Niedrożność jelit. Jak ją rozpoznać?

Czym jest niedrożność jelit? 

Niedrożność jelit to stan, w którym perystaltyka przewodu pokarmowego z różnych przyczyn zostaje zatrzymana. Występuje u ok. 220 na 100 tysięcy osób. Nieleczona może prowadzić do śmierci.  

Szacuje się, że niedrożność przewodu pokarmowego odpowiada za 80% przypadków ostrych chorób w obrębie jamy brzusznej.  

Treść pokarmowa nie jest transportowana przez jelito cienkie i grube, lecz zalega w jego świetle. Zablokowanie pasażu trawionego pokarmu i wydzielin może być całkowite (niedrożność pełna) lub częściowe (niedrożność niepełna). 

Niedrożność jelit – rodzaje

Najważniejszy podział niedrożności jelit wynika z przyczyn jej wystąpienia. Wyróżniamy tutaj niedrożność porażenną i mechaniczną.  

Niedrożność porażenna

Może być wywołana przez wiele czynników. Jedną z głównych przyczyn porażennej niedrożności jelit jest zabieg operacyjny w obrębie jamy brzusznej. Po otwarciu jamy brzusznej na kilka godzin lub dni wstrzymuje się motorykę jelit (w zależności od rodzaju i sposobu przeprowadzenia operacji).  

Pooperacyjna niedrożność porażenna najdłużej utrzymuje się po klasycznych, rozległych operacjach w obrębie jelit, które przebiegają z otwarciem jamy brzusznej. Najkrócej występuje przy zabiegach laparoskopowych. W obu przypadkach jest to zjawisko fizjologiczne.  

Ten typ niedrożności może być również objawem chorób: 

• ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, 
• zapalenia przydatków u kobiet, 
• perforacji wrzodu trawiennego u mężczyzn, 
• chorób trzustki i dróg żółciowych. 

Perystaltyka może ulec zaburzeniu również w wyniku: 

• niektórych zaburzeń metabolicznych (kwasica ketonowa, mocznica, porfiria, hipokaliemia/hiperkaliemia), 
• niektórych zaburzeń neurologicznych, 
• krwiaka otrzewnej, 
• ostrego lub zaostrzenia przewlekłego niedokrwienia jelita, 
• działania leków opioidowych lub antycholinergicznych, 
• zawału serca, zapalenia dolnego płata płuca. 

Niedrożność mechaniczna

Niedrożność mechaniczna występuje wówczas, gdy w pewnym odcinku jelita pojawi się fizyczna przeszkoda. Organizm rozpoczyna intensywne ruchy perystaltyczne, próbując ją pokonać. W jelicie gromadzi się dużo płynów i gazów, rozdęcie jelita postępuje, co może prowadzić do jego martwicy. Niedokrwiona ściana jelita staje się przepuszczalna dla drobnoustrojów, a jelito może pęknąć, co w konsekwencji prowadzi do sepsy. 

Przyczyną niedrożności mechanicznej jest fizyczne zatkanie światła jelita lub zadzierzgnięcie. Zatkanie wstrzymuje pasaż treści pokarmowej, ale nie pozbawia jelita ukrwienia. Z kolei zadzierzgnięcie powoduje ucisk krezki prowadzącej naczynia krwionośne jelita. Skutkuje to niedokrwieniem jelita, a w konsekwencji jego martwicą.

Powodami mechanicznego zablokowania jelita mogą być:  

• ciało obce, 
• nowotwór jelita grubego lub cienkiego (ucisk guza na ścianę jelita), 
• kamień żółciowy, 
• guz glistniczy, 
• polipy, 
• bezoar (nagromadzenie niestrawionych resztek), 
• zwężenie popromienne lub pozapalne, 
• zrosty w otrzewnej.

Natomiast przyczynami zadzierzgnięcia są: 

• skręt jelita zamykający jego światło, 
• uwięźnięcie jelita w przepuklinie, 
• ucisk lub wgłobienie przez powrózkowaty zrost. 

