Nużeniec ludzki – przyczyny, objawy, leczenie
Nużeniec to pasożyt należący do stawonogów, zakażający ludzi. Jego różne rodzaje są szeroko rozpowszechnione na całym świecie, a obecność obserwuje się głównie u osób w podeszłym wieku. Czy zatem stanowi zagrożenie?
Czym jest nużeniec?
U człowieka występują dwa gatunki nużeńca – Demodex folliculorum i Demodex brevis. Oba są mikroskopijnymi stawonogami osiągającymi rozmiary: do niespełna 0,3 mm (folliculorum) oraz do ok. 0,2 mm długości (brevis). Bytują w gruczołach łojowych, szczególnie okolicy twarzy i przewodów słuchowych oraz mieszkach włosowych brwi, rzęs i owłosionej skóry głowy. Cały cykl rozwojowy nużeńca odbywa się u jednego żywiciela, a wszystkie jego formy rozwojowe odżywiają się dostępnymi „na miejscu” komórkami nabłonka, lipidami i wydzieliną gruczołów łojowych.
Jak można się nim zarazić?
Do przenoszenia zakażenia nużeńcem dochodzi w wyniku kontaktu bezpośredniego z zakażonym oraz za pośrednictwem przedmiotów codziennego użytku, takich jak wspólne ręczniki czy pościel. Ponadto korzystanie ze wspólnych przyborów i kosmetyków, również w zakładach kosmetycznych i fryzjerskich sprzyja rozpowszechnianiu pasożyta. Jego obecność obserwuje się również w kurzu, co stwarza w zasadzie nieograniczone możliwości ekspansji na kolejnych żywicieli.
Jak przebiega zakażenie nużeńcem?
Nużeniec to szeroko rozpowszechniony pasożyt. Częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem, od bardzo rzadkiego u dzieci, prawdopodobnie uwarunkowanego niską aktywnością ich gruczołów łojowych, do ponad 90% obecności u osób po 70. roku życia! Częściej obserwuje się go również u pacjentów z obniżoną odpornością.
Zakażenie nużeńcem w większości przypadków przebiega bezobjawowo. Symptomy pojawiają się zwykle u osób w podeszłym wieku lub obciążonych innymi chorobami, upośledzającymi odporność organizmu. W pojawieniu się objawów demodekozy dużą rolę odgrywa wspólne nadkażenie bakteriami – paciorkowcami i gronkowcami, o czym może świadczyć zmniejszenie rozpowszechnienia pasożyta po terapii antybiotykowej, eliminującej wspomniane zakażenie.
Mechanizm powstawania manifestacji zakażenia polega głównie na mechanicznym blokowaniu ujść gruczołów przez pasożyta oraz wywoływaniu miejscowej reakcji zapalnej przez obecność ich chitynowych pancerzyków, stanowiących ciało obce dla ludzkiego organizmu.
W przebiegu demodekozy występują:
- wykwity rumieniowo-grudkowo-krostkowe,
- mleczno-brunatne przebarwienia,
- zapalenie mieszków włosowych,
- przesuszenie skóry i rogowacenie naskórka,
- stan zapalny gruczołów Meiboma, zlokalizowanych w brzegach powiek, i mieszków włosowych rzęs.
Obecność nużeńca kojarzy się również z występowaniem chorób, takich jak trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry, zapalenie okołoustne czy okołooczne. Nie stanowi on jednak potwierdzonego czynnika etiologicznego tych schorzeń.
Diagnostyka i leczenie nużeńca
Diagnostyka zakażenia nużeńcem polega na ocenie mikroskopowej odpowiednio pobranych próbek z miejsc bytowania pasożyta. Do badania używa się zeskrobin naskórka, wyciśniętej wydzieliny gruczołów łojowych, preparatów biopsyjnych naskórka oraz odcisków skórnych pobieranych na taśmę celofanową. W przypadku demodekozy rzęs ocenie podlegają same rzęsy, wyrwane z górnej i dolnej powieki wraz z cebulkami.
Leczenie demodekozy podejmuje się w przypadkach objawowych z potwierdzonym zakażeniem. Stosuje się wówczas miejscowe preparaty z lekiem przeciwpasożytniczym – iwermektyną. Ponadto celem eliminacji towarzyszącego zakażenia bakteryjnego stosuje się antybiotyki. Pomocne jest również używanie substancji przeciwzapalnych, maści rtęciowej czy olejku herbacianego.
