Zespół cieśni nadgarstka – objawy, leczenie

U osób zdrowych ciśnienie wewnątrz kanału nadgarstka wynosi 3-5 mmHg w pozycji neutralnej. Jednakże zgięcie, jak i wyprost stawu podnoszą ciśnienie. Ułożenie ręki na myszce komputerowej podnosi ciśnienie do 16-21 mmHg, a aktywne korzystanie z niej nawet do 28-33 mmHg.

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny

Zdecydowana większość przypadków cieśni to cieśni pierwotne, wynikające z przyczyn idiopatycznych. Do przyczyn cieśni wtórnych zalicza się natomiast obecność struktur zmniejszających przestrzeń w kanale, tj. guzy, odłamki kostne czy przerosty błony maziowej. Ponadto do rozwinięcia tej dolegliwości mogą przyczynić się choroby reumatyczne, ciąża, niedoczynność tarczycy czy cukrzyca. Jednakże z obserwacji klinicznych wynika, że do cieśni predysponuje przede wszystkim wykonywanie powtarzalnych aktywności ze zgięciem/wyprostem nadgarstka, a także otyłość, szybka dieta i niski wzrost.

Zespół cieśni nadgarstka – objawy i stadia choroby

W cieśni nadgarstka wyróżnia się 3 etapy zaawansowania.

W fazie pierwszej pacjenci uskarżają się na:

• wybudzanie ze snu z powodu drętwienia lub puchnięcia nadgarstka, bez widocznego obrzęku,
• ostry ból w nadgarstku, który może promieniować w kierunku ramienia,
• mrowienie dłoni i palców,
• poranne wrażenie sztywnienia dłoni.

W tym okresie ulgę w dolegliwościach może przynosić wstrząsanie czy strzepywanie ręki.

W drugim stadium dolegliwości zaczynają występować także w ciągu dnia, szczególnie jeśli osoba wykonuje w pracy powtarzalne ruchy nadgarstka lub nieruchomieje na dłużej w jednej pozycji. Na tym etapie pojawia się osłabienie siły, które może manifestować się poprzez upuszczanie przedmiotów.

W stadium trzecim i ostatnim dochodzi do widocznego zaniku mięśni i przetrwałego uszkodzenia nerwu. Na tym etapie zmniejszają się lub zanikają objawy czuciowe.

Leczenie nieoperacyjne zespołu cieśni nadgarstka

Do konserwatywnych metod leczenia cieśni nadgarstka zalicza się leczenie farmakologiczne (w tym przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne), zaopatrzenie ortopedyczne (ortezy szynowe, utrzymujące nadgarstek w pozycji neutralnej) oraz fizjoterapię, na którą składają się techniki manualne oparte na:

• technikach powięziowego uwalniania napięcia,
• mobilizacjach stawu promieniowo-nadgarstkowego,
• neuromobilizacjach nerwu pośrodkowego,
• ćwiczeniach rozciągających.

Wspomagająco stosuje się zabiegi działające przeciwbólowo oraz odżywczo na uciśnięty nerw:

• laser wysokoenergetyczny,
• krioterapię,
• ultradźwięki.

Zespół cieśni nadgarstka – operacja

Leczenie operacyjne zespołu cieśni nadgarstka zalecana jest głównie osobom, u których metody nieinwazyjne nie przyniosły zadowalających rezultatów. Standardowa procedura operacyjna opiera się na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka poprzez otwarte cięcie bądź chirurgię endoskopową. Obie metody mają porównywalną skuteczność, więc wybór w tym przypadku zależeć będzie od preferencji i doświadczenia chirurga oraz dostępnego sprzętu.

Zespół cieśni nadgarstka – co pomaga?

Chociaż ergonomicznego stanowiska pracy nie można jednoznacznie zaliczyć do metod leczenia zespołu cieśni nadgarstka, badania potwierdzają, że u osób korzystających z wyprofilowanych myszek i klawiatur dolegliwości związane z cieśnią stopniowo się zmniejszają. Dzięki stosowaniu podkładek pod nadgarstek bądź pionowych myszek komputerowych jesteśmy w stanie zmniejszyć ciśnienie w kanale nadgarstka wywierane na nerw pośrodkowy.

Dlaczego cieśń stała się tak powszechnym problemem? Coraz więcej z nas wykonuje prace, wymagające korzystania z komputera. Nasze nadgarstki tkwią godzinami w wymuszonej, obciążającej ten staw pozycji. Szczególnie narażone na tę dolegliwość są kobiety ze względu na anatomicznie mniejszą przestrzeń w kanale. Na szczęście istnieje wiele sposobów na pokonanie cieśni nadgarstka, a wśród osób, które nie podjęły leczenia, aż 1/3 doznaje samoistnego ustąpienia objawów w ciągu 6 miesięcy od pierwszego epizodu.

Zespół cieśni nadgarstka – ćwiczenia 

Do ćwiczeń o największej udowodnionej skuteczności w leczeniu cieśni nadgarstka należą te z grupy automobilizacji nerwu pośrodkowego oraz rozluźniania więzadła poprzecznego nadgarstka.  

Każde z poniższych ćwiczeń wykonuj 5 razy dziennie po 5-10 powtórzeń: 

• Automobilizacja nerwu pośrodkowego – ramię odwiedź w bok, łokieć zegnij do ok. 90⁰, nadgarstek zegnij maksymalnie w kierunku grzbietu dłoni. Wykonuj naprzemienny wyprost i zgięcie w stawie łokciowym bez zmiany ustawienia w pozostałych stawach. 
• Automobilizacja nerwu pośrodkowego 2 – dłoń zaciśnij w pięść, nadgarstek trzymaj w maksymalnym zgięciu grzbietowym. Naprzemienne otwieraj i zamykaj pięść bez zmiany ustawienia nadgarstka. 
• Autorozluźnianie więzadła poprzecznego nadgarstka – nadgarstek zegnij w kierunku grzbietu dłoni, dłoń oprzyj o ścianę. Z pomocą drugiej dłoni chwyć za podstawę nadgarstka tuż pod kciukiem i lekko pociągnij do siebie. Utrzymuj przez ok. 30 sekund. 

Czego nie wolno po operacji cieśni nadgarstka? 

Okres rekonwalescencji po operacji cieśni nadgarstka będzie się różnił w zależności od zakresu i czasu trwania ucisku na nerw pośrodkowy. Osoby, których praca nie wymaga manualnego zaangażowania, mogą wrócić do aktywności zawodowych już kilka dni po operacji. U pozostałych zaleca się wydłużenie absencji do pełnego wygojenia i zakończenia rehabilitacji ręki.

Jeśli chirurg nie zdecyduje inaczej, od trzeciego dnia po operacji możliwe są delikatne ruchy ręką w tolerowanym bezbólowym zakresie, a po tygodniu możliwe jest pełne zaangażowanie ręki do codziennych aktywności. W pierwszym okresie po operacji zrezygnuj z palenia papierosów. Przyjmowanie leków skonsultuj z lekarzem, ponieważ niektóre mogą wydłużać proces gojenia tkanek. Aby nie doszło do powikłań pozabiegowych, zalecana jest dalsza rehabilitacja nadgarstka, ze szczególnym uwzględnieniem powstałej blizny. Pełne wygojenie blizny pooperacyjnej wyznacza moment, od którego można w pełni obciążać rękę. 

Przeczytaj również:
Szyja smartfonowa. Jakie ćwiczenia wykonywać?