Limfangioleiomiomatoza – przyczyny, objawy, leczenie

Podtypy limfangioleiomiomatozy 

Leiomiomatoza może być sporadyczna – występuje wówczas jako samodzielna, izolowana jednostka chorobowa. Może też pojawić się w przebiegu stwardnienia guzowatego – choroby dziedziczonej autosomalnie dominująco (TSC-LAM). 

Jak często występuje limfangioleiomiomatoza? 

Sporadyczna limfangioleiomiomatoza jest rzadka. Stwierdza się ją niemal wyłącznie u kobiet. Szacuje się, że częstość występowania to około 8 przypadków na każdy milion kobiet. Choć LAM obserwuje się wśród przedstawicielek wszystkich ras, zauważono wyższą częstość występowania wśród kobiet rasy kaukaskiej, zwłaszcza w porównaniu do np. Azjatek. Nieco częściej limfangioleiomiomatozę stwierdzano u kobiet z wyższych klas socjoekonomicznych. 

Stwardnienie guzowate to choroba, której częstość szacuje się na 1 na 5000 do 10000 żywych urodzeń.  

Prawdopodobieństwo wystąpienia limfangioleiomiomatozy jest bardzo wysokie.  

Dokładną częstość występowania TSC-LAM ciężko jednak ocenić ze względu na niewielką dostępność danych. Warto jednak zwrócić uwagę, że w przeciwieństwie do sporadycznego LAM limfangioleiomiomatoza w przebiegu stwardnienia guzowatego dotyczy także mężczyzn. 

Przyczyny limfangioleiomiomatozy 

Istotą limfangioleiomiomatozy jest niekontrolowana aktywność tzw. szlaku mTOR, który jest odpowiedzialny za podział, wzrost i przetrwanie komórek. Za jego supresję odpowiada kompleks białek, tuberyny i hamartyny, które są kodowane na genach TSC2 i TSC1. Uszkodzenie tych genów, charakterystyczne m.in. dla TSC-LAM i LAM, prowadzi do niekontrolowanej proliferacji komórek mięśni przypominających mięśniówkę gładką (komórki LAM).  

Dodatkowym czynnikiem, który ma wpływ na rozrost komórek LAM, jest estrogen. Badania potwierdzają, że odgrywa on znaczącą rolę w progresji choroby. Potwierdza się to w tym, że LAM występuje głównie u kobiet (zwłaszcza w wieku rozrodczym), a pacjentki zgłaszają pogorszenie stanu podczas przyjmowania egzogennego estrogenu, np. w postaci tabletek antykoncepcyjnych czy w trakcie leczenia niepłodności. 

Objawy limfangioleiomiomatozy – jakie są?

Ze względu na charakterystykę choroby zwykle dominują objawy ze strony układu oddechowego: 

• postępująca duszność, zwłaszcza wysiłkowa, jest to najczęstszy objaw LAM; 
• spontanicznie pojawiająca się odma opłucnowa; 
• wysięk opłucnowy; 
• nietolerancja wysiłku fizycznego. 

Do rzadszych objawów zalicza się ból w klatce piersiowej, kaszel, w tym z odpluwaniem wydzieliny czy nadciśnienie płucne. 

Mogą występować także objawy niezwiązane z układem oddechowym, m.in. naczyniakomięśniakotłuszczaków na nerkach (ang. renal angiomyolipomas, AMLs). AMLs to łagodne guzy, które występują aż u 30% pacjentów ze sporadyczną limfangioleiomiomatozą.  Zwykle nie zaburzają funkcji nerek, choć mogą rosnąć do ogromnych rozmiarów.  

Jeśli AMLs są duże lub obustronne, wskazuje to na stwardnienie guzowate.  

Diagnoza limfangioleiomiomatozy – jak przebiega? 

Diagnostyka rozpoczyna się od zebrania dokładnego wywiadu przez lekarza. Następnie zostaje wykonane badanie fizykalne. Przy podejrzeniu LAM lekarz zleci badania obrazowe – RTG klatki piersiowej i tomografię komputerową wysokiej rozdzielczości (TKWR). Jest to niezwykle istotne, ponieważ we wczesnym stadium choroby wynik badania rentgenowskiego może być prawidłowy.  

Rozpoznanie po wykonaniu TKWR jest pewne, jeśli pacjent spełnia określone kryteria: 

• na obu nerkach stwierdzono naczyniakomięśniakotłuszczaki; 
• w jamie opłucnej lub jamie otrzewnej stwierdzono chłonkotok; 
• w węzłach chłonnych stwierdzono naczyniakomięśniaki limfatyczne lub zmiany typu LAM. 

W innym przypadku pacjenta należy skierować na biopsję płuca w celu wykonania badania histopatologicznego.  

Leczenie limfangioleiomiomatozy – na czym polega?

Głównym celem leczenia LAM i TSC-LAM jest inhibicja szlaku mTOR. Lekiem stosowanym w tym celu jest sirolimus. 

Jest to obecnie jedyny lek zarejestrowany do leczenia LAM.  

Stosuje się go u pacjentów ze znacznie obniżoną funkcją płuc (FEV1<70%) lub bardzo szybko postępującą chorobą. U większości pacjentów sprawdzi się leczenie objawowe.  

Pacjentkom zaleca się nieprzyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych i niezachodzenie w ciążę.  

Limfangioleiomiomatozy – czy można uchronić się przed zachorowaniem? 

Ze względu na to, że limfangioleiomiomatoza jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, nie istnieją sposoby profilaktyki pierwotnej. 

Przeczytaj również:
Co to jest odma opłucnowa?