Wędzidełko. Kiedy trzeba je podciąć?

Wędzidełka w jamie ustnej i ich rola 

Jama ustna człowieka wyposażona jest w cztery różne rodzaje wędzidełek: 

• podjęzykowe, 
• wędzidełko wargi górnej (podwargowe), 
• wędzidełko wargi dolnej (podwargowe), 
• policzkowe. 

Wędzidełko podjęzykowe jest łącznikiem między dolną powierzchnią języka a dnem jamy ustnej. Bardzo łatwo można je samemu zlokalizować, zaglądając w lusterko i podnosząc język. Główną funkcją prawidłowo rozwiniętego wędzidełka jest umożliwienie ruchomości języka, abyśmy mogli poprawnie mówić i rozdrabniać pokarm. 

Wędzidełko wargi górnej umiejscowione jest w środkowej linii biegnącej od wewnętrznej strony górnej wargi do dziąseł szczęki górnej. Również łatwo można je zlokalizować, patrząc w lustro i podnosząc górną wargę. Ukaże nam się cienki fałd błony śluzowej pomiędzy jedynkami. Wędzidełko wargi dolnej przebiega bardzo podobnie, ale biegnie od wewnętrznej części wargi dolnej do dziąseł dolnej szczęki. Rolą obu wędzidełek jest umożliwienie odchylenia warg, podnoszenie ich, a ponadto utrzymywanie odpowiedniego napięcia mięśniowego, funkcje ssania czy żucia. 

Wędzidełka policzkowe z łatwością można wyczuć językiem, ale też zobaczyć w lusterku. Wystarczy przeciągnąć językiem wzdłuż linii górnych zębów, a po obu stronach zahaczymy językiem o maleńki fałd tkanki, którym jest wędzidełko policzkowe. Wędzidełko to, podobnie jak wargowe, wspomaga prawidłowe spożywanie pokarmu, żucie, a także utrzymanie odpowiedniego napięcia mięśniowego w obrębie jamy ustnej. 

Nieprawidłowa budowa wędzidełek i jej skutki 

Wydawać by się mogło, że tak niewielki fałd tkanki nie ma znaczenia dla naszego funkcjonowania. Okazuje się jednak, że jest wprost przeciwnie. Nieprawidłowa budowa wędzidełka ma duży wpływ na mowę, sposób jedzenia i ogólne funkcjonowanie dziecka, a później dorosłego człowieka.  

Z nieprawidłowo rozwiniętym wędzidełkiem podjęzykowym trzeba się urodzić. Tuż po narodzinach można już dokonać oceny tego niewielkiego fałdu błony śluzowej. Noworodki ze zbyt krótkim wędzidełkiem mają trudności w ssaniu. Karmienie trwa wtedy długo, jest często przerywane płaczem dziecka. O za krótkim wędzidełku często świadczy również sercowaty kształt języka (u starszych dzieci w momencie wysunięcia języka z buzi).  

Do objawów zbyt krótkiego wędzidełka u starszych dzieci zalicza się: 

• wady wymowy związane z unoszeniem języka do góry podczas artykulacji takich głosek jak t, d, n, l, r, sz, rz, cz, dż;
• trudności w wykonywaniu prostych ćwiczeń artykulacyjnych, np. wysuwanie języka do przodu, kierowanie języka w stronę nosa;
• zaleganie śliny (język stale leży na dnie jamy ustnej) lub ślinotok; 
• problemy trawienne spowodowane zbyt słabym rozdrobnieniem pokarmów. 

Ponadto nieprawidłowo zbudowane wędzidełko często jest przyczyną stanów zapalnych w jamie ustnej, ponieważ uniemożliwia zachowanie odpowiedniej higieny. 

Zdarzają się sytuacje, gdy wędzidełko jest zbyt długie, co prowadzi np. do wkładania języka między zęby i sprzyja trudnym do korygowania wadom zgryzu, a także wadom wymowy, np. seplenieniu międzyzębowemu. 

Najczęściej spotykanymi wadami wędzidełek wargowych jest ich przerost lub nieprawidłowe zlokalizowanie ich przyczepów.

Taka budowa może doprowadzić do: 

• odsłonięcia szyjek zębowych, 
• obniżenia poziomu dziąseł, 
• wad zgryzu,  
• diastemy (przerwy między zębami), 
• trudności w ssaniu (w tym zbyt mała ilość pobieranego pokarmu), 
• niedomykania się warg, 
• zaburzonej wymowy głosek p, b, m. 

Krótkie wędzidełka policzkowe mogą również mieć bardzo nieprzyjemne skutki. Nieprawidłowa budowa wędzidełka może doprowadzać do gromadzenia się pokarmu w policzkach, który następnie się psuje, prowadząc do infekcji. Język nie zawsze jest w stanie wyczyścić cały zalegający w jamie ustnej pokarm, a ten pozostawiony jest doskonałą pożywką dla gromadzących się bakterii.

Kiedy podciąć wędzidełko? 

Jeżeli masz wątpliwości co do budowy któregokolwiek wędzidełka u dziecka, umów się na wizytę do logopedy. Obejrzy on wędzidełko, postawi diagnozę i skieruje dziecko do innych specjalistów, w tym laryngologa. Jeśli wędzidełko rzeczywiście okaże się zbyt krótkie, istnieje kilka sposobów, by temu zaradzić. 

Można spróbować rozciągnąć wędzidełko ćwiczeniami artykulacyjnymi zalecanymi przez logopedę (m.in. wysuwanie języka z buzi, kierowanie języka w stronę nosa lub brody). Jeśli pilne wykonywanie ćwiczeń nie przyniesie oczekiwanych efektów, trzeba zastanowić się nad podcięciem wędzidełka podjęzykowego.

Istotny jest tu jednak wiek dziecka, ponieważ zbyt wczesne podcięcie wędzidełka może skutkować zjawiskiem gummy smile, czyli widocznością dużej części dziąseł podczas uśmiechania się.  

Na czym polega podcięcie wędzidełka podjęzykowego (frenuloplastyka)? 

Podcięcie wędzidełka jest prostym zabiegiem chirurgicznym. Polega na przecięciu linii fałdu błony śluzowej w poziomie. Wędzidełko przecina się skalpelem, laserem, nożem chirurgicznym lub nożyczkami. Jest to prosty zabieg, który nie wymaga pozostawania w szpitalu, szczególnie jeśli chirurg używa lasera lub noża elektrycznego. Wytwarzane przez te przyrządy ciepło błyskawicznie zespala przerwane tkanki, znacznie ograniczając krwawienie i przyspieszając gojenie rany.

Kilka dni po zabiegu dziecko powinno jeść pokarmy o półpłynnej konsystencji i niezbyt wysokiej temperaturze. Dobrze też ograniczyć przez parę dni intensywny wysiłek fizyczny.