Odkładanie glinu w organizmie – dlaczego jest szkodliwe?

Co to jest glin? 

Glin [Al] to pierwiastek chemiczny o srebrzystobiałej barwie. Jego masa atomowa wynosi 26,98, a liczba atomowa – 13. Pierwiastek ten został odkryty przez duńskiego chemika Oersteda. Glin jest najczęściej występującym metalem w skorupie ziemskiej, jego zawartość szacuje się na 7-8%. Metaliczny glin jest bardzo ciągliwym i kowalnym pierwiastkiem, dlatego doskonale nadaje się do odlewania, wyciągania, formowania, sklejania, nitowania. Jest także bardzo dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego i ciepła.  

W zależności od związku chemicznego, w jakim występuje glin, ma on różne zastosowania: 

• Al, metal sproszkowany – używany do produkcji pigmentów, farb proszkowych, materiałów wybuchowych, używany przy spawaniu, 
• tritlenek diglinu Al2O3 – produkcja aluminium, wytapianie szkła, materiał szlifierski i spawalniczy, 
• wodorotlenek glinu Al(OH)3 – produkcja szkła, papieru, gumy, pirotechnika, przemysł kosmetyczny (antyperspiranty, pasty do zębów), przemysł farmaceutyczny (leki, szczepionki). 

W jaki sposób glin trafia do organizmu człowieka? 

Człowiek dostarcza glin do organizmu wraz z wodą pitną, pożywieniem, lekami czy kosmetykami. Jony glinu migrują do jedzenia z opakowań aluminiowych. Pierwiastek ten dostaje się do organizmu także drogą oddechową, a jego cząsteczki mają wielkość nie większą niż 5µm. Osobami szczególnie narażonymi na zatrucie glinem są pracownicy przemysłu metalurgicznego, wydobywczego i spawacze.  

Z przewodu pokarmowego glin wchłania się w niewielkim stopniu – do 10%, a do krwi może przechodzić za pomocą białek transportowych.  

Według danych WHO dzienna maksymalna dawka glinu wynosi 7 mg/kg masy ciała/tydzień, czyli 1 mg/kg masy ciała na dzień.  

Szacuje się, że człowiek spożywa dziennie od 10 mg do 100 mg glinu dziennie. U zdrowego człowieka pierwiastek ten po przedostaniu się do krwiobiegu jest usuwany wraz z moczem, a ten niezaabsorbowany z kałem.  

Kumulacja aluminium w organizmie 

Glin odkłada się głównie w kościach, płucach, wątrobie. Ze względu na zdolność przenikania bariery krew-mózg można znaleźć go również w tym narządzie. Pierwiastek ten jest toksyczny dla organizmu. 

Zatrucie aluminium wywołuje: 

• nadmierne pocenie się, 
• osłabienie, 
• mdłości, 
• biegunki. 

Największe zagrożenie występuje u osób chorych poddawanych dializom, ponieważ glin nie jest skutecznie usuwany z aparatów do dializy. Konsekwencją tego jest pojawienie się encefalopatii podializowej, która objawia się drżeniem, zaburzeniem koordynacji ruchowej, ruchami mimowolnymi, a także w głównej mierze demencją. Występowanie tych objawów jest spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego oraz odkładaniem się pierwiastka w tkance mózgowej. Obecnie wyeliminowano problem przepuszczalności glinu przez dializatory, dzięki czemu zagrożenie zatruciem pojawia się rzadko.  

Badania wykazują, że nadmierne odkładanie się glinu w tkankach człowieka ma znaczenie w powstawaniu chorób Parkinsona oraz Alzheimera. Odkładanie się glinu w płucach, który dostał się tam drogą oddechową, jest określane jako Aluminiumlunge.  

Objawami tego schorzenia są: 

• duszność przy wydechu, 
• suchy kaszel, 
• trzaski w klatce piersiowej. 

Odkładający się pierwiastek tworzy w płucach guzowate, włókniste zmiany, które otrzymały nazwę pylicy aluminiowej. Przyczyny powstania tych zmian nie są do końca poznane. Według badaczy pył glinowy przekształca się w wodorotlenek, który łączy się z białkami tkanki pęcherzyków płucnych, doprowadzając do powstania zgrubień. Pęcherzyki płucne tracą swoją elastyczność – zmiany te mogą doprowadzić do powstania rozedmy płucnej.  

W jakich produktach można znaleźć glin i jak go unikać? 

Największe stężenie glinu można znaleźć w: 

• herbacie, 
• zbożach, 
• czarnym pieprzu,  
• mące,  
• cukrze,  
• żywności przechowywanej w puszkach. 

Aby ograniczyć spożycie glinu, zaleca się unikanie przechowywania i pieczenia żywności w folii aluminiowej. 

Pierwiastek ten jest także używany w kosmetyce. Ponieważ przenika przez skórę do wnętrza organizmu, zaleca się unikanie kosmetyków, które zawierają glin. Są to najczęściej antyperspiranty i kremy przeciwsłoneczne. Aby upewnić się, czy produkt zawiera glin, należy wyszukać w jego składzie substancji takich jak:  

• Aluminium Chlorohydrate, 
• Aluminium Sesqiuchlorohydrate,  
• Aluminium chloride.  

Źródła: 

• Zuziak J., Jakubowska M., Glin w otoczeniu i jego wpływ na organizmy żywe, 2016, 
• Surgiewicz J., Glin i jego związki – metoda oznaczania, 2011, 
• Sińczuk-Walczak H., Zmiany w układzie nerwowym, w następstwie narażenia zawodowego na związki glinu w świetle piśmiennictwa, 2001, 
• Nasiadek M., Sapota A., Toksyczne oddziaływanie pyłów i dymów glinu oraz jego związków na drogi oddechowe pracowników, 2001.