Zaburzenia odżywiania – przyczyny, rodzaje, leczenie

Zaburzenia odżywiania – czym są? 

Zaburzenia odżywiania to grupa zaburzeń psychicznych, w których przebiegu obserwuje się zaburzenia łaknienia i zakrzywiony obraz własnego ciała. Szacuje się, że nawet 9% populacji na całym świecie może zmagać się z tą przypadłością.  

Zaburzenia odżywiania mogą pojawić się na każdym etapie życia, niezależnie od wieku. Największą liczbę przypadków odnotowuje się jednak w grupie nastolatków i młodych dorosłych, a problem ten dotyka częściej kobiet niż mężczyzn.

Zaburzenia odżywiania – przyczyny 

Źródła zaburzeń odżywiania są wciąż niedokładnie poznane. Najczęściej jako przyczyny rozwoju zaburzeń odżywiania wskazuje się: 

• trudne do osiągnięcia ideały piękna promowane przez media i koncerny kosmetyczne. Wciąż za kanon kobiecego piękna uznaje się szczupłą figurę, a od mężczyzn oczekuje się umięśnionej sylwetki; 
• presję społeczną i chęć bycia akceptowanym przez rówieśników; 
• traumatyczne doświadczenia bycia odrzuconym lub wyśmiewanym z powodu wagi; 
• wysoki poziom perfekcjonizmu i niezadowolenie z własnego ciała; 
• predyspozycje genetyczne. Szanse pojawienia się u danej osoby objawów zaburzeń odżywiania są wyższe, gdy osoba ta posiada w bliskiej rodzinie krewnego, który również się z nimi zmaga; 
• zaburzone relacje w rodzinie – w szczególności nieprawidłowe postawy rodzicielskie (np. styl rodzicielski opierający się na kontroli i restrykcji, chłód emocjonalny, konieczność tłumienia własnych uczuć i potrzeb, przesadna koncentracja na wizerunku rodziny). 

Zaburzenia odżywiania – rodzaje 

Zaburzenia odżywiania dzieli się na specyficzne i niespecyficzne. Zaburzenia odżywiania specyficzne są bardziej znane i zaliczamy do nich: 

• anoreksję (jadłowstręt psychiczny) – w obrazie klinicznym dominuje zaburzony obraz własnego ciała i silny strach przed przytyciem. Osoba zmagająca się z anoreksją uważa, że jest „gruba” pomimo dostrzegalnej przez innych niskiej masy ciała. Wskazuje to na ograniczoną lub czasem całkowicie nieobecną zdolność do prawidłowej oceny własnego wyglądu. Skutkiem tego są podejmowane próby schudnięcia i utrzymania bardzo niskiej wagi ciała. Wyróżnia się 2 postaci anoreksji – ograniczającą i z napadami objadania się / przeczyszczania; 
• bulimię – charakterystycznym elementem bulimii jest napadowe objadanie się, a następnie powodowane poczuciem winy i strachem przed przytyciem zachowania kompensacyjne (prowokowanie wymiotów; głodzenie się pomiędzy napadami objadania się; korzystanie z diuretyków, środków przeczyszczających czy lewatywy; zmuszanie się do ćwiczeń fizycznych).

Mniej znane są zaburzenia odżywiania niespecyficzne: 

• zaburzenia z napadowym objadaniem się (binge-eating disorder) – w przebiegu występują powtarzające się sytuacje objadania się (często wysokokalorycznymi, niezdrowymi produktami), którym towarzyszy wrażenie utraty kontroli, ale nie występują charakterystyczne dla anoreksji czy bulimii obsesyjne myśli lub zachowania dotyczące kontroli wagi; 
• zespół przeżuwania – objawia się występowaniem nieprowokowanych wymiotów oraz cofaniem się treści pokarmowej, która następnie jest ponownie przeżuwana i połykana lub wypluwana; 
• zespół nocnego jedzenia – często związany z zaburzeniami snu i otyłością. Polega na wstawaniu w nocy i jedzeniu wysokokalorycznych, niezdrowych posiłków; 
• pica – spożywanie substancji niejadalnych, może występować u dzieci i dorosłych. 

Zaburzenia odżywiania – leczenie 

Najskuteczniejszą metodą leczenia zaburzeń odżywiania jest psychoterapia. Rodzaj terapii dobiera się w zależności od rodzaju zaburzenia oraz indywidualnych cech i potrzeb jednostki. W przypadku, gdy zaburzeniom odżywiania towarzyszą inne zaburzenia psychiczne lub somatyczne wskazana może być farmakoterapia, a nawet leczenie szpitalne. Objawy zaburzeń odżywiania i związane z nimi dolegliwości stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, dlatego leczenie powinno być nadzorowane, systematyczne i wdrożone możliwie jak najszybciej. 

Przeczytaj również:
Czym jest ortoreksja?