Terapia czaszkowo-krzyżowa – czy ma uzasadnienie w nauce?

Terapia czaszkowo-krzyżowa – na czym polega? 

Popularyzatorem współczesnego podejścia do terapii czaszkowo-krzyżowej był amerykański lekarz osteopata John Upledger, który zakładał istnienie cyklu produkcji i resorpcji płynu mózgowo-rdzeniowego i jego wpływu na funkcjonowanie wszystkich tkanek w ciele. Przyznawał, że pracuje z unikalnymi rytmami różnych układów w ciele w celu znalezienia i wyleczenia problemów źródłowych [1]. 

Terapia czaszkowo-krzyżowa opiera się na teorii istnienia ograniczeń ruchowych szwów czaszkowych, które wpływają negatywnie na przesyłanie rytmicznych impulsów przez płyn czaszkowo-krzyżowy od czaszki do kości krzyżowej. Wszystkie struktury, które są w kontakcie z tym płynem, włączając mózg, rdzeń kręgowy i jego błony ochronne są postrzegane jako część tego systemu i potencjalnie mogą być przez niego dotknięte. Pozostałe zaś struktury w ciele mogą być również dotknięte z powodu połączenia przez obwodowy układ nerwowy lub przez ruch układu mięśniowo-szkieletowego [2]. 

Terapia czaszkowo-krzyżowa polega na lekkim trzymaniu czaszki i kości krzyżowej oraz kilku ledwo wyczuwalnych manipulacjach. Zaliczana jest do terapii bardzo subtelnych, a jej praktycy wierzą, że niewielką ingerencją i naciskiem o sile 5-20 g wyzwalają duże korzyści w ciele, wpływając na ciśnienie i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego [1]. 

Rytm przepływu mózgowo-rdzeniowego – czy istnieje? 

Zwolennicy metody cranio-sacralnej wskazują na istnienie w organizmie specyficznego, pulsującego rytmu przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego, który jest rytmem niezależnym od cyklu oddechowego i jest możliwy do badania palpacyjnego na strukturach, przez które przepływa. Różne źródła podają różną częstotliwość rozszerzania i zwężania się kości czaszki w rytmie od 6-12 do 10-14 na minutę. Umiejętność oceny rytmu płynu mózgowo-rdzeniowego i zaburzeń w jego przepływie stanowi podstawę diagnostyki w terapii czaszkowo-krzyżowej, tymczasem według badań rytm ten nie jest namacalnie możliwy do zbadania [3]. 

Przeprowadzone jak dotąd badania w celu oceny rzetelności diagnostycznej metody jaką jest terapia czaszkowo-krzyżowa dowiodły, iż pomiędzy praktykującymi ją terapeutami nie ma zgodności co do diagnostyki i oceny rytmu czaszkowo-krzyżowego [4]. Wszystkie rzetelne i wiarygodne badania dotyczące przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego z wykorzystaniem obiektywnej aparatury diagnostycznej wykonywane były na zlecenie lekarzy neurochirurgów u pacjentów po uszkodzeniu mózgu i z innymi problemami neurologicznymi, nigdy przez badaczy terapii cranio-sacralnej [2]. 

Nie inaczej sytuacja wygląda z mobilnością szwów czaszkowych. Istnieją przesłanki świadczące o tym, że czaszka dorosłego człowieka nie jest solidnie zrośnięta i może istnieć potencjał do ruchu pomiędzy jej kośćmi, ale nie ma żadnych dowodów na to, by możliwa była manualna ingerencja wpływająca na ruch kości względem siebie [2]. Badanie symulujące terapię czaszkowo-krzyżową przeprowadzone na zwierzętach dowiodło, iż nacisk na kości czaszki o sile 5-20 g nie wpływa zarówno na parametr przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego, jak i ruchomość kości w czaszce. Stąd można wysunąć wniosek, że jest to również mało prawdopodobne w przypadku czaszki dorosłego człowieka [3]. 

Terapia czaszkowo-krzyżowa – model biomechaniczny a biodynamiczny 

Metoda ta ewoluowała do dwóch podtypów o nieco odmiennych założeniach. W modelu biomechanicznym ruchy czaszkowo-krzyżowe uznaje się za zjawisko fizyczne oparte na ruchomości struktur anatomicznych, takich jak kości i płyny. Model biodynamiczny zaś uznaje ruchy te za przejaw szerszego pola energetycznego, związanego z ludzką formą [5]. Warto pamiętać, że choć założenia pierwszej szkoły brzmią naukowo i medycznie, to żaden z tych modeli nie ma naukowo potwierdzonego działania terapeutycznego. 

Terapia czaszkowo-krzyżowa – czy może być szkodliwa? 

Płyn mózgowo-rdzeniowy nie potrzebuje terapii manualnej, która będzie regulować jego przepływ, więc biorąc pod uwagę podstawowe założenia tej metody, odpowiada ona na problemy, które nie istnieją. Brakuje też jednoznacznych dowodów świadczących o skuteczności jej technik w celu leczenia przewlekłego bólu głowy czy szyi, niemniej jednak szkodliwość tej terapii jest niska. Techniki wykonywane podczas sesji terapeutycznej są delikatne i nieinwazyjne, więc nie powinny prowadzić do niepożądanych skutków ubocznych. Nie jest to jednak terapia zalecana dla pacjentów cierpiących na różnego rodzaju bóle i szukających pomocy, ponieważ ich nie wyleczy [1]. 

Terapia czaszkowo-krzyżowa – czy może przynieść korzyści? 

Dotyk ma niezwykłą moc terapeutyczną. Przynosi ukojenie i relaks. Jako ssaki potrzebujemy dotyku, by nasz układ nerwowy rozwijał się prawidłowo. Dotyk wspomaga rozwój, zdrowie i dobre samopoczucie. Tak jak podczas sesji masażu, tak podczas zabiegu terapii czaszkowo-krzyżowej organizm zostaje wprowadzony w głęboki relaks. Dla osób zestresowanych, przemęczonych, może to być przyjemna forma odpoczynku. Być może ktoś odnajdzie w tej terapii swoją metodę na rozładowanie stresu [1].

Przeczytaj również:
Masaż Shiatsu – na czym polega akupunktura bezigłowa?