inhibitory pompy protonowej (IPP) to leki, które hamują działanie mechanizmu pompy protonowej. Dzięki temu podwyższają pH soku żołądkowego. W Polsce leki z tej grupy dostępne są bez recepty oraz na receptę. Najpopularniejsze są pantoprazol i omeprazol.  

Pozostałymi lekami z grupy IPP są: 

• esomeprazol, 
• lanzoprazol,  
• rabeprazol, 
• dekslanzoprazol.  

Inhibitory pompy protonowej – wskazania 

Wskazania do stosowania inhibitorów pompy protonowej są w zasadzie takie same dla wszystkich preparatów z tej grupy.  

Inhibitory pompy protonowej stosuje się między innymi w: 

• zwalczaniu bakterii Helicobacer pylori, 
• objawowym refluksie żołądkowo-przełykowym, 
• leczeniu i zapobieganiu owrzodzeniom żołądka i dwunastnicy w trakcie stosowania NLPZ i innych leków drażniących śluzówkę żołądka, 
• terapii wrzodu trawiennego, 
• terapii zespołu Zollingera-Ellisona. 

Inhibitory pompy protonowej – dawkowanie 

Leki tego typu przyjmuje się doustnie. Mają one postać tabletek lub kapsułek dojelitowych, które nie są trawione w żołądku. Najczęściej zaleca się ich przyjmowanie raz dziennie, 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem.  

Leki z grupy IPP kupione bez recepty stosuj maksymalnie przez 4. tygodnie. Jeśli po tym czasie nie nastąpi poprawa, a objawy refluksu nadal będą występowały, skonsultuj się z lekarzem.  

Inhibitory pompy protonowej – skutki uboczne 

Substancje z tej grupy są powszechnie uznawane za bezpieczne, ale jak każdy lek, również one mogą wywoływać skutki uboczne.  

Najczęściej są to dolegliwości ze strony układu pokarmowego: 

• ból brzucha, 
• biegunka, 
• zaparcia, 
• wzdęcia, 
• wymioty. 

Rzadziej: 

• ból głowy, 
• miopatia (choroba mięśniowa), 
• zawroty głowy, 
• bezsenność, 
• wysypka i świąd. 

W niektórych przypadkach po odstawieniu inhibitorów pompy protonowej wzrasta wydzielania kwasu żołądkowego. Mówi się wtedy o tzw. zgadze z efektu odbicia.  

Co więcej, długotrwała kuracja IPP może powodować niedobór: 

• żelaza, 
• wapnia, 
• magnezu, 
• witaminy B12. 

Inhibitory pompy protonowej a inne leki 

Leki z grupy IPP mogą zmieniać wchłanianie innych leków ze względu na podwyższanie pH w żołądku lub zmianę metabolizmu przez enzymy w wątrobie.  

Są to: 

• ketokonazol i trakonazol stosowane w zakażeniach grzybiczych, 
• mykofenolan mofetylu używany po przeszczepach narządów, 
• klopidogrel hamujący agregację płytek krwi, 
• benzodiazepiny o działaniu przeciwlękowym, uspokajającym i nasennym.  

IPP a ciąża i karmienie piersią 

Według informacji zawartych w ulotkach leków, tylko omeprazol może być stosowany w ciąży i okresie karmienia piersią. Lek stosuj jednak po konsultacji ze swoim lekarzem ginekologiem.  

Czym zastąpić inhibitory pompy protonowej? 

W leczeniu zmniejszającym wydzielanie kwasu w żołądku oraz podwyższającym pH, oprócz leków z grupy IPP, można stosować: 

• leki blokujące receptor H2 w żołądku – famotydyna, 
• leki zobojętniające kwas solny – sole glinu, magnezu, wapnia i sodu, 
• alginiany. 

Naturalne inhibitory pompy protonowej 

W 2024 r. pojawiło się badanie, w którym porównano działanie kurkuminy i omeprazolu. Wzięło w nim udział 151 pacjentów z objawami choroby dyspeptycznej. Pacjenci zostali podzieleni na 3 grupy, jedna z nich stosowała sam omeprazol, druga kurkuminę, a trzecia połączenie tych dwóch preparatów. Wyniki badania wykazały, że zarówno omeprazol, jak i kurkumina, są równie skuteczne w łagodzeniu objawów choroby dyspeptycznej, ale ich połączenie nie działa silniej na objawy choroby.

Aby potwierdzić to działanie kurkuminy, potrzeba więcej badań na większej i bardziej zróżnicowanej grupie osób.