W jaki sposób kawa wpływa na bakterie jelitowe?

Wymierne korzyści zdrowotne wynikające z regularnej konsumpcji kawy 

• Zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego; 
• Spadek ryzyka rozwoju nowotworów (zwłaszcza raka wątroby i trzonu macicy); 
• Obniżenie ryzyka pojawienia się cukrzycy typu 2;  
• Redukcja ryzyka wystąpienia przewlekłej choroby wątroby (np. zwłóknienia wątroby, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, marskości wątroby);  
• Zmniejszenie ryzyka pojawienia się zespołu metabolicznego; 
• Spadek ryzyka zachorowania na depresję; 
• Obniżenie ryzyka rozwoju choroby Parkinsona; 
• Redukcja ryzyka pojawienia się choroby Alzheimera; 
• Spadek ryzyka wystąpienia demencji starczej; 
• Zmniejszenie ryzyka rozwoju otyłości; 
• Poprawa funkcji poznawczych zarówno u osób młodych, jak i starszych; 
• Polepszenie samopoczucia psychofizycznego; 
• Obniżenie uczucia zmęczenia psychicznego i bólu głowy; 
• Poprawa wyników sportowych u osób aktywnych fizycznie; 
• Obniżenie częstości występowania kamicy nerkowej; 
• Redukcja ryzyka zachorowania na dnę moczanową; 
• Zmniejszenie ryzyka zgonu z powodu chorób serca i naczyń, nowotworów i chorób zapalnych; 
• Spadek ryzyka śmiertelności ze wszystkich przyczyn (bez względu na wiek, masę ciała, ilość spożywanego alkoholu, palenie papierosów i stężenie kofeiny w kawie).

Spożycie kawy a zachowanie dobrej kondycji zdrowotnej 

Za najbardziej korzystne właściwości zdrowotne kawy odpowiadają fitozwiązki (tj. bioaktywne substancje pochodzenia roślinnego) inne niż popularna kofeina. Podobnie jak w przypadku warzyw i owoców, polifenole i kwasy fenolowe (czyli grupa związków nazywanych potocznie antyoksydantami) stanowią główną część fitozwiązków występujących w ziarnach kawy.  

Sugeruje się obecnie, że związki polifenolowe zawarte w kawie mają podobne działanie prozdrowotne, jak te zawarte w warzywach czy owocach.  

Polifenole i inne niestrawne składniki kawy, takie jak polisacharydy (np. błonnik) oraz melanoidyny mają zdolność modyfikowania składu i funkcji metabolicznej mikrobioty jelitowej, co może w pewnym zakresie odpowiadać za prozdrowotne właściwości kawy. W badaniach z udziałem ludzi zaobserwowano prebiotyczny efekt spożycia kawy, w tym wzrost Bifidobacteria, zaliczanych do pożytecznych mikroorganizmów jelitowych, które pozytywnie oddziałują na zdrowie człowieka.  

W przypadku osób regularnie pijących kawę stanowi ona główne źródło fitozwiązków, takich jak kwasy fenolowe i polifenole, nawet w porównaniu z zieloną herbatą w Japonii. Jak wykazały wyniki kilku badań, w krajach rozwiniętych kawa dostarcza około 40% polifenoli i blisko 70% kwasów fenolowych, a drugim głównym ich źródłem jest herbata. Oznacza to, że wśród mieszkańców wysoko rozwiniętych krajów zachodnich kawa może wcale nierzadko dostarczać więcej antyoksydantów niż warzywa i owoce (niedostateczna podaż), zwłaszcza gdy jest spożywana codziennie w ilości co najmniej kilku filiżanek. 

Wpływ kawy na przewód pokarmowy 

Podczas gdy wpływ kawy i jej składników na ośrodkowy układ nerwowy został dotychczas dogłębnie zbadany przez naukowców, to jednak oddziaływaniu spożycia kawy na oś mózgowo-jelitową poświęcono stosunkowo mało uwagi.  

Kawa może mieć bezpośredni wpływ na fizjologię przewodu pokarmowego człowieka poprzez zwiększenie motoryki jelit i skrócenie czasu pasażu jelitowego. Badania epidemiologiczne sugerują również, że napar kawowy może wywierać działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwproliferacyjne na błonę śluzową przewodu pokarmowego.  

Czy kawa istotnie wpływa na skład mikrobioty jelitowej? 

Spośród wszystkich związków bioaktywnych znajdujących się w kawie, kofeina, polifenole oraz błonnik są w stanie dotrzeć i wywierać część swojego działania w jelicie grubym, ulegając fermentacji z udziałem mikroorganizmów jelitowych. Możliwe jest zatem, że niektóre korzystne efekty składników kawy mogą być istotnie związane z udziałem mikrobioty jelitowej w metabolizmie tych związków. W badaniach interwencyjnych analizujących wpływ umiarkowanego spożycia kawy w zdrowej populacji, odnotowano wzrost szczepów bakterii z rodzaju Bifidobacterium (bakterie pożyteczne), czasami powiązany ze spadkiem Clostridium i Escherichia coli (bakterie chorobotwórcze).

Wyniki ostatnich badań z kolei wskazują, że regularne picie kawy wiąże się z bogactwem gatunkowym i równomiernością mikrobiomu jelitowego, m.in. poprzez stymulację wzrostu bakterii z rodzaju Bacteroides, które stanowią dominujący mikrobiom przewodu pokarmowego. Przyczyniają się one do zachowania równowagi wewnętrznej ustroju poprzez regulację funkcjonowania układów odpornościowego i trawiennego. Oznacza to, że nie ma w chwili obecnej podstaw do unikania spożycia kawy u zdrowych osób z obawy o potencjalnie negatywny wpływ na zdrowie przewodu pokarmowego.

Przeczytaj również:
Kawa a cholesterol – czy picie kawy go podnosi?
Substytuty kawy – których warto spróbować?