Źródła:
- Raszeja-Kotelba B., Jenerowicz D., Izdebska J.N., Bowszyc-Dmochowska M., Tomczak M., Dembińska M.: Some aspects of the skin infestation by Demodex folliculorum, Wiad Parazytol. 2004, 50,
- Inceboz T., Yaman A., Over L., Ozturk A.T., Akisu C.: Diagnosis and treatment of demodectic blepharitis, Turkiye Parazitol Derg, 2009, 33,
- Marcinowska Z., Kosik-Bogacka D., Łanocha-Arendarczyk N., Czepita D., Łanocha A., Demodex folliculorum i demodex brevis, w: Pomeranian Journal of Life Sciences Wol. 61, Nr 1 (2015),
- Zhao Y.E., Guo N., Xun M., Xu J.R., Wang M., Wang D.L.: Sociodemographic characteristics and risk factor analysis of Demodex infestation (Acari: Demodicidae). J Zhejiang Univ Sci B. 2011, 12,
- Diaz-Perez J.L.: Demodex mites in rosacea. J Am Acad Dermatol. 1994,
- Kuźna-Grygiel W., Kosik-Bogacka D., Czepita D., Sambor I.: Objawowe i bezobjawowe inwazje Demodex spp. powiek u osób w różnych grupach wiekowych, Wiad Parazytol. 2004, 50.
nużeniec to koszmar mojego życia.. nie wiem czy największy ale na pewno ogromny… pół roku terapii za mną a i tak się nie mogę go pozbyć.. trochę lepiej się czuje po chusteczkach do pielęgnacji powiek oraz brzegów powiek, które kupuje w aptece no i ostatnie leki są trochę lepsze od poprzednich … nie wiem ile to jeszcze potrwa ale mam już serdecznie dość!
Niestety, to bardzo trudny przeciwnik. Trzymamy kciuki, aby udało się Pani skutecznie zwalczyć nużeńca ?
Też się z tym zmagam od pół roku. Teraz kupiłam iwermektynę w Niemczech. Na receptę od dermatologa.
Też własnie próbuję z nim walczyć na co dzień…
Dieta gatunkowa i wszystko prawie mija ☺️ (od Arnolda Ehreta po dr Roberta Morse’a ?)
Ja pozbyłam się pijąc nano srebro niejonowe, nie ma nic szybszego na pozbycie się nużeńca!!!!! Walczyłam z nim pare lat, a po kuracji nano srebrem poszedł w …
Mozna spozywać doustnie nano srebro niejonowe? Czytam informacje i jest napisane ze nie wolno go pic. Jak to w takim razie wyglada ? Pozdrawiam
Srebra nie wolno spożywać, ponieważ kumuluje się w naszym organizmie i może wywoływać srebrzycę. Produkt ten jest przeznaczony tylko do użytku zewnętrznego i działa on przeciwbakteryjnie.
Czy Nano srebro jest bezpieczne? A gdzie zdobyć? Czy pomaga w nuzencu na rzesach? Czy odrastaja rzesy ?
Ile i w jakiej dawce stosować srebro? Będę wdzięczna za odpowiedź. Madzia
jakie dawki stosować i ile razy dziennie? będę wdzięczna za odpowiedź. Madzia
Gdie kupić nano srebro niejonowe
Do waria a jak sie nazywa ten lek w Niemczech
Srebro kolkidane mi nie pomogło
Napisz proszę dokładniej jak Ci się udało. Jakie dokładnie nano srebro, jak stosowĆ i przez jaki czas. Pół roku terapii i ciągle jest!
Można spróbować ostrożnie przetrzeć skórę niewielką ilością spirytusu salicylowego. W razie podrażnienie przepłukać wodą.
myślałam, że miałam nużeńca, ale po spotkaniu z dermatologiem wyszło, że jest to właśnie ten trądzik różowaty.. no niestety, ale jednak przeszłam przez kilka leków, a pomógł mi kosmetyk bez recepty xDDDD polecam mieszankę z kwasu azelainowego, kwas laktobionowy, glukonolakton, alantoina, bisabolol i tak dalej i tak dalej.. za dużo składników bym musiała wymienić, ale taki zestaw w jednym to jest moc 😀
bardzo proszę o nazwę tego kosmetyku na trądzik różowaty, z góry dziękuję
Jak nazywa się lek którego używałaś?
