Cukrzyca. Jak wygląda leczenie?

Ze względu na charakter cukrzycy typu 1. w jej leczeniu główną rolę odgrywa podawanie insuliny. Jest to hormon naturalnie wydzielany przez komórki beta wysp trzustki. W przebiegu cukrzycy typu 1. wyspy te są niszczone przez własne przeciwciała i zostaje całkowicie zahamowane wydzielanie insuliny. Dlatego stosowanie preparatów z insuliną jest głównym sposobem leczenia.  

W przypadku cukrzycy typu 2. dostępnych jest kilka grup leków, które różnią się mechanizmem działania.  

Lek na cukrzycę – metformina  

Jest to podstawowy lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jego wprowadzenie do leczenia wskazane jest u osób, które mają zdiagnozowaną cukrzycę lub stan przedcukrzycowy, a modyfikacja stylu życia nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Metformina może być stosowana także w leczeniu insulinooporności, zespołu metabolicznego czy zespołu policystycznych jajników.  

Mechanizm działania glukozy polega na hamowaniu produkcji glukozy w wątrobie, pobudzaniu działania insuliny na tkanki (zwiększanie insulinowrażliwości) i hamowaniu wchłaniania glukozy z jelit. Lek ten pomaga w zmniejszeniu masy ciała, poprawia profil lipidowy, obniża ciśnienie tętnicze. W związku z tym, że metformina nie wpływa na uwalnianie insuliny z trzustki, nie ma zagrożenia hipoglikemią podczas jej stosowania.  

Metformina może wywoływać: 

• biegunkę, 
• nudności, wymioty, 
• wzdęcia, 
• metaliczny posmak w ustach. 

Podczas stosowania metforminy istnieje ryzyko niedoboru witaminy B12, dlatego warto wprowadzić jej suplementację.

Lek na cukrzycę – pochodne sulfonylomocznika 

Grupa leków, do której należą substancje wykorzystywane w leczeniu cukrzycy typu 2. Działa, zwiększając wydzielanie insuliny z komórek beta wysp trzustkowych. Poza tym substancje te nasilają transport węglowodanów do tkanki tłuszczowej i mięśni, nasilają syntezę glikogenu w wątrobie i mięśniach, hamują przekształcanie niecukrowych prekursorów w glukozę. Ze względu na te właściwości pochodnych sulfonylomocznika ich stosowanie może wywoływać epizody hipoglikemii. Szczególnie narażone na takie działanie są osoby w podeszłym wieku, osoby wykonujące nadmierny wysiłek fizyczny lub poprzez interakcję, np. z kwasem acetylosalicylowym, lekami z grupy NLPZ czy alkoholem.  

Istotna jest stała kontrola glikemii podczas stosowania tej grupy leków. Dodatkowo przyjmowanie pochodnych sulfonylomocznika może przyczynić się do przyrostu masy ciała.  

Lek na cukrzycę – flozyny 

To potoczna nazwa grupy leków inhibitorów kotransportera sodowo-glukozowego 2 (SGLT2). Zwiększa wydalanie nadmiaru glukozy wraz z moczem. Skuteczność leczenia zależy od czynności nerek pacjenta oraz odpowiedniego nawodnienia. Podczas leczenia flozynami można zauważyć spadek masy ciała oraz obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Leki z tej grupy zmniejszają ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. U osób z cukrzycą typu 1. mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na insulinę. Leki te nie wpływają na wydzielanie insuliny, zatem podczas stosowania ich jako jedynego leczenia, nie wywołują hipoglikemii. Grupa ta może być stosowana u pacjentów, którzy nie tolerują lub mają przeciwwskazania do przyjmowania metforminy. 

Flozyny mogą wywoływać działania niepożądane, które są związane z pobudzaniem wydzielania moczu. Najczęściej pacjenci zgłaszają wielomocz, niskie ciśnienie tętnicze, odwodnienie, grzybicze zakażenia narządów płciowych. 

