Fibromialgia. Jak rozpoznać objawy?

Czym jest fibromialgia? 

Fibromialgia to przewlekła choroba zaliczana do grupy zwanej reumatyzmem tkanek miękkich. Dotyka ona głównie kobiet – chorują one około 10 razy częściej niż mężczyźni, zazwyczaj między 30. a 50. rokiem życia. Rozpoznawalność fibromialgii jest najwyższa w krajach wysoko rozwiniętych. Według statystyk dotyczy ona 2-4% ogólnej populacji.  

Fibromialgia – przyczyny  

Przyczyna fibromialgii nie została jednoznacznie określona. Naukowcy wysunęli na ten temat kilka hipotez. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że za rozwój choroby odpowiada niedobór serotoniny wynikający z zaburzeń jej metabolizmu. Inne hipotezy zakładają związek fibromialgii z zaburzeniami snu wolnofalowego i ich hormonalnymi konsekwencjami lub z predyspozycją genetyczną do rozwoju choroby.  

Fibromialgia – objawy  

Choroba ma dwa typowe objawy:  

• przewlekły ból o zmiennym nasileniu – zwykle w początkowej fazie choroby obejmuje odcinek szyjny lub lędźwiowy kręgosłupa, a w późniejszych fazach mięśnie, zwłaszcza okolicy stawów kolanowych, biodrowych czy barkowych, a także pozostałą powierzchnię pleców, klatkę piersiową i inne okolice ciała – aż do bólu uogólnionego. Jego nasilenie wzrasta po wysiłku fizycznym;  
• bolesność uciskowa (tzw. punktów uciskowych) – jest to odczuwanie bólu pod wpływem nacisku, który nie powoduje bólu w konkretnym punkcie u zdrowej osoby. Takie punkty umiejscowione są na przebiegu lub w miejscu przyczepów ścięgien.  

Ponadto w fibromialgii występują liczne objawy towarzyszące, m.in.:  

• ciągłe zmęczenie,  
• osłabienie siły mięśni,  
• sztywność ciała,  
• zaburzenia snu, nastroju, osobowości, zaburzenia lękowe,  
• bóle i zawroty głowy,  
• mrowienia kończyn, uczucie chłodu w obrębie rąk i stóp,  
• objawy zespołu jelita nadwrażliwego,  
• dolegliwości w trakcie oddawania moczu,  
• niemiarowe bicie serca, niekiedy duszność.  

Fibromialgia – rozpoznanie  

Fibromialgia jest zazwyczaj rozpoznawana późno ze względu na brak specyficznych badań laboratoryjnych, obrazowych czy histologicznych. Trudność w rozpoznaniu tej choroby mogą sprawiać także inne czynniki współistniejące, takie jak reumatoidalne czy łuszczycowe zapalenie stawów.  

Fibromialgię można rozpoznać, gdy: 

• ból jest wielomiejscowy – pojawia się w co najmniej 6 z 9 obszarów ciała, 
• pojawiają się co najmniej umiarkowane zaburzenia snu lub zmęczenie, 
• powyższe objawy utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące. 

W diagnozie pomocne jest także określenie objawów takich jak: 

• uogólniona tkliwość tkanek pod wpływem ucisku, 
• zaburzenia funkcji poznawczych takich jak trudności w koncentracji, łatwe zapominanie, zaburzone lub wolne myślenie, 
• sztywność mięśniowo-szkieletowa, 
• nadwrażliwość na bodźce, np. światło, hałas, zapachy, zimno. 

Fibromialgia – leczenie  

Terapia fibromialgii wymaga wielospecjalistycznego podejścia i współpracy lekarzy i specjalistów różnych dziedzin. Leczenie możemy podzielić na niefarmakologiczne i farmakologiczne. 

Leczenie niefarmakologiczne 

W całym procesie leczenia bardzo ważna jest edukacja. Lekarz powinien poinformować o istocie choroby, przedstawić plan leczenia i strategię zmniejszenia lęku, jeśli taki objaw występuje. 

Do metod niefarmakologicznych leczenia fibromialgii zaliczamy: 

• ćwiczenia fizyczne – umiarkowana aktywność fizyczna podnosi jakość życia, redukuje ból i poprawia funkcjonowanie psychiczne; ćwiczenia mogą też zredukować przewlekłe zmęczenie i poprawić jakość snu; aktywność początkowo powinna mieć niską intensywność i częstotliwość, które z czasem można zwiększać; 
• psychoterapia – wykorzystywana jest terapia behawioralna; 
• medycyna alternatywna – akupunktura, joga, tai chi, hydroterapia, krioterapia; pomagają one w redukcji bólu i sztywności oraz poprawiają samopoczucie. 

Leczenie farmakologiczne 

W leczeniu fibromialgii stosuje się leki, które łagodzą objawy choroby.  

Wyróżniamy: 

• leki przeciwbólowe – opioidy (głównie tramadol) lub paracetamol;

• leki przeciwdepresyjne – inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i adrenaliny (SNRI), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI); 
• leki przeciwpadaczkowe – np. gabapentyna i pregabalina; zmniejszają ból w fibromialgii; 
• kannabinoidy – badano skuteczność terapii łączonej THC z CBD w leczeniu fibromialgii; pacjenci uczestniczący w badaniu stwierdzili, że waporyzacja tych substancji przyczyniła się do redukcji bólu, poprawy snu, nastroju i ogólnego funkcjonowania.