A czy w Polsce jest dostępne coś z iwermektyną?
Preparat z iwermektyną jest dostępny na receptę. Nie jest on jednak przeznaczony do leczenia nużycy na powiekach.
Posela to lek z iwermektyną. Zjadłam 5 dawek. Po miesiącu zbadałam rzęsy i mam wynik ujemny. Zwierzęta też leczy się iwermektyną na nużenca.
Tak.
Witam jesli mamy nużeńce to jest to problem o podłożu autoimmunologicznym jakie macie problemy zdrowotne ? Ja ciagle robie badania, ale włosy z głowy mi lecą strasznie. Msm stwierdzony przez test laboratoryjny.
Nie zgodzę się z tym. Natomiast uważam,że musi dojść do masywnego zarażenia i tak też doszło u nas w domu. Gdzie 3 osoby się zaraziły od siebie i pisanie, ze nużeniec występuje u ludzi z obniżoną odpornością jest bzdurą.
Również sie z tym nie zgodzę. Nuzeniec jest przyczyną a nie skutkiem. Nuzeniec roznosi bakterie odkleszczowe, borellie, barto, itp itd to jest większy temat niż może Państwu się wydawać, dużo wiekszy
nużeniec jest skutkiem obniżonej odporności jak go wyleczyłem usuwając chorego zęba bez żadnych maści. na odporność tylko płyn lugola, który usuwa candide i sibo w kilka tygodni i nietolerancje pokarmowe znikają mi znikła na gluten – brak wysypek na ramionach po zbożach. Najpierw należy zbadać hormony. W dobie chloru i bromu – toksycznych halogenków i antagonistów jodu, niedoczynność tarczycy to dziś plaga – należy zbadać tarczycę i ph w żołądku. Chore zęby są rezerwuarem h.pylori, która podwyższa ph kwasu żołądkowego powyżej 4 ph, zdrowi ludzie mają ok. 1.5 ph, w konsekwencji niskiego rozwija się sibo jelito cienkie staje się zasadowe i z okrężnicy migruje e.coli i niszczy florę, stąd nietolerancje i pasożyty.
niestety na nużeńca nie ma w Polsce skutecznego leku, można kupować różne maści itd ale skutek tu też może być różny, chociaż spotkałam się ostatnio z ciekawym zestawem na bazie kwasu glikolowego, alantoiny, jest też chyba witamina e i kwas salicylowy i dużo roślinnych ekstraktów, może warto coś takiego spróbować?
Od dłuższego czasu zmagałam się z trądzikiem różowatym, ale ostatnimi czasu te objawy się nasiliły i okazało się, że mam właśnie tego nużeńca. Szukam teraz jakiejś pomocy. Jest wstanie ktoś polecić jakiś lek i czy trzeba mieć na niego jakąś receptę czy coś?
Oczywiście nikt tutaj Tobie leku nie poleci, bo to może zrobić jedynie lekarz, który wyda receptę na podstawie badań. Ja mogę Tobie jedynie na własnym przykładzie poradzić walkę z nużeńcem za pomocą preparatów, które nie wymagają recepty. Warto nużeńcowi zabrać pożywkę, dzięki której się rozrasta. Spróbuj kupić sobie dobry płyn oczyszczający z kwasem glikolowym, który oczyści twarz z nadmiaru łoju oraz martwego naskórka i krem z ekstraktu z zielonej herbaty lub z oleju z orzechów laskowych, który pomoże w ustabilizowaniu produkcji łoju.
