Hiperwitaminoza – kiedy może wystąpić?

Witaminy są związkami chemicznymi niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ biorą udział w wielu bardzo ważnych procesach biochemicznych. Organizm nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować witamin, dlatego należy dostarczać je z pożywieniem. Wyjątkiem są witaminy B1, B6, B12, K, PP i biotyna, które wytwarzane są przez bakterie bytujące w jelitach. Ich ilość jest jednak na tyle mała, że nie pokrywa całkowitego zapotrzebowania organizmu. Wydawać by się mogło, że im więcej, tym lepiej. Niestety nadmierna ilość witamin dostarczana do organizmu może być szkodliwa. 

Jakie witaminy można przedawkować? 

Hiperwitaminoza rzadko dotyczy witamin rozpuszczalnych w wodzie, ponieważ organizm usuwa je wraz z moczem. Odmiennie sytuacja wygląda w przypadku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Długotrwale przyjmowanie witamin A, D, E i K w dawkach znacznie przekraczających dziennie zapotrzebowanie może doprowadzić do hiperwitaminozy.  

Hiperwitaminoza witaminy A (retinol) 

Do objawów hiperwitaminozy witaminy A zalicza się: 

• suchość skóry, 
• nadmierne wypadanie włosów, 
• łamliwość paznokci, 
• pękanie warg, 
• zmianę zabarwienia skóry, 
• osłabienie, 
• powiększenie wątroby i śledziony, 
• bóle kości i stawów, 
• nadpobudliwość, 
• depresję, 
• jadłowstręt, 
• zapalenie spojówek, 
• zaburzenia krzepnięcia, krwawienia z nosa.

Objawami ostrego zatrucia witaminą A są silne bóle głowy, drgawki, mdłości i wymioty, a także światłowstręt. 

Co ważne, witamina A spożywana w nadmiernej ilości wykazuje działanie teratogenne. Kobiety w ciąży, u których stwierdzono niedobór, powinny suplementować witaminę A jedynie po konsultacji z lekarzem, który ustali odpowiednią dawkę. 

Hiperwitaminoza witaminy A jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci – może prowadzić do zaburzeń rozwoju. Nadmiar witaminy A może powodować zaburzenia lub nawet zahamowanie wzrostu, zaburzenia wzroku i słuchu, a także uszkodzenie wzroku. 

Dzienna referencyjna wartość spożycia wynosi 800 µg. 

Hiperwitaminoza witaminy D (kalcyferol) 

Do objawów hiperwitaminozy witaminy D zalicza się: 

• osłabienie mięśni, 
• bóle stawów, 
• utratę apetytu, 
• nudności, 
• wymioty, 
• zwapnienie miękkich narządów i tkanek. 

Według Instytutu Żywności i Żywienia niedobór witaminy D dotyka nawet 90% Polaków. Z roku na rok zwiększa się świadomość problemu, dlatego też coraz większa liczba osób suplementuje witaminę D. W przypadku podejrzenia znacznego deficytu warto wykonać badanie poziomu witaminy D, aby na podstawie wyniku lekarz mógł indywidualnie określić odpowiednią dawkę preparatu. Przyjmowanie dawek większych niż rekomendowane może doprowadzić do przedawkowania. Hiperwitaminoza nie może zostać wywołana przy standardowej diecie lub nawet bardzo dużej ekspozycji na promieniowanie UV. 

O roli witaminy D oraz zalecanych dawkach przeczytasz więcej tutaj:
Witamina D – sprzymierzeniec naszej odporności

Hiperwitaminoza witaminy E (tokoferol) 

Do objawów hiperwitaminozy witaminy E zalicza się: 

• zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, 
• zmęczenie, 
• bóle głowy, 
• bóle mięśni, 
• zaburzenia widzenia, 
• zmniejszona krzepliwość krwi. 

Do przedawkowania witaminy E dochodzi bardzo rzadko. Aż 60% dziennej dawki wydalane jest z kałem. Dzienna referencyjna wartość spożycia wynosi 12 mg. 

Przeczytaj również:
Witamina E – źródła, działanie, przeciwwskazania

Hiperwitaminoza witaminy K (filochinon) 

Do objawów hiperwitaminozy witaminy K zalicza się: 

• zaburzenia czynności wątroby, 
• zaburzenia krzepnięcia krwi, 
• skoki ciśnienia tętniczego. 

U noworodków nadmiar witaminy K może być przyczyną żółtaczki, hiperbilirubinemii oraz anemii hemolitycznej. 

Dzienna zalecana dawka witaminy K wynosi 75 µg. 

Przeczytaj również:
Po co nam witamina K?

Hiperwitaminoza witamin z grupy B 

Do przedawkowania witamin z grupy B dochodzi bardzo rzadko. W przypadku witaminy B1 mogą pojawić się zawroty głowy, drżenie mięśni, arytmia i reakcje alergiczne. Przy przedawkowaniu witaminy B2 mogą wystąpić nudności i wymioty. Bardzo duże dawki witaminy B12 stosowane przez dłuższy czas powodują objawy uczuleniowe. 

Przeczytaj również:
Czy warto suplementować witaminy z grupy B?

Hiperwitaminoza witaminy C 

Witamina C przyjmowana w większych dawkach nie jest toksyczna dla organizmu. Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, dlatego trudniej ją przedawkować. Nadmierne przyjmowanie może jednak sprzyjać powstawaniu kamieni w nerkach i częstszemu oddawaniu moczu. 

Najlepszym i zarazem najbardziej bezpiecznym sposobem na suplementowanie witamin jest zróżnicowana, dobrze zbilansowana dieta. Po suplementy powinno się sięgać dopiero w przypadku niedoboru, którego nie jesteśmy w stanie uzupełnić wraz z pożywieniem. Włączenie suplementacji witamin, zwłaszcza tych rozpuszczalnych w tłuszczach, warto skonsultować z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednią i bezpieczną dawkę.