Pierwsza pomoc w nagłym zatrzymaniu krążenia u dorosłych

Czy każdy może udzielić pomocy?

Każdy z nas nie tylko może, ale wręcz musi udzielić poszkodowanemu pomocy. Mówi o tym art. 162 Kodeksu Karnego:

“ § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. “

Pamiętajmy jednak, że:

“ § 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej. “

Zgodnie z Ustawą z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, podczas udzielania pomocy podlegamy takiej samej ochronie, jak funkcjonariusze publiczni.

Czym jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa i dlaczego jest tak ważna?

Szacuje się, że średni czas, który upływa od wezwania zespołu ratowniczego aż do jego dotarcia na miejsce zdarzenia, wynosi od 5 do 8 minut. Wydaje się, że ratownicy pojawiają się bardzo szybko, ale w ratowaniu ludzkiego życia liczy się każda minuta, a przeżywalność ofiary zależy od podjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej jeszcze przed przyjazdem karetki. Wystarczą zaledwie 3 do 5 minut, by podczas zatrzymania krążenia doszło do obumarcia komórek kory mózgowej, a w konsekwencji – nieodwracalnych zmian w mózgu.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) to zespół czynności podejmowanych w przypadku podejrzenia nagłego zatrzymania krążenia. Ma ona na celu przywrócenie akcji serca, oddechu oraz świadomości u poszkodowanego. Szczegółowe wytyczne dotyczące RKO u dorosłych zostały ustalone przez Europejską Radę Resuscytacji, natomiast w Polsce nad jej przestrzeganiem czuwa Polska Rada Resuscytacji. Zgodnie z wynikami licznych badań wytyczne są stale aktualizowane tak, by poszkodowany jak najszybciej otrzymał jak najlepszą pomoc.

Zagadnieniem związanym z RKO jest łańcuch przeżycia, który podsumowuje najważniejsze czynności niezbędne do skutecznej resuscytacji. Ich prawidłowe wykonanie w odpowiedniej kolejności w jak najszybszym czasie sprawi, że szanse na przeżycie poszkodowanego będą większe.

Algorytm Podstawowych Zabiegów Resuscytacyjnych

Samodzielne podjęcie się resuscytacji krążeniowo-oddechowej nie jest trudne, ale wciąż wiele osób obawia się tej czynności. Może wynikać to zarówno z niewiedzy, jak i obawy przed uszkodzeniem poszkodowanego, np. połamania żeber. Jak prawidłowo wykonać RKO? Spójrz na poniższy algorytm.

Oceń bezpieczeństwo

Zgodnie z zasadą „dobry ratownik, to żywy ratownik” bezpieczna powinna być przede wszystkim osoba podejmująca czynności ratunkowe. Jeśli masz przy sobie apteczkę, załóż rękawiczki. Jeśli nie, użyj np. folii spożywczej. Jest to szczególnie ważne, gdy mamy do czynienia z krwią. Oprócz tego zadbaj oczywiście o bezpieczeństwo poszkodowanego, miejsca oraz świadków zdarzenia.

Oceń przytomność

Lekko potrząśnij poszkodowanego za barki i zapytaj: „Czy wszystko w porządku? Czy może Pan/Pani otworzyć oczy?”. Jeśli zareaguje, to pozostaw go w zastanej pozycji, dowiedz się, co się stało i jak się czuje. Regularnie powtarzaj ocenę poszkodowanego, a jeśli zaistnieje taka potrzeba, wołaj o pomoc. W przypadku, gdy osoba jest nieprzytomna, przystąp do udrażniania dróg oddechowych.

Udrożnij drogi oddechowe

W tym celu ułóż poszkodowanego na plecach, w miarę możliwości na równej powierzchni. Połóż dłoń na jego czole i odchyl głowę do tyłu, palcami drugiej ręki dotknij żuchwę i podnieś ją – jest to tzw. rękoczyn czoło-żuchwa.

Oceń oddech

Przyłóż policzek do ust poszkodowanego i skieruj wzrok w stronę jego klatki piersiowej. Przez 10 sekund patrz, słuchaj i staraj się wyczuć obecność prawidłowego oddechu. Uważaj, by nie pomylić go z oddechem agonalnym (tzw. rybim oddechem), który jest płytki i nieregularny, a w ciągu 10 sekund nie pojawiły się 2-3 spokojne oddechy. W przypadku wątpliwości, czy oddech jest poprawny, przygotuj się do RKO. Jeżeli oddechy są prawidłowe, ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (bocznej ustalonej).

