Jak działa ciśnieniomierz? Budowa i zasady działania

Ciśnieniomierz – co to jest? 

Aparat do mierzenia ciśnienia, czyli ciśnieniomierz to urządzenie służące do pomiaru ciśnienia tętniczego, inaczej nazywane sfigmomanometrem. Pierwszy model został wynaleziony w 1896 roku przez Scipiona Riva-Rocciego. Był to pierwszy ciśnieniomierz umożliwiający bezkrwawy pomiar ciśnienia. Wcześniej badanie wymagało otwarcia tętnicy i oceny wypływu krwi do rurki z podziałką. Wynalazek pozwalał jednak jedynie na pomiar ciśnienia skurczowego. Dalszego udoskonalenia sprzętu dokonał Rosjanin – Mikołaj Korotkow. Urządzenie skonstruowane przez niego pozwalało na pomiar zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego. Aparaty skonstruowane przez tych dwóch badaczy są wykorzystywane do dziś. 

Rodzaje ciśnieniomierzy – jakie są? 

Ciśnieniomierze dzieli się ze względu na sposób dokonywania pomiaru ciśnienia. Na tej podstawie wyróżnić można aparaty: 

• manualne – charakteryzują się najprostszą budową. Nie zawierają elektroniki, dlatego są trwalsze i rzadziej ulegają uszkodzeniu. Można je podzielić na rtęciowe, które obecnie nie są już raczej używane oraz zegarowe. Są to ciśnieniomierze używane zazwyczaj w gabinetach lekarskich oraz przez pielęgniarki. Do pomiaru ciśnienia wymagane jest bowiem użycie również stetoskopu. Przez to modele te nie są wybierane przez pacjentów do samodzielnego stosowania w domu. Uważa się, że stanowią najdokładniejszą metodę pomiaru ciśnienia tętniczego; 
• półautomatyczne – mogą być używane samodzielnie, a więc nadają się do domowych pomiarów. W tego typu urządzeniach mankiet należy napompować samemu pompką, natomiast ciśnienie jest mierzone automatycznie. Tego rodzaju aparaty są obecnie coraz rzadziej używane; 
• automatyczne – zdecydowanie najbardziej popularne. Z ich wykorzystaniem dokonuje się pomiaru na ramieniu, rzadziej na nadgarstku. Do przeprowadzenia pomiaru zazwyczaj wystarczy naciśnięcia jednego guzika. Można z nich korzystać samodzielnie w domu, aby regularnie kontrolować ciśnienie tętnicze krwi. Najlepsze są te naramienne, gdyż w ich przypadku uzyskuję się najdokładniejszy pomiar. Ciśnieniomierze nadgarstkowe mają tendencję do zaburzania odczytu. 

Budowa ciśnieniomierzy w podziale na rodzaje 

Wszystkie powyższe rodzaje aparatów do pomiaru ciśnienia mają wspólne elementy budowy. Jest nim mankiet wraz z rurką dostarczającą powietrze, który zakładany jest na ramię lub nadgarstek. Posiada on rzep służący do zapięcia go na danej części ciała. W środku znajduję się balon ze specjalnego tworzywa, który jest pompowany podczas pomiaru. Dostępne są różne rozmiary, w zależności od długości i obwodu ramienia. Bardzo ważne jest dobranie odpowiedniego rozmiaru używanego mankietu. Zbyt wąski może zawyżyć uzyskane pomiary, a zbyt szeroki zaniżyć. Najlepiej, by jego szerokość stanowiła 0,4 obwodu ramienia.   Aparaty manualne i półautomatyczne zawierają tzw. gruszkę pompującą. Służy ona do ręcznego napompowania mankietu do odpowiedniego ciśnienia. Ciśnieniomierz manualny posiada manometr sprężynowy (jest to zegar z wartościami ciśnienia). Za pomocą mechanizmu dźwigni zamienia on wartości ciśnienia na odpowiednie ustawienie wskazówki manometru. Do zastosowania tego aparatu niezbędny jest również stetoskop.   Ciśnieniomierze półautomatyczne i automatyczne posiadają część elektroniczną. W jej skład wchodzi ekran, na którym odczytywany jest wynik pomiaru, pompka służąca do napompowania mankietu oraz komputer z procesorem.  

Jak działają poszczególne rodzaje ciśnieniomierzy? 

Wszystkie rodzaje ciśnieniomierzy do pomiaru ciśnienia tętniczego wykorzystują ten sam mechanizm. Polega on na pomiarze ciśnienia, przy którym dochodzi do otwarcia światła tętnicy i rozpoczęcia turbulentnego przepływu krwi. Jest to pomiar skurczowego ciśnienia. W tym celu mankiet musi być napompowany powyżej tego ciśnienia, tak by zamknąć całkowicie przepływ w naczyniu. Następnie mierzy się ciśnienie, przy którym tętnica staje się z powrotem w pełni otwarta, czyli ustaje przepływ turbulentny. Jest to wówczas ciśnienie rozkurczowe.   W ciśnieniomierzu manualnym i półautomatycznym mankiet należy napompować samodzielnie. W aparacie manualnym wartość ciśnienia niezbędną do zamknięcia światła tętnicy mierzy osoba badająca na podstawie wysłuchiwania zaniku tętna w dole łokciowym przy pomocy stetoskopu. W aparacie półautomatycznym to aparat samodzielnie wykrywa tę wartość.   W ciśnieniomierzu manualnym zarówno ciśnienie skurczowe, jak i rozkurczowe musi być wysłuchane przez słuchawki stetoskopu, odczytane na manometrze oraz zapamiętane lub zapisane.   Urządzenia półautomatyczne i automatyczne dzięki specjalnym wbudowanym algorytmom są w stanie same odczytać wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego. Te drugie dodatkowo pompują się do odpowiedniego poziomu samodzielnie. Wynik w tego typu aparatach jest zapisywany na ekranie, często wraz z określeniem częstości akcji serca.  Aparaty do mierzenia ciśnienia tętniczego to powszechnie dostępne urządzenia, które obecnie znajdują się w większości mieszkań. Wyróżnia się różne rodzaje tych urządzeń, jednak najpopularniejsze są te automatyczne. Działają podobnie jak ciśnieniomierze manualne, jednak są prostsze w samodzielnej obsłudze. Ponadto zapewniają powtarzalne pomiary i nie stanowią dużego wydatku. Warto, aby każda osoba chorująca na nadciśnienie miała łatwy dostęp do ciśnieniomierza. Umożliwia to regularną kontrolę ciśnienia, co przekłada się na zapewnienie skutecznego leczenia. Może to uchronić przed niekontrolowanym nadciśnieniem i groźnymi skutkami tego stanu dla zdrowia i życia.   Przeczytaj również: Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze?