Wirus RSV – objawy, leczenie, profilaktyka

Wirus RSV – jak można się nim zarazić?

Patogen RSV wywołuje objawy w całym układzie oddechowym. Zakażenia wirusem RSV są odpowiedzialne za hospitalizację 17-20% dzieci z objawami układu oddechowego. Do zakażenia dochodzi poprzez pośredni kontakt z wydzieliną, poprzez dotykanie klamki, podanie rąk, używanie tych samych przedmiotów co osoba zakażona. Zakażenia drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z nosa czy jamy ustnej występują rzadziej. 

W Polsce sezon zachorowalności przypada na okres jesienno-zimowy, pomiędzy wrześniem a kwietniem.

Wirus dojrzewa w organizmie chorego od 5 do 8 dni, po tym czasie pojawiają się objawy zakażenia. 

Wirus RSV – objawy zakażenia

Choroba zazwyczaj ma łagodny przebieg – pojawiają się objawy z każdego piętra układu oddechowego oraz umiarkowane stany zapalne. 

W cięższej formie zakażenia rozwija się zapalenie oskrzelików lub płuc, którym towarzyszą:

• gęsta wydzielina z nosa, 
• suchy kaszel, 
• ślinotok, 
• obniżony apetyt.

Następnie występuje duszność, której symptomami są:

• zwiększona częstotliwość oddechów, 
• trudności przy pobieraniu powietrza, 
• charakterystyczny świszczący oddech,
• ruch skrzydełkami nozdrzy,
• siność z powodu niedotlenienia,
• bezdech. 

Wirus RSV – leczenie szpitalne

Wskazania do hospitalizacji wśród dzieci, u których rozpoznano zapalenie oskrzelików, to:

• występowanie bezdechów i niepokoju,
• wiek poniżej 12. miesiąca życia,
• wcześniactwo,
• trudności w karmieniu i pojeniu,
• występowanie innych chorób, np. mukowiscydozy.

Wirus RSV może wykazywać właściwości zakażające nawet do 4 tygodni. Po przebyciu jednej choroby istnieje możliwość ponownego zarażenia. 

Wirus RSV – jak wykryć?

Diagnozowanie zakażenia wirusem RSV odbywa się przede wszystkim na podstawie obrazu choroby, czasu wystąpienia i wieku dziecka. Lekarz, osłuchując okolicę klatki piersiowej, wykrywa świsty, a także zmiany przy opukiwaniu płuc. Dodatkowo wykonuje się badanie RTG klatki piersiowej, które pokazuje zmiany w płucach. Istnieją również testy diagnostyczne wykrywające obecność wirusa w wydzielinie z górnych dróg oddechowych, np. test immunoenzymatyczny Abbot TestPack RSV.

Wirus RSV – kto jest narażony?

Układ odpornościowy małych dzieci nie jest w pełni funkcjonalny. Niemowlęta do 2. miesiąca życia posiadają matczyne przeciwciała  IgG anty-RSV, dlatego zakażeniu RSV ulegają głównie starsze dzieci. Wirus pobudza układ odpornościowy, który produkuje przeciwciała i przyczynia się do zwiększenia objawów zakażenia. Ryzyko zakażenia RSV wzrasta przy występowaniu takich chorób, jak wrodzone wady serca czy mukowiscydoza – przebieg choroby jest wówczas cięższy.

Osoby dorosłe oraz starsze dzieci również mogą zakazić się wirusem. Choroba może przebiegać bezobjawowo lub wywołać cięższe stany, głównie w dolnym odcinku dróg oddechowych. 

Wirus RSV – leczenie

Zakażenia wirusem RSV leczy się objawowo. Ryzyko dodatkowego zakażenia bakteryjnego przy zapaleniu oskrzelików jest niewielkie, ale w terapii stosuje się antybiotyki. Badania wykazują, że podanie hipertonicznego roztworu soli morskiej wziewnie również skraca czas choroby. Podstawą leczenia duszności jest tlenoterapia. U zakażonych dzieci spada wysycenie krwinek tlenem, co może prowadzić do niedotlenienia narządów. Zaleca się podniesienie saturacji do poziomu powyżej 95%. W przypadku ciężkich infekcji dolnych dróg oddechowych podaje się rybawirynę w formie nebulizacji. Według ostatnich badań stosowanie tego leku przynosi jedynie niewielką poprawę stanu zdrowia w stosunku do prawdopodobnych działań niepożądanych oraz możliwego wpływu kancerogennego.

Wirus RSV – profilaktyka

Na wirus RSV nie opracowano jeszcze szczepionki. Profilaktycznie stosuje się paliwizumab – monoklonalne przeciwciało igG, które łączy się z wirusem. Zapobiega ono łączeniu się patogenu z komórkami organizmu i wnikaniu do ich wnętrza. 

Zastosowanie leku u dzieci zmniejsza ryzyko zakażenia, ale nie ma wpływu na przebieg choroby. 

Paliwizumab podaje się w formie zastrzyku domięśniowego raz na miesiąc, w ilości nie większej niż 5 dawek. Zaleca się go dzieciom urodzonym w 32. tygodniu ciąży oraz zdrowym dzieciom poniżej 1. roku życia, urodzonym o czasie. Leczenie wprowadza się w sezonie najwyższej zachorowalności, ale pierwszą dawkę można podać już miesiąc wcześniej. Dużą wadą terapii profilaktycznej przeciwciałami są wysokie koszty. 

Ważnym elementem w profilaktyce zakażeń wirusem RSV jest odpowiednie kształcenie rodziców, opiekunów czy personelu medycznego odnośnie przenoszenia wirusa. W czasie zwiększonej zachorowalności należy pamiętać o:

• częstym myciu rąk,
• ograniczeniu przebywania małych dzieci w dużych zbiorowościach, np. żłobkach, centrach handlowych,
• ograniczeniu kontaktu ze starszymi dziećmi,
• regularnym myciu zabawek,
• unikaniu kontaktu z dymem tytoniowym.

Zakażenie wirusem RSV może być powodem wielu chorób układu oddechowego, szczególnie u dzieci poniżej 2 roku życia. Dlatego, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, warto podjąć działania profilaktyczne, które uchronią dziecko przed pojawieniem się infekcji.

Źródła:

• Kapusta K., Sopińska M., Kalicki B., Zakażenie RSV a nawrotność obturacji dróg oddechowych u dzieci 2016,
• Cegielska K., Pogonowska M., Kalicki B., Analiza zakażeń syncytialnym wirusem oddechowym u dzieci w wieku do 24. miesiąca życia, hospitalizowanych w Klinice Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego na przełomie lat 2016-2017, 2018,
• Zalecenia Krajowego Konsultanta w dziedzinie Pediatrii oraz Neonatologii w zakresie zasad zapobiegania zakażeniom wirusa RS w grupach wysokiego ryzyka, 2012.