Sulfasalazyna – właściwości i zastosowanie
Sulfasalazyna należy do grupy sulfonamidów. W swej budowie zawiera układ podobny do budowy mesalazyny (5-ASA), sprzężony z resztą amidową kwasu sulfanilowego. Substancja ta działa przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie, immunosupresyjnie i przeciwbakteryjnie. Mechanizm jej działania nie jest do końca poznany. Wiadomo jednak, że sulfasalazyna rozpada się na kwas 5-aminosalicylowy (5-ASA) oraz sulfapirydynę. W takiej postaci ulega wchłonięciu w przewodzie pokarmowym. Spekuluje się o jej hamującym wpływie na produkcję jelitowej prostaglandyny PGE2 (mediator stanu zaplanego), leukotrienów. Sulfasalazyna jednocześnie stymuluje produkcję IgA oraz IgG – immunoglobulin, które biorą udział w podstawowych mechanizmach odpornościowych.
Sulfasalazyna – wskazania
Wskazaniami do stosowania sulfasalazyny są:
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- wrzodziejące zapalenie jelit,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zesztywniające zapalenie stawów,
- łuszczycowe zapalenie stawów.
Dobór dawki sulfasalazyny jest zależny od schorzenia, wieku, masy ciała oraz przebiegu choroby. Dawki dobowe mogą wahać się od 1 do 3 g. Najczęściej ordynowaną dawką są 2 tabletki 2 razy na dobę. Według zaleceń lekarza dawki powinno się stopniowo zwiększać, nawet do 3 g, aby uzyskać satysfakcjonujące wyniki leczenia. W momencie wystąpienia działań niepożądanych lekarz może czasowo zmniejszyć dawki. W ostrych przebiegach stanów zapalnych (np. jelit) dawki dobowe sięgają od 3 do 8 g.
Sulfasalazyna – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do stosowania sulfasalazyny są:
- reakcje nadwrażliwości na sulfonamidy lub salicylany,
- porfirie,
- niedrożność dróg moczowych i/lub jelit.
Sulfasalazyny nie należy stosować u dzieci poniżej 2. roku życia.
Szczególną ostrożność w stosowaniu sulfasalazyny należy zachować u pacjentów, u których występują zaburzenia czynności nerek czy wątroby oraz nieprawidłowości w wynikach krwi. Należy również bacznie obserwować pacjentów, u których podczas leczenia sulfasalazyną występują zakażenia. Zgłaszano ciężkie przypadki osób, u których w trakcie leczenia wystąpiła posocznica czy zapalenie płuc.
Sulfasalazyna – skutki uboczne
U pacjentów leczonych sulfasalazyną odnotowano ciężkie przypadki reakcji nadwrażliwości, obejmujące narządy wewnętrzne. Skutkowało to zaburzeniem czynności wątroby, nerek, mięśnia sercowego czy płuc, czego powodem były stany zapalne tychże narządów.
Podczas stosowania preparatów z sulfasalazyną może dochodzić do licznych reakcji nadwrażliwości skórnych oraz niedoborów kwasu foliowego.
Do najczęściej opisywanych działań niepożądanych związanych z podażą sulfasalazyny zalicza się:
- leukopenię,
- utratę apetytu,
- zawroty i bóle głowy,
- zaburzenia smaku,
- szumy uszne,
- kaszel,
- zaburzenia żołądkowe,
- nudności,
- bóle brzucha,
- biegunki,
- wzdęcia,
- bóle stawów,
- świąd skóry.
Stosując sulfasalazynę, należy pamiętać o podaży odpowiedniej ilości płynów. Takie działanie pozwoli zapobiec tworzeniu się kryształów w moczu oraz powstawaniu kamieni nerkowych. Zaleca się również wykonywanie badań kontrolnych krwi co 2 tygodnie podczas pierwszych trzech miesięcy leczenia. Następnym badaniom należy poddać się co 4 tygodnie po kolejnych 3. miesiącach. Po tym okresie należy kontrolować rozmaz krwi i zdolności czynnościowe wątroby co 3 miesiące lub częściej, jeśli tak zadecyduje lekarz.
Sulfasalazyna – interakcje
Istotne klinicznie interakcje z udziałem sulfasalazyny:
- zmniejszone wchłanianie digoksyny,
- zmniejszone wchłanianie kwasu foliowego,
- zmniejszenie metabolitów sulfasalazyny przy jednoczesnym stosowaniu ryfampicyny.
Sulfasalazyna a ciąża
Sulfasalazyna ma wpływ na płodność poprzez zmniejszenie ilości i ruchliwości plemników. Po zakończeniu terapii parametry te powinny wrócić do normy. Podczas ciąży sulfasalazyna może być stosowana jedynie w przypadku bezwzględnej konieczności. Nie zaleca się jednak jej stosowania ze względu na fakt jednoczesnego zmniejszania ilości wchłanianego kwasu foliowego oraz przenikanie tej substancji przez łożysko do płodu.
Sulfasalazyna a alkohol
Jak donoszą dane medyczne, nie ma szczególnych powodów, by unikać alkoholu podczas terapii sulfasalazyną. Zważywszy jednak na fakt, iż nie powinno się łączyć alkoholu z przyjmowaniem leków, powinno się zachować ostrożność oraz skonsultować w tej kwestii z lekarzem prowadzącym.
Sulfasalazyna a tycie
Ze względu na zbyt małą ilość rzetelnych danych nie można jednoznacznie stwierdzić, czy sulfasalazyna przyczynia się do zwiększania wagi u osób, które ją stosują. Przypuszcza się, iż jednoczesne stosowanie sterydów i sulfasalazyny może wpływać na przybieranie na wadze (ze względu na właściwości substancji sterydowych).
Sulfasalazyna należy do wykazu leków ordynowanych przez lekarza. Jest popularnym lekiem stosowanym w przypadku RZS czy stanów zapalnych jelit. Mimo licznych działań niepożądanych terapia sulfasalazyną jest zaliczana do skutecznych.
Jeśli podczas stosowania sulfasalazyny wystąpią działania niepożądane (zaburzenia ze strony układu pokarmowego, np. nudności, wymioty, wzdęcia, bóle brzucha, oddawanie ciemniejszego moczu lub jego brak, opuchnięcia oczu i kostek, zwiększenie masy ciała, utrata apetytu), niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem.
