Gorączka w ciąży – czy to powód do zmartwień?

Stan podgorączkowy a gorączka 

Prawidłowa temperatura ciała u dorosłej osoby to zakres między 36 a 37°C. Stan podgorączkowy to temperatura między 37,1 a 37,9°C, natomiast powyżej 38°C to gorączka.  

Wartość temperatury ciała zależy od sposobu pomiaru. Przyjmuje się, że prawidłowa temperatura ciała mierzona pod pachą to 36,6°C, pomiar dokonany w ustach jest o 0,3°C wyższy, a mierzony w odbytnicy lub w uchu na błonie bębenkowej o 0,5°C wyższy [1,2].

Gorączka jest dość powszechnym objawem różnych stanów chorobowych zachodzących w organizmie. Objawom gorączki mogą towarzyszyć:  

• zmęczenie,  
• zawroty głowy,  
• nudności,  
• uczucie zimna występujące naprzemiennie z uczuciem gorąca,  
• pocenie się [3].  

Gorączka w ciąży – przyczyny 

Gorączka w trakcie ciąży jest najczęściej objawem choroby podstawowej. Jej najczęstszymi przyczynami w czasie ciąży są: 

• przeziębienie, w którym najczęstszymi objawami są podwyższona temperatura ciała, katar i ból gardła; 
• grypa, której zazwyczaj towarzyszy wyższa gorączka niż w przypadku przeziębienia, a także bóle ciała i dreszcze, 
• infekcje bakteryjne, np. infekcje ucha i dróg oddechowych (zapalenie płuc, oskrzeli, krtani), angina, infekcje nerek, dróg moczowych i narządów płciowych; leczenie wymaga zastosowania antybiotyków; 
• wirusowe zapalenie żołądka i jelit; 
• listerioza – jej przyczyną jest zjedzenie surowego mięsa, ryb i niepasteryzowanego sera, stąd kobiety w ciąży powinny unikać tego typu produktów; 
• COVID-19 – kobiety w ciąży są narażone na podwyższone ryzyko zachorowania i powikłań [3-5]. 

Wpływ gorączki na płód 

Przede wszystkim należy pamiętać, że jeśli u kobiety ciężarnej wystąpi gorączka, nie należy tego bagatelizować. Stan podgorączkowy zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju i nie ma wpływu na rozwijające się dziecko.  

Nie ma wystarczających badań na ten temat, ale przypuszcza się, że utrzymująca się i nieleczona gorączka zaburza prawidłowy rozwój płodu i może być związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wad serca i szczęki czy autyzmu, a także może wywołać skurcze macicy i doprowadzić do przedwczesnego porodu [3,4]. 

Potrzeba jednak większej ilości badań, aby stwierdzić, czy jest to spowodowane gorączką, czy infekcjami, które ją wywołują.  

Domowe sposoby na gorączkę w ciąży 

Podwyższoną temperaturę ciała obniżyć, stosując domowe sposoby: 

• letnia kąpiel lub prysznic – należy pamiętać, że zbyt niska temperatura może doprowadzić do szoku termicznego, ponadto przy niskiej temperaturze kurczą się naczynia krwionośne; optymalna temperatura wody to o 1°C mniej niż wartość temperatury ciała; 
• przyjmowanie dużej ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu i dodatkowo schłodzić organizm; 
• lekki ubiór, aby uniknąć przegrzania; 
• wietrzenie pomieszczenia, co pozwoli pozbyć się chorobotwórczych drobnoustrojów; optymalną temperaturą, która powinna panować w pomieszczeniu, jest ok. 20°C; 
• chłodne okłady, do których można wykorzystać hydrożelowe plastry chłodzące lub zwilżone ręczniki; 
• odpoczynek. 

Co można stosować na gorączkę w ciąży? 

Stosowanie leków w ciąży najlepiej skonsultować z lekarzem prowadzącym. Preparaty o działaniu przeciwgorączkowym stosuje się w stanach absolutnej konieczności.  