A chciałabyś mi coś polecić? Bo jak sobie patrzę na różne kosmetyki to kompletnie nie ogarniam tych składów i nie wiem w gruncie rzeczy czego szukać
Na skórę głowy, twarz i ciało można stosować boraks+woda utleniona+woda destylowana. B. dobrze sobie radzi. Jest o tym dużo w necie i na yt, jeśli znasz ang. Na polskich forach też jest o tym dużo. Znajdziesz tam proporcje i sposób stosowania – łatwe. Dod. to jest tanie. Do ostatniego płukania po terapii boraksem do wody dodaję nieco jabkłkowego octu, żeby zamknąć łuski włosa. Boraks stosowałam/stosuję. Daje efekty dużo lepsze niż olejki, siarki, dziegcie, z których nie rezygnuję – prowadzę wojnę hybrydową na wszystkich frontach. co do olejków polecam: olejek z glistnika, jest łagodny i mozna stosować na powieki, tak jak Diprobase. Należy również pamiętać o tym, że nużeniec tępiony na twarzy – zejdzie na szyję itd. wiec obszar leczenia należy brać z zapasem. Zapewne doczytasz też o tym, że boraks został zakazany w UE. Trudno mi się do tego odnieść. Mi nie zaszkodził. Dobry jest Artemisol i nie chodzi o wrotycz (tak do końca) tylko o wysoką zawartość etanolu, który po prostu nużeńca “rozpuszcza” – jest filmik na yt: demodex ethanol. Pomocny jest również Novoscabin – środek na świerzb. Nużeniec i świerzb to ta sama rodzina żyjątek, więc działa. Stosuję peeling enzymatyczny Bielenda Professional do skóry wrażliwej – nawet na powieki. Pięknie oczyszcza ze starego naskórka i nie podrażnia. Dzięki peelingowi maści mogą lepiej penetrować pory, w których gnieździ się demodex. Czytałam również (naukowe artykuły napisane przez pol. lekarzy z Kliniki Dermatologii w Poznaniu/Szpital Kliniczny na ul. Długiej) o dobroczynnym wpływie kwasu migdałowego oraz azaleinowego i wg mnie ma to sens, ponieważ wszystko, co penetruje pory albo dla odmiany je zatyka, tak jak np. olejki, w efekcie końcowym przyczynia się do minimalizacji populacji roztocza.
Zakupiłam do wycierania włosów ręczniki fryzjerskie flizelinowe, do twarzy jednorazowe papierowe. Nużeniec to pajęczak, który musi oddychać, dlatego na noc dobrze jest zrobić macerat: olej kokosowy vel nafta kosmetyczna lub inna tłusta maź (polecam o. kokosowy, ponieważ odżywia i ma ładny zapach – boraks i Artemisol b. włosy wysuszają, olej/nafta je odżywi).Należy solidnie natrzeć skórę głowy tłustym preparatem. Można dodać do mikstury olejek herbaciany, miętowy, etc., a następnie zawinąć włosy w folię spożywczą. Folia pięknie przylega do skóry, tworząc hermetyczny kokon. Na wierzch dla stabilności konstrukcji można założyć czepek frote. Ja tak śpię całą noc i dopiero rano zmywam olej. Tym sposobem ograniczamy dostęp tlenu nużeńcowi i jakąś część populacji udusimy. Do mycia włosów polecam Nizoral, Psorax. Psorax cuchnie smołą, ale ładnie czyści skalp. Zastosowałam również Cerkopil peeling z mocznikiem 30% – to średnio skuteczne, złe nie jest, ale wg bez szału. Pamiętajmy, że zakażeniu nużeńcem b. często towarzyszą zakażenia grzybicze lub bakteryjne, a demodex je roznosi po całym ciele.
Obecnie do całego zestawu wszelkich środków dołożyłam Soolantrę i Rozex, gdzie uważam że soolantra daje radę; Rozex na razie wstrzymam się od opinii. Nie rezygnuję w tak zwanym międzyczasie z innych sposobów. Widzę poprawę jeśli chodzi o skórę głowy i twarz. Natomiast najgorzej jest z oczami. Boraks na powieki jest za mocny, chociaż można go zaaplikować na pewno mniej piecze niż olejek herbaciany. Pięknie czyści skórę. Nic mi tak nie oczyściło skóry twarzy i głowy jak boraks. Na powieki pomaga ich wygrzewanie. Ja w tym celu kupiłam kamienny roller. Rollery są jadeitowe lub kwarcowe – to nie ma znaczenia. Płatki kosmetyczne szybko stygną. Kamień się wspaniale nagrzewa i dużo dłużej trzyma temperaturę. Dodatkowo kamienny roller łatwo utrzymać w czystości – nużeniec nie ma się tam, gdzie zagnieździć.
