Róża – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest róża i jak powstaje?

Róża to ostra bakteryjna choroba obejmująca skórę i tkankę podskórną. Jej przyczyną jest inwazja paciorkowców, głównie grupy A. Źródłem drobnoustrojów jest człowiek – chory lub bezobjawowy nosiciel, a zakażenie przenosi się przez kontakt bezpośredni.

W jaki sposób bakterie dostają się do miejsca zakażenia? Nieuszkodzona skóra stanowi dla nich skuteczną barierę, zatem przedostanie się przez tę ochronną warstwę jest spowodowane zaburzeniem jej funkcji. To właśnie dlatego róża występuje w miejscach wcześniejszych uszkodzeń skóry, na przykład w wyniku zranienia lub zadrapania, oraz w obszarach z zaburzonym krążeniem żylnym lub limfatycznym. Rzadszym źródłem drobnoustrojów są istniejące w organizmie ogniska zakażenia, z których bakterie migrują.

Kto jest narażony na wystąpienie choroby?

Na wystąpienie róży szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku oraz małe dzieci. Istnieje również szereg stanów predysponujących do wystąpienia tego zakażenia. Należą do nich:

• stan immunosupresji,
• niedożywienie,
• wyniszczenie,
• cukrzyca,
• choroby nowotworowe,
• przewlekła niewydolność żylna,
• obrzęk limfatyczny,
• przewlekłe owrzodzenia kończyn dolnych,
• alkoholizm.

Jak przebiega róża?

Choroba rozpoczyna się nagle i przebiega bardzo szybko. Do jej objawów należą:

• zmiana skórna – ma ona postać rumieniowej, napiętej żywoczerwonej plamy, ostro odgraniczonej od otaczającej ją zdrowej tkanki. Jej obrys jest nieregularny, a powierzchnia lśniąca. W róży wędrującej, szerzącej się drogą naczyń chłonnych, od plamy odchodzą wypustki. Na powierzchni mogą pojawić się pęcherze lub zmiany krwotoczne. W najcięższych przypadkach może nawet dojść do rozwoju martwicy i zgorzeli. Najczęstszymi lokalizacjami zmian są twarz oraz kończyny dolne. Zmiany niepowikłane ustępują w wyniku odpowiedniego leczenia i nie pozostawiają blizn;
• gorączka – jej początek jest nagły i towarzyszy pojawieniu się zmian na skórze. Może sięgać nawet 41°C, a w jej przebiegu mogą pojawić się dreszcze;
• ból – w obrębie zmiany skórnej odczuwalny jest ból i pieczenie.

W niektórych przypadkach w przebiegu choroby dochodzi do rozwoju powikłań, takich jak:

• róża nawrotowa – nawracanie zakażenia w tym samym miejscu,
• przewlekły obrzęk,
• ropowica,
• zapalenie żył i naczyń chłonnych.

Jak każde zakażenie paciorkowcem grupy A, róża może prowadzić do rozwoju gorączki reumatycznej lub kłębuszkowego zapalenia nerek.

Aby zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia, już przy pierwszych objawach należy pilnie udać się do lekarza i ściśle stosować się do jego zaleceń.

Rozpoznanie choroby i sposoby leczenia

W większości przypadków obraz zakażenia, jego objawy przedmiotowe (rumień, gorączka) i podmiotowe (ból i pieczenie) oraz dreszcze są bardzo charakterystyczne i pozwalają na postawienie rozpoznania bez dodatkowych badań. W wątpliwych przypadkach lekarz posiłkuje się oceną parametrów zapalenia i zakażenia paciorkowcowego, obecnych we krwi. W niektórych sytuacjach podejrzenia jednostek, takich jak zakrzepica żylna, pomocne jest również wykonanie badania USG Dopplera kończyn dolnych. Po rozpoznaniu choroby lekarz ocenia stan ogólny pacjenta i podejmuje decyzję o miejscu leczenia. W lżejszych przypadkach możliwe jest przyjmowanie antybiotyku w warunkach domowych, w cięższych zaś konieczna może się okazać hospitalizacja.

Jak w każdym zakażeniu bakteryjnym kluczowe znaczenie ma przyjęcie pełnej zaleconej przez lekarza dawki antybiotyku, nawet jeśli objawy ustąpią przed planowanym zakończeniem terapii. Aby złagodzić dokuczliwe objawy, stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Na zmianę skórną można nakładać kompresy lub smarować ją maścią ichtiolową. Po zakończonym leczeniu konieczna jest kontrola lekarska, a przede wszystkim leczenie stanów, które spowodowały predyspozycję do rozwoju róży.

W zapobieganiu róży kluczowe znaczenie ma prawidłowe leczenie stanów, które mogą przyczynić się do rozwoju choroby. Istotna jest również zrównoważona dieta, aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Osoby z grup ryzyka powinny szybko i skutecznie leczyć wszelkie zakażenia, szczególnie te, wywoływane przez paciorkowce (np. angina). W przypadku wystąpienia samej róży należy ściśle przestrzegać wszelkich zaleceń lekarskich.

Źródło:

prof. dr hab. med. S. Jabłońska, prof. dr hab. med. S. Majewski, „Zakażenia Paciorkowcowe. Róża.”, w: „Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.