Najbezpieczniejszym lekiem przeciwgorączkowym w ciąży jest paracetamol. Podaje się go w najmniejszej skutecznej dawce, czyli 2 razy dziennie po 500 mg przez maksymalnie 3 dni. Należy jednak pamiętać, że stosuje się jedynie preparaty zawierające paracetamol, a nie preparaty złożone z dodatkiem innych substancji – kofeiny, kodeiny, pseudoefedryny czy innych. 

Ibuprofen, kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz metamizol nie są lekami zalecanymi do stosowania w ciąży.  

Są bezwzględnie przeciwwskazane w trzecim trymestrze ciąży, a w pierwszym i drugim mogą być stosowane tylko, gdy jest to bezwzględnie konieczne [7].  

Należy ostrożnie podejść do naturalnych preparatów stosowanych w celu obniżenia gorączki. Jednym z często stosowanych środków ziołowych o działaniu przeciwgorączkowym i napotnym jest herbata z lipy.  

Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa jej stosowania w ciąży nie zaleca się przyjmowania jej w tym czasie, ponieważ powoduje szybsze ukrwienie skóry i odpłynięcie krwi z łożyska, co może doprowadzić do niedotlenienia płodu [8]. 

Grypę i infekcje wirusowe u kobiet w ciąży można leczyć, stosując leki przeciwwirusowe wydawane z przepisu lekarza, co w przypadku grypy zapobiega powikłaniom pogrypowym. Niezwykle istotny jest czas podania (od 36 do 48 godzin od momentu pojawienia się pierwszych symptomów), co wpływa na skuteczność terapii [5].  

W przypadku infekcji bakteryjnych, które są przyczyną wystąpienia gorączki, leczenie opiera się na zastosowaniu antybiotyków. Większość z nich jest bezpieczna do stosowania w trakcie ciąży. 

Antybiotykami niewskazanymi do stosowania w ciąży są: 

• aminoglikozydy – amikacyna, gentamycyna, streptomycyna, tobramycyna; 
• tetracyklina; 
• fluorochinolony; 
• tygecyklina; 
• kotrimoksazol, nitrofurantoina i chinolony (w I i III trymestrze); 
• polimyksyny. 

O potrzebie zastosowania antybiotykoterapii decyduje lekarz, który ocenia ryzyko i monitoruje stosowanie leków [3]. 

Gorączka w ciąży – kiedy udać się do lekarza? 

Stan podgorączkowy nie powinien budzić niepokoju, natomiast przy występowaniu gorączki należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.  

Pojawienie się gorączki jest szczególnie niebezpieczne w pierwszym trymestrze ciąży i należy pamiętać, by jak najszybciej podjąć leczenie. Dzięki temu można zapobiec powikłaniom, które mogą wpłynąć negatywnie na rozwijające się dziecko [4]. 

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia infekcji w ciąży, warto stosować kilka metod profilaktycznych:  

• szczepienia ochronne (na grypę, COVID-19),  
• częste mycie rąk,  
• unikanie dużych skupisk ludzi, 
• unikanie niektórych produktów spożywczych, np. surowego mięsa i ryb, które mogą wywołać listeriozę [5,6]. 

Ciąża to czas, w którym kobieta może borykać się z obniżoną odpornością. Wówczas nietrudno o infekcje, którym towarzyszy podwyższona temperatura ciała. Choć stosowanie leków w trakcie ciąży nie jest wskazane, to w takich sytuacjach jak gorączka korzyści wynikające z ich stosowania przewyższają ryzyko. Najlepiej każdy przypadek gorączki u ciężarnej skonsultować z lekarzem prowadzącym, który zdiagnozuje przyczynę jej wystąpienia i wdroży odpowiednie leczenie.

Przeczytaj również:
Które leki są bezpieczne w ciąży?