Wkładki ortopedyczne. Kiedy je nosić?

Czym są wkładki ortopedyczne? 

Wkładki ortopedyczne są elementem zaopatrzenia ortopedycznego. Pomagają w walce z różnego rodzaju bólem (stóp, kolan, bioder, kręgosłupa, głowy). Są istotnym elementem leczenia i wspomagają proces rehabilitacji.  

Prawidłowo wykonana wkładka wspiera odpowiednie ustawienie stopy i stymuluje jej mięśnie do korekcji wady lub nieprawidłowego ustawienia.  

Możemy wybrać spośród wielu wkładek ortopedycznych – od tych standardowych dostępnych w sklepach z zaopatrzeniem ortopedycznym, aptekach czy drogeriach, aż do produktów dopasowanych przez specjalistów do konkretnej stopy i schorzenia. Różnica między tymi dwoma rodzajami wkładek jest ogromna. Standardowe wkładki są produkowane na masową skalę. Nie zawsze są odpowiednie do danej dolegliwości. Indywidualnie wykonane wkładki są dedykowane danemu problemowi. Mają odpowiednią wysokość, twardość i długość. Są wykonane z trwałych materiałów i posłużą nam przez kilka lat.  

Wkładki ortopedyczne mogą być stosowane zarówno u dzieci, jak i dorosłych i osób starszych. 

Mechanizmy działania wkładek ortopedycznych  

Wyróżniamy trzy podstawowe mechanizmy działania wkładek ortopedycznych: 

• amortyzujący – innowacyjne, wielowarstwowe materiały użyte do produkcji wkładek chronią stopy przed nadmiernymi przeciążeniami; 
• odciążający – indywidualne dopasowanie wkładki do stopy wpływa w znacznej mierze na rozkład nacisku na podeszwową stronę stopy i znacząco zmniejsza punktowe, patologiczne przeciążenia; 
• korygujący – dzięki zastosowaniu materiałów o różnej twardości i elementów korygujących w odpowiednich miejscach wkładki dochodzi do zmiany osi ustawienia stopy. 

Wkładki ortopedyczne – wskazania

Wśród wskazań do noszenia wkładek ortopedycznych możemy wymienić: 

• płaskostopie podłużne i poprzeczne, 
• halluksy, 
• ostrogi piętowe, 
• stopę płasko-koślawą, 
• stopę końsko-szpotawą, 
• koślawość lub szpotawość tyłostopia, 
• palce młotkowate, 
• deformacje w obrębie palców lub stopy, 
• bóle kolan, 
• bóle bioder, 
• bóle kręgosłupa, 
• bóle głowy wynikające z nieprawidłowego ustawienia kręgosłupa, kolan lub stóp, 
• modzele, odciski, 
• stopę cukrzycową, 
• uogólnione bóle w obrębie ścięgna Achillesa. 

Wkładki ortopedyczne mogą także stosować sportowcy w celu odciążenia i stabilizacji stóp. 

Jak dobrać wkładkę ortopedyczną?

Wkładki ortopedyczne najlepiej wykonywać na indywidualne zamówienie. Każde schorzenie jest inne, a nasze stopy nieznacznie różnią się od siebie budową. Najważniejsze, aby wkładkę wykonał specjalista, który nie tylko zna anatomiczną budowę stopy, ale przede wszystkim biomechanikę stopy i chodu.  

Badanie stopy i chodu może przeprowadzić fizjoterapeuta, ale najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług zespołu specjalistów, tzn. fizjoterapeuty, podologa i ortotyka. Gwarantuje to holistyczne podejście do pacjenta, pełny wywiad, a także dokładną analizę biomechaniczną stopy i chodu.  

Istnieje wiele systemów badania stopy i chodu, a istotnym elementem jest wykorzystanie specjalistycznego sprzętu.  

