Karotenoidy w kosmetykach – jakie pełnią funkcje?

Co to są karotenoidy? 

Karotenoidy to grupa lipofijnych (rozpuszczających się w tłuszczach) związków należących do grupy tetraterpenów. Naturalnie występują zarówno u roślin, jak i u zwierząt, nadając im barwę od żółtej do czerwonej, a w połączeniu z niektórymi białkami nawet niebieską, purpurową czy zieloną.  

Karotenoidy można podzielić na 2 grupy:  

• karoteny, do których należą m.in. α-karoten, β-karoten, γ-karoten i likopen; 
• ksantofile, czyli tlenowe pochodne karotenów takie jak zeaksantyna, luteina, wiolaksantyna czy kapsorubina. 

Właściwości karotenoidów 

Kluczowa funkcja karotenoidów to ochrona organizmu przed stresem oksydacyjnym – wykazują one działanie antyoksydacyjne, czyli zdolność do neutralizowania wolnych rodników. Te z kolei, chociaż wytwarzane są w naszym organizmie nieustannie, ze względu na swoją wysoką reaktywność mogą stanowić duże zagrożenie. Z łatwością bowiem wchodzą w reakcje z różnymi składnikami naszych komórek, a także z DNA, przyczyniając się do powstawania mutacji genetycznych.  

Przeczytaj również:
Antyoksydanty – jak działają na nasze zdrowie?

Chociaż działanie antyoksydacyjne karotenoidów jest bezsprzecznie ich najważniejszą cechą, to w literaturze można znaleźć informacje o innych właściwościach niektórych karotenoidów, którymi są: 

• aktywność biologiczna pozwalająca traktować je jako prekursory retinolu (np. β-karoten), 
• absorbowanie promieniowania UV, 
• zdolność wzmacniania odporności immunologicznej organizmu. 

Działanie karotenoidów 

Bogate właściwości karotenoidów sprawiają, że barwniki te znajdują zastosowanie w kosmetykach. Ich podstawowe działania to: 

• opóźnianie procesu starzenia się skóry, 
• zapobieganie podrażnieniom posłonecznym, 
• działanie regenerująco-ujędrniające, 
• działanie rewitalizujące, 
• normalizowanie pracy gruczołów łojowych. 

Karotenoidy w kosmetykach 

Do 2004 r. poznano około 750 naturalnie występujących karotenoidów. Najpopularniejsze z nich to β-karoten, luteina, zeaksantyna, likopen czy astaksantyna. 

β-karoten 

β-karoten cieszy się największą rozpoznawalnością wśród wszystkich kareotenoidów. Ten słusznie kojarzony z marchewką barwnik wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Bierze udział w hamowaniu procesu utleniania lipidów. W przemyśle kosmetycznym znajduje zastosowanie w produktach: 

• regulujących wydzielanie sebum, 
• przeciwtrądzikowych, 
• przeciwstarzeniowych, 
• zmiękczających naskórek, 
• likwidujących nadmierne rogowacenie skóry. 

Co więcej, badania wykazały, że zastosowanie przed ekspozycją na słońce preparatów zawierających w swoim składzie β-karoten, zmniejsza ryzyko oparzenia słonecznego skóry. 

Przeczytaj również:
Beta-karoten a witamina A

Luteina i zeaksantyna 

Te dwa barwniki charakteryzują się działaniem promienioochronnym. Absorbują one niebieskie światło, uważane za bardziej szkodliwe niż promieniowanie UV. Dzięki swoim właściwościom wykorzystywane są przy produkcji kremów dedykowanych do skóry: 

• starzejącej się, 
• szarej i zmęczonej, 
• z przebarwieniami. 

Znajdują także zastosowanie w produktach nawilżających i poprawiających elastyczność oraz preparatach zapobiegających przedwczesnemu starzeniu się skóry spowodowanemu promieniowaniem słonecznym.  

Przeczytaj również:
Luteina – jakie są jej właściwości?

Likopen 

Ten naturalnie występujący w pomidorach barwnik cechuje się bardzo silnymi właściwościami przeciwutleniającymi – w walce z wolnymi rodnikami jest dwukrotnie silniejszy niż β-karoten. Charakteryzuje go również bardzo silne powinowactwo do błon komórkowych. Uczestniczy w powstawaniu prekursora kolagenu. Dzięki swoim właściwościom likopen znajduje zastosowanie w kosmetykach: 

• rewitalizujących, 
• odmładzających, 
• poprawiających koloryt skóry szarej i zmęczonej, 
• tonizujących, dedykowanych do cery tłustej. 

Astaksantyna  

Astaksantyna należąca do grupy ksantofili uznawana jest za jeden z najsilniejszych antyoksydantów, przewyższając w tym rankingu inne karotenoidy. Dzięki zdolności obniżania poziomu melaniny w skórze zmniejsza ryzyko powstawania przebarwień. Efektywnie pochłania również promieniowanie UV, co z kolei sprawia, że znajduje zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych do ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Co więcej, dobrze wnika w warstwę rogową naskórka, docierając również do skóry właściwej oraz tkanki podskórnej, dzięki czemu poprawia elastyczność i nawilżenie skóry.  

Przeczytaj również:
Astaksantyna – jeden z najsilniejszych antyoksydantów świata