Jemioła – w jakich dolegliwościach się sprawdzi?

Tajemnicza jemioła odgrywa ważną rolę nie tylko obecnie. Stosowano ją również w tradycyjnej medycynie ludowej setki lat temu. Wierzono w jej magiczne moce, chroniące przed czarną magią, urokami i siłami nieczystymi. Chroniła też wojowników podczas bitew, a także przynosiła szczęście. Wierzono również w jej moc przywracania i zwiększania płodności, z czym kojarzone były jej owoce o lepkim i białawym miąższu, przypominającym męskie nasienie. 

Objawy zatrucia jemiołą 

Jemioła to roślina wiecznie zielona, żyjąca nawet 30-40 lat. Ma skórzaste liście o gładkich brzegach i owalnym lub lancetowatym kształcie. Owoce to charakterystyczne białe lub biało-żółte nibyjagody o lepkim miąższu. Stanowią pożywienie dla ptaków, które przy okazji żerowania rozsiewają tę roślinę. Przypadkowo spożyte przez człowieka mogą spowodować zatrucie objawiające się m.in.  

• wymiotami,  
• nudnościami,  
• bólem brzucha,  
• biegunką.  

Owoce stosowane zewnętrznie w medycynie ludowej były pomocne przy odmrożeniach. 

Jemioła – skład 

Surowcem leczniczym są liście i młode gałązki. Najwięcej składników aktywnych mają te zebrane w okresie październik-grudzień oraz marzec-kwiecień.  

Główne składniki jemioły odpowiedzialne za jej właściwości to: 

• wiskotoksyny – niskocząsteczkowe peptydy, zbudowane z 46 aminokwasów; największe znaczenie dla działania farmakologicznego mają typy A2, A3 i B, 
• polisacharydy – arabinogalaktany i galaktouroniany, 
• lektyny – wiskumina (ML I), ML II, ML III,  
• aminy – cholina, histamina, 
• kwasy fenolowe – kwas kawowy, ferulowy, betulinowy, 
• flawonoidy. 

Na jakościową i ilościową zawartość związków czynnych mają wpływ gatunek żywiciela jemioły oraz pora zbioru. 

Jemioła – zastosowanie 

Jemioła jest tradycyjnie stosowana w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego, a także we wspomaganiu leczenia samoistnego nadciśnienia tętniczego, działając rozszerzająco na naczynia krwionośne. Mechanizm działania nie został dokładnie poznany, jednak prawdopodobnie jest on związany z działaniem na śródbłonek i mięśniówkę naczyń krwionośnych. Jemioła normalizuje również rytm pracy serca. Stosowana jest także pomocniczo przy menopauzie oraz niewydolności żylnej (poprawa krążenia przy tzw. uczuciu ciężkich nóg). 

Współczesne zastosowanie jemioły w chorobach nowotworowych wynika z niedawnych odkryć właściwości cytotoksycznych tej rośliny. Badano jemiołę w kontekście różnych mechanizmów przeciwnowotworowych i udowodniono jej aktywność w zakresie działania cytotoksycznego oraz  indukowania apoptozy. Jemioła stymuluje również odporność, wpływając na dojrzewanie i różnicowanie limfocytów T. Wspomagające działanie jemioły wiąże się jednak przede wszystkim z podaniem podskórnym lub dożylnym jej wyciągów, co zawsze odbywa się pod kontrolą i z zalecenia lekarza. 

Udowodniono również szeroko pojęte działanie przeciwzapalne składników aktywnych jemioły. 

Jemioła – przeciwwskazania i skutki uboczne 

Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania u dzieci i młodzieży, a także u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Z tego względu stosowanie jemioły w tych grupach jest niezalecane.  

Ziele jemioły uchodzi za bezpieczne i nie odnotowano poważnych działań niepożądanych, wynikających z przedawkowania lub długotrwałego stosowania. Do najczęstszych skutków ubocznych należą zaburzenia żołądkowe: nudności, wymioty, biegunka. Należy pamiętać, że wyciągi etanolowe nie są wskazane w schorzeniach wątroby oraz przy chorobie alkoholowej. 

Obecnie ziele jemioły jest dostępne jako wyciąg ze świeżej rośliny – w postaci nalewki (zarówno prostej, jak i w połączeniu z innymi składnikami działającymi synergistycznie), a także jako wysuszone ziele w postaci herbatki do zaparzania. 

Mimo że jemioła jest stosowana w tradycyjnej medycynie ludowej od wielu lat, wciąż nie jest do końca poznaną rośliną. Jej związki czynne o nieodkrytych do tej pory właściwościach dają nadzieję na istotne wspomaganie leczenia poważnych chorób, na które współczesna medycyna wciąż nie ma skutecznego lekarstwa. 

Źródła: 

1. Jemioła – roślina świątecznych pocałunków. Panacea Nr 4 (41), październik-grudzień 2012 strony: 6-8. 
2. Leoni Villano Bonamin, Aloisio Cunha de Carvalho, Silvia Waisse. Viscum album (L.) in experimental animal tumors: A meta-analysis. Exp Ther Med. 2017 Jun; 13(6): 2723–2740. 
3. Shiao Li Oei, Anja Thronicke, Matthias Kröz, Harald Matthes, Friedemann Schad. Use and Safety of Viscum album L Applications in Cancer Patients With Preexisting Autoimmune Diseases: Findings From the Network Oncology Study. Integr Cancer Ther. 2019; 18. 
4. Gunver S Kienle, Renate Grugel, Helmut Kiene. Safety of higher dosages of Viscum album L. in animals and humans – systematic review of immune changes and safety parameters. BMC Complement Altern Med. 2011; 11: 72. 
5. Paul Posadzki, Leala K Watson, Edzard Ernst. Adverse effects of herbal medicines: an overview of systematic reviews. Clin Med (Lond). 2013 Feb; 13(1): 7–12.