Zaburzenia pracy i choroby tarczycy

Czym jest tarczyca?

Tarczyca jest niewielkim gruczołem dokrewnym, zlokalizowanym w okolicach szyi. Jej zadaniem jest produkcja i wydzielanie do krwi hormonów, takich jak: tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3), odpowiadających za wiele istotnych funkcji organizmu oraz kalcytoniny, związanej z obiegiem wapnia i fosforu. Prawidłowe wydzielanie tych substancji jest niezbędnym warunkiem dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego, a wszelkie zaburzenia wynikające z niewłaściwej pracy tego ważnego organu określane są mianem zaburzeń pracy tarczycy.

Dysfunkcje tarczycy – objawy

Nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy prowadzą do szeregu ogólnych, niespecyficznych objawów, na podstawie których nie można jednoznacznie stwierdzić rodzaju zaburzenia.

Należą do nich zazwyczaj:

• dyskomfort przy przełykaniu i/lub uczucie ucisku w okolicach odcinka szyjnego,
• nadmierne pobudzenie lub ciągłe uczucie zaspania i osłabienia,
• nagły wzrost lub spadek masy ciała,
• biegunki lub zaparcia i problemy trawienne,
• suchość skóry, pieczenie oczu, ciągłe uczucie swędzenia, wypadanie włosów,
• obniżone lub podwyższone ciśnienie, zwolnienie lub przyspieszenie rytmu pracy serca,
• zaburzenia psychiczne, depresja, lęk, stres i niepokój,
• ciągłe uczucie zimna lub uderzenia gorąca,
• zaburzenia miesiączkowania i/lub problemy z zajściem w ciążę lub jej utrzymaniem.

W celu postawienia dokładnej diagnozy konieczne jest wykonanie szeregu badań diagnostycznych oraz wizyta u endokrynologa, który właściwie pokieruje leczeniem w przypadku stwierdzenia występowania choroby.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy T3 i T4 na skutek ich zmniejszonego wydzielania przez uszkodzoną tarczycę lub zmniejszonego pobudzania do produkcji przez przysadkę mózgową. Przysadka jest strukturą w mózgowiu, której głównym zadaniem jest regulacja wydzielania hormonalnego przez inne narządy.

Niedoczynność jest często powiązana z chorobą Hashimoto, czyli autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. W tym schorzeniu białka układu odpornościowego zwracają się przeciwko komórkom organizmu, które rozpoznają jako „obce”. Dochodzi wówczas do uszkodzeń miąższu tarczycy, który nie może prawidłowo produkować właściwej ilości hormonów. Choroba ta wykazuje również podobne objawy, a wśród nich:

• ciągłe uczucie zmęczenia,
• zwiększoną wrażliwość na zimno,
• niski puls i bardzo często niskie ciśnienie,
• znaczne obniżenie nastroju i zwiększoną podatność na stres,
• nieregularne miesiączkowanie,
• problemy trawienne i spadek metabolizmu, co często jest powodem wzrostu wagi,
• suchość skóry, wypadanie włosów i łamliwość paznokci,
• problemy z cerą,
• bóle mięśniowo-stawowe.

Są to tylko te najczęściej występujące, ponieważ często symptomy mogą być niespecyficzne, a jedynym sposobem wykrycia choroby jest wówczas rozszerzona diagnostyka. W przypadku występowania niedoczynności tarczycy na skutek choroby Hashimoto bardzo często obserwuje się objawy innych schorzeń, których przyczyną jest stale toczący się w organizmie proces zapalny. Są to np. symptomy RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), IBS (zespół jelita drażliwego) czy AZS (atopowe zapalenie skóry).

Nadczynność tarczycy

Schorzeniem o objawach przeciwstawnych do niedoczynności jest nadczynność gruczołu tarczowego. Występuje ona znacznie rzadziej, a nieleczona może prowadzić do rozwoju choroby Gravesa-Basedova. Nadczynność charakteryzuje się zwiększonym wytwarzaniem hormonów tarczycy, co często prowadzi do znacznego wyniszczenia organizmu. Do zmian występujących w przebiegu tego schorzenia można zaliczyć:

• nadpobudliwość nerwową,
• znaczne zwiększenie apetytu z jednoczesnym zmniejszeniem masy ciała na skutek przyspieszenia metabolizmu,
• uczucie gorąca i zwiększoną potliwość,
• duszności i przyspieszenie rytmu serca.

W przypadku znacznego zaawansowania choroby może dojść do pojawienia się utrudniających codzienne funkcjonowanie drżeń mięśniowych oraz charakterystycznego wytrzeszczu oczu i powiększenia tarczycy, skutkującego powstaniem tzw. wola. Na tarczycy mogą także występować niewielkie ogniska o zwiększonej aktywności w formie guzków, wskazujące na występowanie wola guzkowatego, często o bezobjawowym lub niespecyficznym przebiegu.

Rak tarczycy

Długoletnie i nieleczone zaburzenia pracy tarczycy, w wyniku których często dochodzi do powstania wola, mogą prowadzić ostatecznie do rozwoju raka tarczycy. Powstaje on na skutek znacznego rozrostu gruczołu i pojawienia się licznych pęcherzyków na miąższu tarczycy. Rak tarczycy nie wykazuje żadnych objawów, mogących typowo wskazywać na rozwój nowotworu. Chory odczuwa zazwyczaj tylko niewielki ucisk i dyskomfort w okolicy szyi, ewentualnie ma problemy z połykaniem stałych pokarmów lub zauważa niewielką bolesność w okolicy węzłów chłonnych. Ucisk na gruczoł powoduje też czasami zmianę barwy głosu lub wystąpienie chrypki.

Nowotwory tarczycy bardzo często występują u pacjentów obciążonych genetycznie. Wcześniejsze rozpoznanie warunkuje większą szansę na ich wyleczenie, bez usuwania całego gruczołu. Bardzo często okazuje się też, że zmiany mają charakter łagodny, a wdrożenie odpowiedniego leczenia jest gwarancją wyleczenia i powrotu do normalnej aktywności życiowej.

Przeczytaj również:
Niedoczynność tarczycy – badania diagnostyczne i objawy
Nowotwory tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie