Rutwica lekarska – czy może wspomagać leczenie cukrzycy?

Rutwica lekarska to bylina dorastająca nawet do metra wysokości, o jasnoniebieskich kwiatach. Naturalnie występuje w rejonach południowo–zachodniej Europy, w Afryce Północnej i w Azji. Możemy ją spotkać w Polsce, głównie na południu kraju. Porasta tereny podmokłe, przydroża i okolice rowów, jednak do celów medycznych pozyskuje się ją z upraw. Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest ziele rutwicy lekarskiej, czyli liście i łodygi z kwiatami w początkowej fazie kwitnienia. 

Jakie substancje odpowiadają za działanie rutwicy lekarskiej? 

Ziele rutwicy jest bogate w pochodne guanidyny, czyli: galeginę i hydroksy-4-galeginę. To głównie im surowiec zawdzięcza swoje korzystne działanie w cukrzycy typu II. Zawiera też związki goryczowe, garbniki i sole mineralne, np. sole chromu oraz wiele innych składników wspomagających. 

Rutwica wspiera terapię cukrzycy 

Cukrzyca typu II to długo i powolnie rozwijająca się choroba. Podwyższony poziom glukozy we krwi może prowadzić do stopniowego uszkadzania nerek, oczu, serca, nerwów, naczyń krwionośnych. Obecnie surowce roślinne cieszą się dużym powodzeniem w terapii wspomagającej, szczególnie gdy choroba dopiero się rozwija i objawia się niewielkimi zaburzeniami poziomu glukozy. Należy wówczas wdrożyć przede wszystkim aktywność fizyczną i zdrową dietę, zawsze postępując zgodnie z zaleceniami lekarza. Choć niekiedy również warto sięgnąć po preparaty ziołowe na początkowym etapie leczenia.  

Zdolność obniżania poziomu glukozy we krwi to jedno z najlepiej poznanych działań rutwicy lekarskiej. Dokładne badania pozwoliły wyizolować z rośliny składnik, który w głównej mierze odpowiada za to działanie. Dziś ta substancja, dla której prekursorem były składniki ziela rutwicy, jest najczęściej stosowanym na świecie lekiem pierwszego rzutu w terapii cukrzycy.  

Czy rutwica pomaga schudnąć?

Ze względu na to, że surowce roślinne zawierają kilka składników czynnych, zwykle przypisuje się im więcej niż jeden kierunek działania. Ziele rutwicy wpływa na poprawę wydzielania insuliny, zwiększa tolerancję glukozy przez komórki organizmu i spowalnia wchłanianie cukrów w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu wykazuje też korzystny wpływ w walce z nadwagą, co wykazało wiele badań. Redukcja nadmiernej masy ciała jest bardzo ważna, ponieważ poprawia przebieg cukrzycy typu II, może sprawiać, że choroba rozwija się znacznie wolniej, a uszkodzenia narządów są mniejsze. 

Jak rutwica wpływa na laktację?

Tradycyjnie w medycynie ludowej rutwicę stosowano w problemach z wydzielaniem mleka u kobiet karmiących. Jednak przez to, że jednocześnie obniża ona poziom glukozy i może też przenikać do mleka, a następnie niekorzystnie działać na karmione dziecko, nie jest już zalecana w zaburzeniach laktacji.  

Rutwica lekarska – przeciwwskazania, interakcje i działania niepożądane 

Gdy stosuje się sam surowiec bez połączenia z innymi lekami, działań niepożądanych jest niewiele. Należą do nich bóle głowy, uczucie osłabienia bądź drobne siniaki. 

Należy jednak zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu rutwicy i innych preparatów obniżających poziom glukozy we krwi. Może to skutkować nasileniem działania tych leków i niebezpiecznym dla życia niedocukrzeniem.  

Ze względu na to, że rutwica lekarska rozrzedza krew, nie zaleca się jej stosować przed zabiegami chirurgicznymi, ponieważ potencjalnie zwiększa ryzyko nadmiernego krwawienia. Jednoczesne stosowanie ziela rutwicy z lekami przeciwkrzepliwymi może nasilać ich działanie i zwiększać ryzyko krwawień. 

Należy pamiętać, że preparaty ziołowe mają ograniczone możliwości działania. Gdy choroba się rozwinie, zwiększanie dawek ziół może nie przynieść już korzystnych efektów. Nie należy jednak obawiać się zmiany leczenia, które wprowadza lekarz. Dla wielu pacjentów świadomość, że preparat stosowany przez nich w tabletkach, ma swojego przodka w ziołolecznictwie, bywa bardzo pocieszająca. 
 
Źródła: 

• https://www.drugs.com/npp/goat-s-rue.html.
• Terlecka, P. Iwaniuk, K. Terlecki, Rutwica lekarska i jej właściwości hipoglikemizujące. Pod redakcją M. Chwil i M.M. Skoczylasa. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 2019.
• Zielińska-Pisklak, Ł. Szeleszczuk, A. Młodzianka, Rośliny o działaniu hipoglikemizującym. 2013. 
• Leksykon Roślin Leczniczych. Pod redakcją A. Rumińskiej i A. Ożarowskiego, PWRiL Warszawa 1990.