Rak wątroby. Jakie są rokowania?

Rak wątroby – rodzaje 

Złośliwy nowotwór w wątrobie to prawdopodobnie przerzut raka, który rozwija się w innym narządzie, np. żołądku, jelitach, płucach czy piersiach. Ze względu na bardzo dobre ukrwienie w wątrobie może się tworzyć wiele przerzutów przenoszonych za pomocą naczyń krwionośnych. 

Najczęstszym pierwotnym rakiem wątroby, czyli powstającym w jej komórkach, jest rak wątrobowokomórkowy (HCC). Odpowiada on aż za 90% przypadków nowotworów wątroby. 

Do rzadziej występujących złośliwych nowotworów wątroby należą: 

• rak wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, 
• rak płodowy, dotykający w głównej mierze dzieci, 
• mięsak naczyniowy. 

Rak wątroby – czynniki ryzyka 

Rak wątroby pojawia się częściej u mężczyzn niż u kobiet. Występuje zwykle po 60. roku życia.  

Główny czynnik ryzyka rozwoju raka wątrobowokomórkowego to marskość wątroby.  

Jest ona często ostatnim etapem przewlekłej choroby dotykającej ten ważny narząd. 

Do marskości wątroby mogą się przyczynić: 

• nadużywanie alkoholu; 
• zapalenie wątroby powodowane przez wirusy WZW typu B i C; 
• hemochromatoza, czyli choroba genetyczna polegająca na zbyt dużym gromadzeniu się żelaza w tkankach;  
• choroba Wilsona, która także jest dziedzicznym schorzeniem i charakteryzuje się kumulacją miedzi w organizmie; 
• choroby autoimmunologiczne, np. pierwotna marskość żółciowa (PBC) i pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC). 

Do innych czynników zwiększających ryzyko rozwoju raka wątroby należą: 

• stłuszczenie wątroby, do którego doprowadza otyłość i cukrzyca; 
• toksyny tworzone przez grzyby pleśniowe (tzw. aflatoksyny), które mogą się znaleźć w orzeszkach ziemnych czy zbożach; 
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej lub sterydów anabolicznych przez długi czas. 

Rak wątroby – objawy  

Nowotwór rozwijający się w wątrobie zazwyczaj długo nie daje żadnych objawów.  

O jego pojawieniu się mogą świadczyć: 

• ból (głównie w prawym podżebrzu) i wzdęcie brzucha, 
• obrzęki na nogach, 
• wodobrzusze, czyli płyn w jamie brzusznej, 
• widoczne zażółcenie skóry i błon śluzowych (żółtaczka), 
• zmiana zachowania, drażliwość, problemy ze snem czy skupieniem uwagi z powodu encefalopatii wątrobowej. 

Gdy choroba jest już bardzo zaawansowana, u pacjenta obserwujemy: 

• znaczne osłabienie i wyniszczenie, 
• spadek apetytu, 
• gorączkę, 
• guz wyczuwalny po prawej stronie pod żebrami, 
• bóle kości związane z występującymi tam przerzutami.  

Rak wątroby – diagnostyka 

Jeżeli lekarz podejrzewa raka wątroby, to z reguły zleca wykonanie badań obrazowych. Zwykle zaczyna się od prostego i szeroko dostępnego badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej.  

Oprócz niego wykonuje się m.in.:

• TK (tomografię komputerową), 
• MRI (rezonans magnetyczny), 
• PET-TK (pozytonową emisyjną tomografię komputerową). 

Część z tych badań pozwoli znaleźć ewentualne przerzuty w innych narządach.  

Czasami konieczne jest również wykonanie biopsji nowotworu. Lekarz nakłuwa skórę pod kontrolą USG i za pomocą specjalnej igły pobiera materiał z wątroby.

U niektórych chorych z rakiem wątrobowokomórkowym występuje podwyższony poziom alfa-fetoproteiny (AFP) we krwi. Jeżeli stężenie tego markera wynosi ponad 400 ng/dL i lekarz obserwuje bardzo charakterystyczny obraz guza w badaniach obrazowych, to może rozpoznać nowotwór bez przeprowadzania biopsji.  

W przypadku raka wewnątrzwątrobowego dróg żółciowych podwyższone mogą być inne markery we krwi – CEA i CA19-9. 

Rak wątroby – leczenie 

W przypadku rozpoznania raka wątroby najlepszym rozwiązaniem jest jego chirurgiczne wycięcie. Taka opcja jest jednak możliwa tylko u części pacjentów. Operacja polega na usunięciu guza wraz z częścią zdrowej wątroby wokół niego.  

Rzadziej lekarz wykonuje przeszczep wątroby oraz tzw. radioablację, podczas której wprowadza do guza igłę i przy pomocy fal radiowych niszczy komórki nowotworowe. Metodę tę można zastosować w przypadku guzów poniżej 2 cm. 

Jeśli zastosowanie powyższych metod nie jest możliwe, pozostaje leczenie paliatywne. Nie gwarantuje ono wyleczenia, ale pomaga złagodzić objawy. 

W leczeniu paliatywnym najczęściej stosujemy: 

• radioterapię (naświetlanie); 
• chemoembolizację dotętniczą, czyli podawanie chemioterapii bezpośrednio do naczyń krwionośnych dochodzących do nowotworu; 
• alkoholizację guza, która polega na wstrzyknięciu do niego alkoholu; 
• niszczenie nowotworu za pomocą wysokiej temperatury (termoablacja); 
• leczenie systemowe (np. za pomocą sorafenibu i regorafenibu). 

Rak wątroby – ile lat się żyje przy tym nowotworze? 

Długość życia w przypadku wystąpienia raka wątroby zależy od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku niskiego zaawansowania nowotworu, gdy możliwe jest leczenie operacyjne, nawet 70% pacjentów przeżywa 5 lat od momentu rozpoznania choroby. Jeśli choroba jest bardzo zaawansowana, to rokowanie jest niekorzystne. 

Przeczytaj również:
Marskość wątroby. Przyczyny, objawy, leczenie