Zadzwoń pod 112 lub 999

Poszkodowany nie reaguje i nie oddycha? Zadzwoń po pomoc lub poproś o to kogoś innego. Jeśli wokół Ciebie znajduje się tłum ludzi, wskaż konkretną osobę, by wezwała zespół ratownictwa medycznego. 112 to europejski numer alarmowy, który jest bezpłatny i działa na terenie całej Unii Europejskiej. W Polsce można dzwonić także bezpośrednio do pogotowia ratunkowego na numer 999. Podczas rozmowy z dyspozytorem najpierw powiedz dokładnie, gdzie się znajdujesz, co się stało, a następnie przedstaw się i podaj swój numer telefonu. Pamiętaj, by nigdy nie rozłączać się jako pierwszy!

30 uciśnięć klatki piersiowej

Uklęknij obok poszkodowanego i połóż nadgarstek na środku jego klatki piersiowej – w dolnej połowie mostka. Na nadgarstku umieść nadgarstek drugiej ręki i zwróć uwagę, czy nie naciskasz na żebra poszkodowanego. Wyprostuj ramiona i zacznij uciskać klatkę piersiową na głębokość około 5 cm (nie głębiej niż 6 cm). Uciśnięcia powtórz 30 razy z częstością 100-120 na minutę. Pamiętaj także o równym czasie uciśnięcia i relaksacji. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi podczas prowadzenia RKO możesz wykonywać same uciśnięcia, bez oddechów ratowniczych. Nie możesz ich jednak przerwać aż do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.

2 oddechy ratownicze

Wykonanie oddechów ratowniczych zacznij od udrożnienia dróg oddechowych. Następnie zaciśnij skrzydełka nosa, weź normalny oddech i obejmij wargami usta poszkodowanego. Dmuchaj dopóki nie uniesie się klatka piersiowa, ale nie dłużej niż około 1 sekundy. Powtórz wdech po opadnięciu klatki piersiowej. Tuż po 2 oddechach ratowniczych przejdź ponownie do 30 uciśnięć klatki piersiowej i kontynuuj 30:2 aż do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.

RKO może być wyczerpujące, dlatego warto mieć obok siebie osobę, z którą zmienisz się podczas resuscytacji. Taka zmiana powinna następować co 2 minuty. Pamiętaj również, by między uciśnięciami klatki piersiowej a oddechami ratowniczymi nie minęło więcej niż 10 sekund.

Resuscytację kontynuujemy do czasu, gdy:

• przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
• ulegniesz wyczerpaniu,
• grozi Ci niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia,
• poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać. Jeśli w dalszym ciągu jest nieprzytomny, ułóż go w pozycji bezpiecznej.

Automatyczna Defibrylacja Zewnętrzna

Jeżeli w pobliżu miejsca zdarzenia znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED), nie wahaj się go użyć podczas resuscytacji. Jest to specjalistyczne urządzenie, które za pomocą poleceń głosowych i wizualnych prowadzi osobę udzielającą pierwszej pomocy przez procedurę bezpiecznej defibrylacji podczas zatrzymania krążenia. Defibrylatory są dostępne w wielu miejscach, np. szkołach, biurach czy centrach handlowych, dzięki czemu można z nich szybko skorzystać w razie potrzeby. Istnieje wiele aplikacji, które pomogą Ci w zlokalizowaniu defibrylatorów.

Jeśli jest taka możliwość, poproś kogoś o przyniesienie AED jak najszybciej, kiedy podejrzewasz nagłe zatrzymanie krążenia. Po włączeniu urządzenia (niektóre z nich same uruchamiają się w chwili uniesienia osłony) postępujemy zgodnie z jego poleceniami. Najpierw naklejamy elektrody na odsłoniętą klatkę piersiową poszkodowanego (zgodnie z rysunkiem na elektrodach), a jeśli mamy obok siebie drugiego ratownika, to powinien on w tym czasie kontynuować RKO. Po podłączeniu elektrod defibrylator przeprowadzi analizę rytmu serca, podczas której wszyscy powinni się odsunąć. Jeśli konieczna będzie defibrylacja, AED wykona lub poprosi o wykonanie wyładowania elektrycznego, a następnie zaleci powrót do RKO 30:2. Jeśli defibrylacja nie będzie wskazana, należy kontynuować ucisk klatki piersiowej i oddechy ratownicze.

Gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać, ale nadal będzie nieprzytomny, połóż go w pozycji bezpiecznej, nie rozłączaj AED i czekaj na przyjazd zespołu ratownictwa medycznego. Przez cały czas kontroluj jego stan i w przypadku pogorszenia bądź przygotowany na ponowną resuscytację.

Wczesne podjęcie resuscytacji i prawidłowe wykonanie defibrylacji (w ciągu 1-2 minut) może skutkować przeżywalnością nawet powyżej 60%. Warto więc dobrze zapamiętać algorytm RKO i pozbyć się obaw związanych z udzielaniem pierwszej pomocy. Życie drugiego człowieka zawsze powinniśmy postawić na pierwszym miejscu.