Żaden jednak środek nie jest magiczny tj. nie spowoduje natychmiastowej poprawy, ponieważ nużeniec bytuje w porach, a nie na powierzchni skóry i jest aktywny nocą, co w znaczący sposób utrudnia z nim walkę. Zakupiłam całą baterię różnych środków i wdrożyłam różne metody postepowania: medycynę naturalną i konwencjonalną. Swoją wiedzę zdobyłam przekopując się przez yt, fora pl i eng oraz dostępne artykuły naukowe w obu tych językach oraz doświadczenia własne. Moja walka trwa na razie od 2 m-acy. Zakażenie myślę trwało latami -tylko o tym nie wiedziałam, ponieważ nie miałam dokuczliwych, widocznych objawów chorobowych. Kończąc widze pozytywny efekt swoich złożonych działań. Mam jeszcze kilka pomysłów na “dziada”, ale zdaje sobie sprawę, że ani szybko, ani łatwo nie będzie. PS. szkoda kasy na badania w kierunku demodex – chyba że będziecie musieli udowodnić zakażenie lekarzowi- wystarczy zrobic sobie zdjęcie telefonem z wymuszeniem błysku, powiększenie i dobra ostrość. Widać urocze stworzonko gołym okiem. I TAKIE TO NIEWESOŁE ZOO. Powodzenia.
Miałam trądzik na całej twarzy – dermatolog zdiagnozował nużeńca. Stosowałam soolantre na twarz – było lepiej ale nadal nie było dobrze. Zastosowałam miksturę na twarz na pasożyty krauterextrakt gegen hautparasiten i w celu odbudowy warstwy lipidowej skory używałam oleju i kremu okluzyjnego. Po pierwszym opakowaniu zniknęły wypryski i zaczerwienienia, skóra jest blada i gładka. Oczywiście nie zwalnia to z obowiązku wymiany poszewki na poduszce, ja robiłam to codziennie, używania kremów z dozownikiem np w pompce.
ja nuzenca mam od tego, ze pracowalam w zakurzonym pomiesczeniu ,plus do tego mam dwie choroby autoimunologiczne czyli mam tez slabsza odpornosc rowniez stres moze byc tego przyczyna jak sie wszystko skumuluje to nuzeniec wroci ,choc on jest caly czas ale dopiero duza jego ilosc sparwia klopoty skorne ,, mi znajoma mowila ze jej tylko detromecyna pomogla..ostatnio mi sie znowu chyba namnozyl , bo swedza mi policzki..
na powieki pomogła mi maść Maxitrol. Jest na receptę, ale jedynie to mnie uratowało. Gen. sytuację udało mi się opanować.
To takt większość fryzjerek u których byłem w Szczecinie nie dezynfekują narzędzi tylko jedna to robiła.
Na nużenniec jest całkiem fajny zestaw kosmetyków do kompleksowej pielegnacji, tylko teraz mi nazwa wyleciała z głowy xD W każdym razie mi pomogło, takie białe buteleczki i słoiczki z czerwonymi akcentami.
Jak sobie przypomnisz to daj znać pls, pilne
Nie wiem czy nadal cię inteesuje, ale chodzi chyba o odexim?
gdzie to kupić?
Leczylam się u dermatologa przepisywać mi antybiotyki i przeciwgrzybicze nic nie pomagało wreszcie sama się lecze bo już mam dość włosy najgorzej ucierpiały wypadło ich dużo iopanowałam to szamponami przeciwłupieżowymi przeciwlojotokowymi ale niestety nuzeniec sobie siedzi spokojnie w mieszkach wlosowych i gdy go usuniemy z włosów on ucieka do mieszka i wlosowego u nasady głowy to jest koszmar syzyfowa praca i leczenie należy powtarzać Olejki chwalone na forach pichtowy i ten rewelacyjny z drzewa herbacianego i artemisol i nic to nie dałoi i wiele innych Teraz przetestowałem Cxscabies trochę pomaga ale nie można go długo używać bo jest szkodliwy i na tym kończę i niewiem ile jeszcze środków przetestuję. Piszę dlatego że nikt nie chce pomóc tylko trzyma się swojego i twierdzi że to jakaś alergia?.
Artykuł jest pomocny.
Właśnie wyleczyłam nużeńca ,ja miałam na twarzy
Napisz proszę jak to zrobiłaś, ja cały czas walczę 🙁
Aga napisz proszę jak wyleczylas dzięki❤️
Aga, czym wyleczyłaś nuźeńca?