Niedrożność jelit – objawy

Przeważnie wszystkie stany chorobowe przebiegające z niedrożnością jelit objawiają się podobnie. 

Do charakterystycznych symptomów zaliczamy: 

• silny, kurczowy ból brzucha nawracający co kilka minut, 
• nudności i wymioty, 
• wzdęcia, 
• wstrzymanie gazów i stolca. 

W przypadku niedrożności jelit ważne jest szybkie rozpoznanie choroby, dlatego nie bagatelizuj powyższych objawów.

Dodatkowo objawami mechanicznej niedrożności jelit są: 

• przelewanie treści żołądkowej, które może być słyszalne nawet ze znacznej odległości, 
• stawianie się jelit, czyli uwidocznienie rozdętego odcinka jelita podczas ruchów perystaltycznych, 
• wzdęcie brzucha połączone ze znaczną perystaltyką (słyszalne są rzadkie, wyraźne, wysokie tony perystaltyczne). 

Niedrożność jelit – diagnostyka

Aby ustalić, czy zmagasz się z niedrożnością jelit, lekarz zbierze wywiad i wykona badanie przedmiotowe. Najistotniejsze jest ustalenie, czy konieczna będzie operacja.  

Dodatkowo lekarz zaleci badania laboratoryjne krwi, USG i przeglądowy RTG jamy brzusznej.  

 Czasami niezbędna jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Badaniami, które pomogą ustalić miejsce niedrożności, są badanie endoskopowe lub wlew kontrastowy do jelita grubego.  

Niedrożność jelit – leczenie

Najważniejszą kwestią jest wykrycie przyczyny, która spowodowała niedrożność jelit i skoncentrowanie się na jej leczeniu.  

Na szczęście nie każda niedrożność jelit wymaga leczenia operacyjnego. Wyboru sposobu leczenie dokonuje chirurg.  

Niedrożność porażenna, która wynika z przebytych zabiegów, nie wymaga interwencji chirurgicznej i leczenia. Aby przyspieszyć powrót perystaltyki, podaje się czarną kawę lub gumę do żucia.  

Niedrożność porażenna, która jest wynikiem innych chorób, wymaga szybkiego i intensywnego leczenia. 

Większość przypadków niedrożności mechanicznej wymaga interwencji chirurgicznej. Specjaliści usuwają przeszkodę powodującą chorobę. Przed operacją choremu dożylnie przetacza się płyny. Wynika to z faktu, że stan chorego zwykle jest dość ciężki i następują znaczne zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.  

Dodatkowo z żołądka odsysa się zalegającą, cofającą się treść jelit oraz profilaktycznie podaje się antybiotyk. Operacja ma na celu usunięcie przeszkody i toksycznej treści jelitowej. Czasami niezbędne jest wycięcie fragmentu jelita, który uległ martwicy. 

 Niedrożność jelit – czy jest możliwe leczenie domowe?

W przypadku leczenia niedrożności jelit konieczna jest diagnoza lekarska. Często niezbędna jest operacja. Nie odwlekaj wizyty u lekarza, ponieważ to może pogorszyć Twój stan. 

Żadne domowe sposoby leczenia i dieta nie przyniosą pożądanego efektu.  

Nie stosuj leków przeczyszczających czy przeciwbólowych na własną rękę .  

 Zalecenia po leczeniu niedrożności jelit 

Po usunięciu niedrożności jelit ważna jest odpowiednia dieta. Początkowo stosuj dietę płynną. Następnie stopniowo przejdź na dietę lekkostrawną.  

Jadłospis osoby po epizodzie niedrożności jelit musi zawierać produkty łatwe do strawienia i wydalenia.  

Postaw na:  

• chude, nieprzetworzone mięso,  
• pieczywo pszenne, 
• dojrzałe banany.  

Unikaj: 

• surowych owoców i warzyw, 
• tłustego lub przetworzonego mięsa, 
• smażonych potraw. 

Jedz niewielkie porcje, ale często. Taką dietę utrzymuj przez 4-6 tygodni. 

Przeczytaj również:
Oczyszczanie jelit – jak naturalnie zapobiegać zaparciom?