Elektrolity w ciąży – badania, normy i czy można stosować?

Rola elektrolitów w ciąży 

Ciąża jest stanem, w którym może dochodzić do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu.  

Do utraty elektrolitów mogą przyczynić się: 

• wymioty;  
• biegunki;  
• nadmierne wydalanie płynów wywołane naciskiem na pęcherz moczowy; 
• wzmożone pocenie się; 
• źle zbilansowana dieta, uboga w składniki mineralne; 
• zaburzenia endokrynologiczne;  
• cukrzyca; 
• współistniejące choroby przewlekłe.  

Do najważniejszych elektrolitów należy sód, potas, chlor, magnez, wapń – ich niedobory mogą zaburzać prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zwłaszcza w ciąży.  

Wpływają one na zachowanie prawidłowego nawodnienia, ciśnienia osmotycznego, równowagi kwasowo-zasadowej, na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, uczestniczą w wielu reakcjach biochemicznych. Zachowanie równowagi wodno-elektrolitowej jest bardzo ważne również dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju płodu.  

Badanie elektrolitów w ciąży – jak wygląda i jak się przygotować? 

Przydatnym badaniem w celu diagnostyki zaburzeń elektrolitowych w organizmie jest jonogram. Wykonywany jest on poprzez pobranie krwi w laboratorium. Oznaczane są podstawowe stężenia elektrolitów – sodu, potasu, wapnia, magnezu, jonów chlorkowych, jonów fosforanowych.  

Jonogram wykonywany jest w laboratorium rano, na czczo, po upływie przynajmniej 12 godzin od ostatniego posiłku. Przed jego wykonaniem nie powinno się zmieniać drastycznie diety, aby nie wpłynąć na zafałszowanie wyników. Przed wykonaniem jonogramu powinno się unikać intensywnego wysiłku fizycznego i stresu, co również może mieć wpływ na niepoprawność wyników.  

Jakie są normy elektrolitów? 

Odpowiednie stężenie elektrolitów we krwi powinno wyglądać następująco: 

• Sód: 136-145 mmol / l 
• Potas: 3,5-5,1 mmol / l 
• Chlorki: 95-105 mmol / l 
• Wapń: 2,1-2,6 mmol / l 
• Magnez: 0,7-1,1 mmol / l 

Wynik jonogramu zawsze należy skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę, który oceni poziomy elektrolitów oraz zaleci dalsze postępowanie. Niekiedy konieczne może okazać się włączenie suplementacji określonymi składnikami mineralnymi, jednakże decyzja o ich włączeniu zawsze powinna należeć do lekarza prowadzącego. Nigdy nie należy włączać preparatów i interpretować wyników jonogramu w ciąży na własną rękę. 

W ciąży bardzo często dochodzi do niedoborów potasu, a jego niedobory najczęściej objawiają się wzmożonymi skurczami mięśni. Często spotykane są również niedobory magnezu, które mogą objawiać się nadmiernym zmęczeniem czy osłabieniem, a także skurczami mięśni. Zdarza się, że obserwowany jest niski poziom sodu we krwi – hiponatremia – co może wynikać z diety ubogiej w ten pierwiastek lub niektórych chorób.  

Czy elektrolity można pić w ciąży? 

Należy pamiętać, że w ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na płyny. Najlepszym sposobem zapobiegania zaburzeniom wodno-elektrolitowym jest profilaktyka i wypijanie odpowiedniej ilości i rodzajów płynów w ciągu dnia, które będą warunkować odpowiedni poziom nawodnienia oraz elektrolitów.  

Najbardziej zalecane są wody źródlane i mineralne niskozmineralizowane. Zapotrzebowanie na płyny w ciąży wynosi około 2,5 l na dobę. Należy je dostarczać regularnie, w małych ilościach, przez cały dzień. W przypadku podwyższonej temperatury otoczenia, wymiotów czy biegunek należy oczywiście zwiększyć ich podaż. W przypadku chęci stosowania preparatów elektrolitowych w ciąży należy skonsultować się z lekarzem, gdyż zarówno niedobór, jak i nadmiar składników mineralnych jest niebezpieczny dla zdrowia przyszłej mamy.  

Przyjmując jakiekolwiek preparaty witaminowo-mineralne w czasie ciąży zawsze należy skonsultować się z lekarzem, a przede wszystkim ich nie powielać.  

O jakie elektrolity warto zadbać w czasie ciąży? 

Najlepszym sposobem zadbania o prawidłowy poziom elektrolitów w ciąży jest oczywiście odpowiednio zbilansowana dieta, dostarczająca odpowiednich poziomów sodu, potasu, wapnia i magnezu. Należy zaznaczyć, że zapotrzebowanie na niektóre pierwiastki jest zwiększone w czasie ciąży, dlatego też bardzo ważne jest właściwe zbilansowanie diety i dostarczanie ich z naturalnych źródeł.  

Źródła pokarmowe elektrolitów to: 

• Potas – ziemniaki, zielone warzywa, pomidory, banany, orzechy, suszone owoce (figi, morele, daktyle); 
• Wapń – mleko i jego przetwory, ryby (zwłaszcza spożywane z ośćmi – szprotki, śledzie, sardynki), nasiona roślin strączkowych (soja, fasola), orzechy, suszone owoce (figi, morele, daktyle), jarmuż, brokuły; 
• Magnez – ziarna zbóż, nasiona roślin strączkowych, orzechy, kakao, grube kasze, suszone owoce (figi, morele, daktyle). 

Odpowiednio zbilansowana dieta warunkuje prawidłową zawartość składników mineralnych i zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń równowagi wodno- elektrolitowej. W przypadku wątpliwości zawsze można skonsultować się z dietetykiem, który pomoże ułożyć indywidualny, zbilansowany jadłospis, zapewniający pokrycie na składniki mineralne.

Przeczytaj również:
Czego nie można jeść, będąc w ciąży?