Jak mój mąż miał to stosował Odexim i mu pomogło…
Co to jest? Bo pierwsze słyszę…
Niestety, jego nie da się całkiem wyleczyć, a to dlatego, że ponownie się pojawia.
Jestem w takim “błędnym kole” już z nim dziesięć lat.
Witam.
Nużeńca ocznego pozbyłem się w miesiąc (moje leczenie trwało niecałe 2 tygodnie lecz do badania kontrolnego upłynął miesiąc od początku leczenia). Potrzebne są 2 rodzaje tabletek, 2 maści, maska rozgrzewająca oczy i reżim sanitarny przez 2 tygodnie / miesiąc od początku leczenia (w zależności od stopnia zaawansowania pasożyta w naszym ciele). Olejki, promowane w sieci kosmetyki, chińskie maści, szampony i inne “bajery” na nużycę nie zwalczą tego pasożyta (pajęczaka) a skutecznie opróżnią Wam portfel. Miałem szczęście bo trafiłem wreszcie na okulistę, który znał się na chorobach tropikalnych i nie zaproponował mi olejków, chusteczek i płynu do przemywania powiek…Ogólnie to lekarze nie znają tego tematu albo mówią, że… “tego nie da się wyleczyć…” bo takich okulistów też na swojej drodze poznałem (okuliści z tytułami dr nauk medycznych). Wiem, że nadal lekarze okuliści i dermatolodzy bagatelizują ten problem, który nie leczony prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Część lekarzy chyba nawet nie wie co to jest nużeniec i nużyca… więc jak mają pomóc? Pacjenci, którzy przedstawiają swoje objawy związane z bytowaniem pasożyta w ich ciele dostają kurację na tzw. “odczepnego” czyli… tabletki na alergię, antybiotyki, sterydy, krople do oczu i chusteczki do przecierania oczu… Oczywiście nic z tych rzeczy na nużycę nie jest skuteczne i nie załatwi przedstawionego problemu. Temat jest dodatkowo skomplikowany bo działają na tego pasożyta leki, które nie są zalecane do leczenia tego pasożyta w Polsce. Leczenie więc musi być wykonane poza protokołem medycznym czyli “off – label”. Po wyleczeniu ważne jest utrzymywanie odporności organizmu na odpowiednim poziomie bo pasożyt może powracać.
Z uwagi na to zdecydowałem się opublikować ten post i pomóc osobom zakażonym tym pasożytem.
Jeśli ktoś z Państwa potrzebuje dokładny schemat postępowania leczniczego jak wyleczyć się z tego pasożyta (pajęczaka) proszę napisać zapytanie na mojego prywatnego maila: marek.sosw19@proton.me
Dokładny opis mojej skutecznej terapii, użytych medykamentów oraz środków medycznych i aptecznych zawarłem na 8 stronach i 7 załącznikach więc nie sposób na tej stronie tego wszystkiego zamieścić. Jest to dosyć skomplikowany (choć niedługi) proces i należy dokładnie do niego się przyłożyć żeby terapia była skuteczna.
Z maili zwrotnych od osób co otrzymały stosowne ode mnie materiały i zastosowały dokładnie (!) ten sam schemat leczenia co ja, wiem, że terapia jest skuteczna.
Po zakończeniu leczenia pasożyt zostaje zniszczony w 100 % (posiadają na to stosowne badania mikrobiologiczne o braku posiadania pasożyta nużeńca w oddanym do badania materiale biologicznym miesiąc po zakończeniu terapii). Osoby te po zakończeniu leczenia i prowadzeniu odpowiedniej profilaktyki zdrowotnej nie doświadczyły nawrotu zakażenia pasożytem.
W razie dodatkowych pytań chętnie odpowiem. Pytania proszę kierować na maila: marek.sosw19@proton.me . Postaram się odpowiedzieć na wszystkie w miarę posiadania wolnego czasu. Mam nadzieję, że pomogę osobom co “odbijają się od ściany”. Pozdrawiam serdecznie. Marek.
Proszę o przepis na pozbycie się nuzenca z oczu.
jakie mydło używać do mycia twarzy z nużeńcami?
Do mycia twarzy może Pani stosować żele, które nie zawierają dodatku mydła, o właściwościach nawilżających. Ważne jest, aby twarz osuszać osobnym ręcznikiem, a nawet jednorazowymi ręcznikami papierowymi, aby nie doprowadzać do ponownego nadkażania skóry.