Do badania stopy wykorzystuje się: 

• miarkę – służy do precyzyjnego pomiaru długości stopy w celu dobrania odpowiedniej długości wkładki; 
• podoskop – urządzenie jest wyposażone w przezroczystą szybę i lustro; pacjent staje na szybie, a w lustrze specjalista obserwuje odbicie podeszwy stopy; może w ten sposób zbadać anatomiczną budowę stopy, określić wielkość wysklepienia stopy, a także dostrzec występowanie modzeli lub odcisków; 
• podograf (plantokonturograf) – to dwuczęściowe pudełko; z jednej strony za pomocą wałka rozprowadza się tusz po specjalnej membranie, na drugiej części znajduje się papier; membranę umieszcza się bezpośrednio nad papierem, a pacjent musi stanąć na nieposmarowanej części membrany; w ten sposób powstaje odcisk stopy na papierze; badanie można przeprowadzić zarówno w spoczynku, jak i w ruchu; 
• wizualną analizę chodu – to subiektywna ocena chodu, która polega na obserwacji faz chodu i porównaniu z prawidłowymi parametrami; nie jest dokładnym badaniem, gdyż brakuje w nim zapisu danych, rejestracji poszczególnych faz chodu, a wynik zależy od specjalisty wykonującego pomiar; 
• przestrzenną analizę biomechaniki chodu – jest to analiza chodu i nacisku stóp na podłoże z wykorzystaniem specjalnego toru oraz systemu kamer i czujników; w trakcie badania każda faza chodu jest szczegółowo rejestrowana; specjalista może odtwarzać nagrania i na ich podstawie wyjaśnić pacjentowi błędy, które powinien skorygować; 
• platformę baropodometryczną (platforma tensometryczna, pedobarograf, baropodometr) – to szczegółowa, komputerowa analiza stóp i nacisku jej poszczególnych części na podłoże; jest to specjalna platforma do badań statycznych i dynamicznych (pacjent stoi i przechodzi określoną odległość); w trakcie badania mierzy się siłę nacisku stopy na podłoże; to badanie umożliwia proste wyjaśnienie pacjentowi jego problemu, a także wykonanie dedykowanej wkładki. 

Na podstawie wyników badań specjaliści wykonują indywidualnie zaprojektowaną wkładkę. Ma ona korygować wadę, stymulować mięśnie stopy do pracy i odciążać stopę. 

Gdzie wykonać wkładki ortopedyczne?

Wkładki ortopedyczne najlepiej wykonać w: 

• klinice lub gabinecie podologicznym, 
• zakładzie sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego,  
• pracowni ortopedycznej. 

Również niektóre gabinety fizjoterapeutyczne oferują taką usługę. 

Wkładki ortopedyczne dla dzieci

Wkładki ortopedyczne u dzieci stosuje się głównie z powodu płaskostopia, wad wrodzonych stóp czy kolan (szpotawość, koślawość) oraz skrócenia jednej nogi.  

O konieczności noszenia wkładek przez dziecko decyduje ortopeda, który potwierdzi problem w obrębie stóp.   

Nie kupuj wkładki ortopedycznej dla dziecka w sklepie lub przez Internet. Musi ona być idealnie dopasowana do potrzeb dziecka i wady stóp. Aby dobrać właściwą wkładkę, trzeba przeprowadzić badania stóp dziecka za pomocą specjalistycznego sprzętu i badania czynnościowe.  

Nie stosuj profilaktycznie wkładek u dziecka. Do ok. 5. roku życia kształtują się jego stopy. W tym czasie dopuszczalne jest występowanie płaskostopia, koślawości/szpotawości pięt lub kolan. Zalecane są ćwiczenia stóp i jak najczęstsze przebywanie bez butów. 

Podsumowując, stosowanie wkładek ortopedycznych może znacząco poprawić komfort chodzenia, jakość życia oraz korygować wady w obrębie nóg i stóp. Aby ich działanie było skuteczne, muszą być wykonane indywidualnie przez specjalistę na podstawie wielu badań i pomiarów. 

Przeczytaj również:
Płaskostopie. Jakie ćwiczenia mogą pomóc?