Choroba Whipple’a. Czy jest niebezpieczna?

Choroba Whipple’a – co to jest? 

Choroba Whipple’a, nazywana również lipodystrofią jelitową, to infekcyjna choroba układowa wywoływana przez bakterie, które atakują różne narządy. Typowo zajmuje układ pokarmowy, stawy, serce i ośrodkowy układ nerwowy. 

Jeśli choroba Whipple’a nie jest odpowiednio rozpoznana i leczona, może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, a nawet okazać się śmiertelna. 

Choroba Whipple’a – przyczyny 

Tropheryma whipplei to bakteria, która odpowiada za rozwój choroby Whipple’a. U wielu osób, pomimo obecności bakterii, nie rozwijają się objawy. W chorobie Whipple’a znaczenie ma również predyspozycja genetyczna i wynikające z niej działanie układu odpornościowego. 

Gdy w zajętych narządach, np. jelitach, sercu czy stawach, gromadzą się bakterie, pojawiają się oznaki choroby. 

Choroba Whipple’a – kto najczęściej na nią choruje? 

Choroba Whipple’a jest bardzo rzadka. Występuje jedynie u ok. 0,01% ludzi. Głównie dotyka osoby rasy białej. W szczególności narażeni są mężczyźni, którzy chorują ok. 8 razy częściej niż kobiety. Najwięcej przypadków choroby Whipple’a stwierdza się u osób w wieku 40-50 lat. 

Do tej pory naukowcy nie potwierdzili, aby styl życia, nawyki, otaczające środowisko czy sposób odżywiania miały wpływ na większe lub mniejsze ryzyko wystąpienia choroby Whipple’a. 

Choroba Whipple’a – objawy 

Do ogólnych objawów choroby Whipple’a należą: 

• gorączka, 
• dreszcze, 
• powiększenie węzłów chłonnych. 

Poza tym dolegliwości pojawiające się w przebiegu choroby Whipple’a zależą od tego, jakie narządy zostały zajęte przez bakterie.  

Objawy ze strony przewodu pokarmowego to: 

• ból brzucha,  
• biegunka tłuszczowa,  
• krew w kale, 
• utrata masy ciała (nawet kilkunastu kilogramów), 
• wyniszczenie z związku z upośledzonym wchłanianiem składników odżywczych. 

Częstym objawem choroby Whipple’a (80% przypadków) jest zapalenie stawów. Zazwyczaj zajęte są duże stawy, np. biodro. Może się zdarzyć, że jest to pierwsza oznaka choroby, a kolejne objawy dają o sobie znać dopiero po kilku latach. 

Około 30% chorych boryka się w objawami zajęcia układu krążenia.  

Mogą pojawić się: 

• zapalenie wsierdzia (błony wyściełającej serce), 
• zapalenie osierdzia (błony otaczającej serce), 
• zawał mięśnia sercowego, 
• niewydolność krążenia, 
• niedokrwistość. 

Choroba Whipple’a może zaatakować również układ nerwowy. Na szczęście zdarza się to jedynie u ok. 5% pacjentów.  

Jakie objawy mogą na to wskazywać? 

• opadanie powiek, 
• ból głowy, 
• drętwienie twarzy, 
• zaburzenia widzenia,  
• trudności z chodzeniem, 
• osłabienie mięśni, 
• depresja, 
• otępienie,  
• zmiana zachowania, 
• kłopoty z pamięcią, 
• bezsenność, 
• drgawki. 

U niektórych chorych może również pojawić się zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Poza tym może dochodzić do zajęcia układu oddechowego i rozwoju zapalenia płuc lub opłucnej. 

Do objawów choroby Whipple’a zaliczamy też ściemnienie skóry najbardziej zauważalne w miejscach, których nie osłaniamy ubraniem. 

Choroba Whipple’a – jak ją rozpoznać? 

Ze względu na sporą rozpiętość objawów, które na dodatek są bardzo niespecyficzne, rozpoznanie choroby Whipple’a stanowi spore wyzwanie dla lekarzy. Kolejnym utrudnieniem jest rzadkość choroby. 

Choroba Whipple’a jest diagnozowana i leczona pod okiem gastroenterologa. W celu potwierdzenia choroby konieczne jest pobranie wycinków z jelita cienkiego. Potrzebna jest do tego duodenoskopia, która polega na wprowadzeniu przez jamę ustną, przełyk i żołądek specjalnego endoskopu sięgający aż do jelita cienkiego. Pobrane wycinki są następnie oceniane pod mikroskopem przez patomorfologa.  

Można również za pomocą metody PCR, czyli reakcji łańcuchowej polimerazy, wykryć bakterie T. whipplei w tkankach.  

Poza tym lekarz może zadecydować o wykonaniu dodatkowych badań obrazowych, np. USG (ultrasonografii) lub TK (tomografii komputerowej) jamy brzusznej. 

Badania krwi mogą natomiast wskazywać na stan zapalny i niedobory związane z zaburzonym wchłanianiem w jelitach.  

U części pacjentów stwierdza się anemię (niedokrwistość) i obniżony poziom: 

• albuminy, 
• wapnia, 
• potasu, 
• witaminy D.

Choroba Whipple’a – leczenie 

U podstaw choroby Whipple’a leżą bakterie, więc podstawowym sposobem jej leczenia są antybiotyki. Niestety trzeba je stosować przez wiele miesięcy, a czasami nawet lat. 

W przypadku niedoborów witamin, makro- i mikroelementów konieczna jest ich suplementacja. 

Leczenie jest najbardziej skuteczne, gdy objawy choroby nie są jeszcze bardzo nasilone i trwają krótko. Niezwykle ważna jest więc sprawna diagnostyka i rozpoznanie choroby. Kilka dni lub tygodni po wdrożeniu leków zwykle ustępuje biegunka, a we krwi obniżają się parametry stanu zapalnego. Na ulgę w bólach stawowych trzeba jednak poczekać kilka miesięcy. 

U części pacjentów, nawet po odpowiedniej terapii, mogą niestety zdarzyć się nawroty choroby. Ryzyko to jest szczególnie wysokie przy zajęciu ośrodkowego układu nerwowego. 

Przeczytaj również:
Zespół sztywnego człowieka. Kiedy ciało odmawia posłuszeństwa