Jak dbać o dziąsła i pierwsze ząbki u dzieci?

Brak dbałości o stan dziąseł w wieku niemowlęcym, a w późniejszym czasie o zęby mleczne, przekłada się niestety na problemy z uzębieniem stałym. Jednym z największych problemów zdrowotnych u dzieci jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej oraz wynikająca z tego próchnica. Ma to szczególne znaczenie w świetle danych epidemiologicznych informujących o występowaniu tego schorzenia aż u 80% polskich dwunastolatków. Inne niepokojące statystyki dotyczą grupy dzieci 3-letnich, wśród których aż 50% cierpi na zmiany próchnicowe.

Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że próchnica jest chorobą zakaźną, która jest spowodowana przez kwasotwórcze bakterie takie jak Streptococcus mutans czy S. sobrinus. Najlepszym sposobem ochrony przed próchnicą jest po prostu profilaktyka i nauczenie dziecka dbałości o czystość dziąseł i zębów. Ukształtowane nawyki na pewno zaowocują w późniejszym okresie życia oraz pozwolą uniknąć bolesnego i kosztownego leczenia. Zatem jak skutecznie ochronić dziecko przed chorobami dziąseł i zębów?

Zadbaj o stan jamy ustnej dziecka już od samego początku

Niezwykle ważne jest, aby o prawidłowy stan jamy ustnej zacząć dbać już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Już wtedy przy niewystarczającej higienie, rozpoczyna się mechanizm prowadzący w późniejszym czasie do próchnicy i ubytków w uzębieniu. Aby tego uniknąć, należy 2 razy dziennie przemywać delikatnie dziąsła maluszka, szczególnie przed wieczornym snem. Można wykorzystać do tego jałowy gazik nasączony ciepłą, przegotowaną wodą lub słabym naparem z rumianku.

W późniejszym czasie można także używać specjalnych silikonowych szczoteczek lub nakładek na palce, które świetnie sprawdzają się w higienie jamy ustnej u dzieci niemających jeszcze zębów. Takie działanie nie tylko sprzyja zachowaniu higieny w buzi maluszka, ale także przynosi ukojenie podczas ząbkowania. Pamiętajmy jednak, aby zawsze przed przystąpieniem do czyszczenia dziąseł niemowlęcia, zadbać najpierw o czystość własnych dłoni.

Miękka szczoteczka i delikatna pasta to podstawa

Po pojawieniu się pierwszych zębów trzonowych, które mają bruzdy i zagłębienia należy wprowadzić stosowanie miękkiej szczoteczki i delikatnej pasty przeznaczonej dla najmłodszych dzieci. Pierwsza szczoteczka powinna mieć małą, okrągłą główkę oraz szeroką i antypoślizgową rączkę ułatwiającą trzymanie. W późniejszym czasie, zamiast szczoteczki manualnej, możemy stosować u maluchów szczoteczkę elektryczną lub soniczną.

Bardzo ważne jest, aby w pierwszym etapie uczenia prawidłowej higieny jamy ustnej dziecko nie zniechęciło się do tej czynności. Dobrym pomysłem jest wspólne szczotkowanie zębów przez maluchy i rodziców, co sprzyja naśladowaniu prawidłowej techniki mycia. Poza tym ciekawe wzory szczoteczek, nadrukowane postaci z bajek oraz specjalne melodyjki odmierzające czas mycia zębów stanowią niewątpliwą atrakcję dla najmłodszych i zachęcają do regularnej higieny. Preparaty do płukania ust należy wprowadzić, dopiero gdy dziecko będzie miało odpowiednio wykształcone odruchy wypluwania płynów z jamy ustnej.

 Pamiętajmy też, że skuteczność i sposób mycia zębów przez dzieci powinny być kontrolowane przez rodziców nawet do 6-7 roku życia.

Ogranicz dostęp do smoczka

Kolejnym problemem jest zbyt długie przetrzymywanie smoczków w buzi niemowlęcia. Sprzyja to rozwojowi bakterii ze względu na zalegające resztki jedzenia i zmniejszoną produkcję śliny. To właśnie dlatego po wypiciu mleka powinniśmy niezwłocznie zabrać dziecku butelkę, gdyż wielogodzinne trzymanie jej w buzi, np. w nocy, powoduje nadmierne namnażanie drobnoustrojów. To samo tyczy się smoczków uspakajających. Jeśli jest on konieczny do wieczornego wyciszenia, usuńmy go z ust dziecka zaraz po jego zaśnięciu. Starajmy się też jak najszybciej oduczyć dziecko z korzystania smoczka, a butelkę zastąpmy kubeczkiem.