Lek na cukrzycę – agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego 1 (GLP-1) 

Jest to grupa leków przeciwcukrzycowych, która zyskała popularność za sprawą korzystnego wpływu na glikemię oraz zmniejszenie masy ciała. W tej grupie znajdują się: liraglutyd, dulaglutyd, semaglutyd. Po podaniu aktywują receptory GLP-1, przez co zwiększa się wydzielanie insuliny, hamowane jest wydzielanie glukagonu i opóźniane jest opróżnianie żołądka. Do działań tych leków należy także zmniejszanie łaknienia. Niektóre substancje wskazane są do stosowania przy cukrzycy typu 2., ale także w celu obniżenia masy ciała osób otyłych, które nie uzyskały odpowiedniego efektu po zastosowaniu odpowiedniej diety i ćwiczeń.  

Leki te podawane są w formie zastrzyków podskórnych lub tabletek. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą objawy ze strony układu pokarmowego. Mowa tutaj o nudnościach, wzdęciach, bólu brzucha, wymiotach czy biegunce. Poza tym mogą pojawić się łagodne reakcje w miejscu wstrzyknięcia leku pod skórę.  

Lek na cukrzycę –  gliptyny 

Czyli inhibitory peptydazy dipeptydowej 4 (DPP-4). Ich mechanizm działania polega na poprawie wrażliwości komórek beta trzustki na glukozę i zwiększanie wydzielania insuliny. Dodatkowo gliptyny regulują wydzielanie glukagonu odpowiednio do stężenia glukozy we krwi.  

Ich stosowanie przyczynia się do redukcji masy ciała. W leczeniu mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insuliną.  

Podczas stosowania gliptyn mogą wystąpić działania niepożądane: nudności, ból i zawroty głowy, nadmierna senność, ból w nadbrzuszu, zaparcia, biegunka. 

Lek na cukrzycę –  glitazony 

Lek ten bierze udział w procesie produkcji genów, które odpowiadają na wytwarzanie, transport i wykorzystanie glukozy oraz kwasów tłuszczowych. Zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejsza insulinooporność, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia stężenia glukozy we krwi.  

Pioglitazon może powodować zatrzymanie wody i obrzęki. Nie powinny go stosować osoby z ryzykiem wystąpienia zastoinowej niewydolności serca. Stosowanie tego leku zwiększa ryzyko przyrostu masy ciała oraz złamań kości długich u kobiet.  

Lek na cukrzycę – inhibitory alfa-glukozydazy 

Do tej grupy leków zaliczana jest akarboza. Substancja ta łączy się z enzymem alfa-glukozydazą w kosmkach jelitowych, blokując jego aktywność. Zahamowane zostaje enzymatyczne trawienie cukrów w jelitach, dzięki czemu obniża się poziom poposiłkowej glikemii.  

Stosowanie akarbozy może wywołać: wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów, ból brzucha, uczucie pełności, biegunkę. 

Lek na cukrzycę – tirzepatyd 

Jego mechanizm działania jest zbliżony do agonistów GLP-1, ponieważ także wpływa na ten receptor. Dodatkowo pobudza glukozozależny peptyd insulinotropowy. Lek stosowany jest w leczeniu cukrzycy typu 2. oraz ma wskazania w leczeniu otyłości i nadwagi.  

Podczas stosowania tirzepatydu mogą pojawić się działania niepożądane: nudności, biegunka, ból brzucha, wymioty, wzdęcia, wypadanie włosów, obniżenie ciśnienia tętniczego, reakcje nadwrażliwości. 

Leczenie skojarzone w cukrzycy typu 2.  

W leczeniu cukrzycy typu 2. można stosować preparaty pojedynczo lub łącznie. Na początkowym etapie leczenia zazwyczaj stosuje się jeden lek (najczęściej jest to metformina). Jeśli jednak efekty terapeutyczne nie są zadowalające, diabetolog może dołączyć kolejny lek lub zaproponować inny schemat leczenia. W leczeniu skojarzonym stosuje się połączenie dwóch lub trzech leków nieinsulinowych lub połączenie leku nieinsulinowego z insuliną.  

Pamiętaj, że w leczeniu każdego typu cukrzycy ważną rolę odgrywają zdrowa dieta i aktywność fizyczna.