Myj jagody. Chroń się przed bąblowicą!

Bąblowica – gdzie występuje bąblowiec? 

Tasiemiec (bąblowiec) wielojamowy występuje przede wszystkim na półkuli północnej, ale także w Europie.  

Badacze zaobserwowali go wśród populacji lisów zamieszkujących m.in.: 

• Niemcy,   
• Austrię,   
• Francję,   
• Belgię,   
• Liechtenstein,   
• Luksemburg,   
• Czechy,   
• Holandię,   
• Słowację,   
• Szwecję,  
• Włochy,   
• Danię,   
• Węgry,  
• Polskę.   

W naszym kraju bąblowiec wielojamowy został po raz pierwszy zidentyfikowany w 1995 r. w województwie pomorskim. Od tamtej pory jego obecność jest regularnie potwierdzana. Najliczniejsze przypadki zakażenia występują na terenie województw warmińsko-mazurskiego, podkarpackiego i podlaskiego, ale wiele zakażonych lisów zaobserwowano także na terenie Pomorza, Mazowsza, Małopolski czy Lubelszczyzny.   

Jak wygląda bąblowiec wielojamowy?  

Tasiemiec ten mierzy 1,2-3,7 mm, a jego ciało składa się z 3-5 członów. Główka pasożyta zaopatrzona jest w haki (tzw. tasiemiec uzbrojony).  Jaja bąblowca są odporne nawet na najtrudniejsze warunki środowiska. Wytrzymują temperaturę poniżej -20°C, a temperatura -70°C niszczy je dopiero po 4 dniach.  

Cykl życiowy bąblowca wielojamowego jest złożony. Jego żywicielem pośrednim są małe gryzonie, takie jak nornica ruda, mysz leśna, szczur piżmowy czy szczur wodny, które zarażają się poprzez spożycie jaj pasożyta. Cykl życiowy tasiemca zamyka się, jeśli ciało zainfekowanego gryzonia zostanie zjedzone przez żywiciela ostatecznego, do których należą: lis rudy, lis polarny, jenot, ryś, wilk, kojot,  kot, pies.

Dojrzały pasożyt wędruje do jelita cienkiego zwierzęcia, gdzie składa jaja. Zostaną one później wydalone wraz z kałem, doprowadzając tym samym do kolejnych zarażeń. W ten sposób cykl życiowy bąblowca wielojamowego rozpoczyna się na nowo.  

Człowiek może stać się żywicielem pośrednim bąblowca. Do zakażenia dochodzi w przypadku zjedzenia jaj, np. wraz z nieumytymi jagodami leśnymi. 

Największe ryzyko wystąpienia bąblowicy wielojamowej występuje u:  

• myśliwych,   
• pracowników zakładów higieny weterynaryjnej,  
• garbarzy futer,  
• pracowników leśnych,  
• rolników,  
• amatorów leśnych wędrówek,   
• osób zbierających grzyby i owoce leśne (np. jagody),  
• turystów odwiedzających tereny endemiczne.   

Bąblowica – czy to niebezpieczna choroba? 

Bąblowica wielojamowa jest jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób wywoływanych przez pasożyta. Jej przebieg przypomina rozwój nowotworu złośliwego.

Zbyt późne rozpoznanie bąblowicy aż w 70% przypadków kończy się śmiercią.

Bąblowica nawet przez 15 lat może przebiegać bezobjawowo.  

Pierwsze objawy bąblowicy to: 

• dyskomfort i ból w prawej okolicy podżebrowej, 
• powiększenie wątroby i śledziony, 
• żółtaczka. 

W przypadku zaawansowanej choroby mogą pojawić się: wodobrzusze, niewydolność wątroby, wyniszczenie organizmu. Przy przerzutach do płuc pojawiają się: kaszel, duszności, krwioplucie, a przy przerzutach do mózgu – padaczka.  

Bąblowica wielojamowa – diagnostyka 

Badania identyfikujące bąblowicę to:

• USG, 
• tomografia komputerowa, 
• immunoenzymatyczny test ELISA, 
• technika Western-Blot, 
• badanie histopatologiczne, 
• techniki genetyczne, np. reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR).  

Jeśli rozpoznano u Ciebie zarażenie tasiemcem wielojamowym, diagnostyce powinny poddać się wszystkie osoby z Twojego bliskiego otoczenia.

Bąblowica wielojamowa – leczenie 

W leczeniu bąblowicy stosowane są preparaty benzimidazolowe (np. albendazol lub mebendazol). Konieczne jest też chirurgiczne usunięcie ognisk zarażenia wraz z marginesem zdrowej tkanki.  

Leczenie bąblowicy wielojamowej jest trudne, a bezobjawowy okres choroby może przyczynić się do zbyt późnego wprowadzenia farmakoterapii. Niestety rokowania u nieleczonych pacjentów nie są optymistyczne. Średnio jest to ok. 10 lat. Z kolei śmiertelność wśród osób poddanych terapii wynosi 10-14%.

Czy bąblowicą można zarazić się od psa? 

Psy są żywicielami ostatecznymi tasiemca z gatunku Echinococcus granulosus. Powoduje on bąblowicę jednojamową (echinokokozę). Żywicielem pośrednim pasożyta są zwierzęta gospodarcze i człowiek, co oznacza, że możemy zarazić się bąblowicą od psów. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj drogą pokarmową przez zanieczyszczone ręce lub żywność. Dzieci zarażają się jajami tasiemca zwykle podczas zabawy z psami, przez kontakt z ich zabrudzoną sierścią. 

Do najczęstszych objawów bąblowicy jednojamowej należą ból i uczucie rozpierania w jamie brzusznej oraz epizody gorączki.

Mogą pojawić się również: 

• kaszel,  
• kłopoty z oddychaniem i duszności, 
• odkrztuszanie krwi. 

Jak uniknąć bąblowicy? 

• Dbaj o higienę i często myj ręce.
• Dokładne myj warzywa i owoce, szczególnie te zebrane w lesie. 
• Unikaj kontaktu z lisami, np. podchodzącymi do gospodarstw domowych. 
• Pamiętaj o regularnym odrobaczaniu domowych pupili i sprzątaj ich odchody.
• Systematycznie sprzątaj pomieszczenia, w których przebywają psy.
• Nie kupuj mięsa z niesprawdzonych źródeł.

Przeczytaj również:
Glista ludzka. Jak można się nią zarazić?
Owsiki. Jak rozpoznać objawy owsicy?