Nie zapominaj o własnej higienie jamy ustnej

Zdrowe dziąsła i zęby u maluszków są w ogromnej mierze uwarunkowane stanem jamy ustnej rodziców. Niestety zaniedbania mamy i taty we własnym uzębieniu, są często nieświadomie przekazywane dzieciom. Rodzice, całując maluszka lub korzystając podczas posiłku ze wspólnych sztućców, przekazują dziecku bakterie ze swojej jamy ustnej. Jeśli rodzic ma wykrytą próchnicę, prawdopodobnie pojawi się ona też u dzieci. Aby uniknąć tego ryzyka, dorośli z otoczenia dziecka muszą dbać o prawidłową higienę jamy ustnej i mieć wyleczone zęby. Niezalecane są takie zachowania jak jedzenie z dzieckiem tym samym widelcem, przeżuwanie pokarmu i podawanie go dziecku czy oczyszczanie smoczka niemowlęcia we własnych ustach (np. po wzięciu go z podłogi). Niestety są to wciąż często stosowane praktyki, dlatego tak ważne jest edukowanie i podnoszenie świadomości społeczeństwa.

Nadmiarowi cukru powiedz NIE!

Duży wpływ na higienę jamy ustnej ma dieta. Ma to szczególne znaczenie po wprowadzeniu pokarmów stałych. Starajmy się podawać maluchowi produkty zdrowe, o dużym znaczeniu odżywczym, natomiast zdecydowanie unikajmy słodyczy, słodkich napojów oraz nadmiaru owoców. Pamiętajmy także, aby zapewnić dziecku odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych, w tym wapnia, który jest bardzo ważnym budulcem zębów i kości.

Ulga podczas ząbkowania

Ząbkowanie powinno być okresem szczególnej dbałości o jamę ustną dziecka. Proces ten związany jest z rozpulchnieniem i obrzękiem dziąseł oraz zwiększonym ryzykiem pojawienia się stanu zapalnego. Dyskomfort odczuwany przez dziecko często powoduje, że przestaje ono współpracować z rodzicem podczas codziennej higieny jamy ustnej. Obserwowana jest też tendencja do wkładania przez dziecko rączek i różnych przedmiotów do buzi, co daje chwilową ulgę w bólu i swędzeniu dziąseł, ale jednocześnie jest źródłem wielu patogenów. Na szczęście istnieje kilka sposobów, by pomóc dziecku przejść mniej boleśnie przez okres ząbkowania i jednocześnie obniżyć ryzyko wystąpienia schorzeń w jamie ustnej malucha.

Po pierwsze warto zaopatrzyć się w aptece w specjalne żele na ząbkowanie. Są to preparaty zawierające substancje przeciwbólowe, przeciwzapalne i odkażające. Można także masować dziąsła dziecka specjalnymi szczoteczkami lub podawać gryzaki (np. drewniane, gumowe, kauczukowe lub wypełnione wodą destylowaną). Dobrym pomysłem jest stosowanie naturalnych gryzaków w formie schłodzonych kawałków marchewki lub świeżego ogórka. W niektórych przypadkach zaleca się też doustne aplikowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, ale w tym wypadku warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Zapisz dziecko na profilaktyczną wizytę u stomatologa

Nie zapomnijmy zapisać dziecka na profilaktyczną wizytę u stomatologa! Powinno to nastąpić 6 miesięcy po pojawieniu się pierwszego ząbka, jednak nie później niż po ukończeniu 1 roku życia. Specjalista oceni stan jamy ustnej u malucha, poinformuje nas, jak prawidłowo dbać o jego uzębienie i wyznaczy termin kolejnego spotkania. Oczywiście najkorzystniej jest wybrać gabinet dedykowany najmłodszym, co zachęci dzieci do realizacji późniejszych kontrolnych wizyt.  

Dbałość o dziąsła niemowlęcia oraz nauka prawidłowej higieny jamy ustnej to obowiązek każdego rodzica. Prawidłowo wykształcone nawyki z pewnością zaowocują u dziecka zdrowymi zębami i ochronią je przed konsekwencjami związanymi z próchnicą. Dlatego zadaniem rodziców jest prowadzenie zabiegów higienicznych w jamie ustnej niemowląt, a następnie przekazanie umiejętności prawidłowego szczotkowania zębów, co stanowi doskonałą inwestycję w zdrowie dziecka.