Zespół Leriche’a – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Leriche’a, to nazwa zestawu trzech objawów opisanych po raz pierwszy na początku XIX wieku przez francuskiego chirurga Henriego Leriche’a. Należą do nich: 

• chromanie przestankowe (ból mięśni kończyn dolnych podczas niewielkiego wysiłku, np. spaceru); 
• zaburzenia erekcji, impotencja; 
• niewyczuwalne tętno na obu tętnicach udowych (mierzone w pachwinach). 

Chociaż pierwotnie nazwa dotyczyła jedynie objawów wymienionych powyżej, obecnie stosuje się ją również jako rozpoznanie wywołującej je choroby – zwężenia tętnicy aortalnej poniżej poziomu tętnic nerkowych.

Kończyny dolne są zaopatrywane w krew jedynie za pośrednictwem aorty, ta następnie rozdwaja się na tętnice biodrowe wspólne, które po kolejnych odgałęzieniach przechodzą w tętnice udowe. Zablokowanie przepływu krwi powyżej rozdwojenia skutkuje niedostatecznym dopływem krwi, a w konsekwencji bólem niedotlenionych mięśni nóg objawiającym się podczas niewielkiego zwiększenia aktywności. To samo dzieje się z genitaliami, które unaczynione są z tego samego dużego naczynia – stąd zaburzenia erekcji.  

Zespół Leriche’a – czynniki ryzyka 

• Palenie tytoniu: czynnik ryzyka o najbardziej udokumentowanym wpływie i prawdopodobnie największym znaczeniu w rozwoju choroby. Mechanizmy, w których palenie tytoniu promuje powstanie blaszki miażdżycowej to między innymi uszkodzenie śródbłonka naczyń, promowanie proliferacji komórek mięśni gładkich i fibroblastów (twardnienie aorty), indukowanie stanu zapalnego, który sprzyja powstawaniu miażdżycy czy przyczynianie się do rozwoju nadciśnienia, które również uszkadza śródbłonek naczyń; 
• Wiek: ryzyko systematycznie wzrasta powyżej 40. roku życia; 
• Płeć: przyjmuje się, że mężczyźni chorują częściej, jednak wyniki badań nie są jednoznaczne (różnica ta zaznaczona jest szczególnie dla populacji w wieku 50-59 lat, tutaj mężczyźni chorują około 2 razy częściej); 
• Rasa: częściej chorują ciemnoskórzy pacjenci oraz Amerykanie pochodzenia hiszpańskiego; 
• Historia rodzinna: występowanie wcześniejszych epizodów niedokrwiennych lub innych chorób sercowo-naczyniowych jest powiązane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby u pacjenta; 
• Nadciśnienie: u większości pacjentów z niedokrwieniem tętniczym kończyn w momencie diagnozy stwierdza się nadciśnienie. Wykazano również, że pacjenci z nadciśnieniem mają nawet dwukrotnie większe ryzyko rozwinięcia opisywanej choroby niż pacjenci z prawidłowym ciśnieniem; 
• Cukrzyca: istotny czynnik ryzyka, który zwiększa nie tylko ryzyko zachorowania, ale również śmierci z powodu niedokrwienia tętniczego kończyn dolnych; 
• Spożycie alkoholu: chociaż spożywanie niewielkich ilości alkoholu wydaje się mieć ochronny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, nadużywanie tej substancji powiązane jest ze zwiększeniem ryzyka rozwinięcia choroby; 
• Niewydolność nerek, również niskiego i średniego stopnia; 
• Hiperlipidemia; 
• Zespół metaboliczny (współistnienie otyłości, hipercholesterolemii, nadciśnienia i insulinooporności); 
• Ekspozycja na metale ciężkie. 

Zespół Leriche’a – objawy  

Choroba rozwija się przez kilka lat, początkowo nie dając objawów. W momencie, gdy zwężenie światła aorty brzusznej jest odpowiednio duże pojawiają się: 

• oziębienie i blednięcie kończyn dolnych, początkowo stóp; 
• łatwiejsze męczenie się podczas aktywności fizycznej; 
• chromanie przestankowe – ból mięśni kończyn dolnych przy niewielkim wysiłku (np. marszu); 
• niewyczuwalne tętno w pachwinach; 
• zaburzenia erekcji, impotencja. 

Zespół Leriche’a – leczenie  

Leczenie można podzielić na dwie podstawowe grupy: 

Leczenie zachowawcze, niechirurgiczne: 

• całkowite zaprzestanie palenia wyrobów tytoniowych; 
• redukcja masy ciała; 
• wprowadzenie regularnych treningów marszowych, z których każdy powinien trwać do momentu wystąpienia bólu kończyn dolnych; 
• leczenie chorób towarzyszących, będących czynnikami ryzyka (cukrzyca, nadciśnienie, hipercholesterolemia); 
• leki przeciwpłytkowe: kwas acetylosalicylowy lub klopidogrel; 
• inhibitory fosfodiesterazy III; 
• statyny. 

Leczenie inwazyjne: 

• wszczepienie stentu podczas przezskórnego zabiegu wewnątrznaczyniowego; 
• usunięcie blaszki miażdżycowej, zabieg przezskórny lub otwarty, przez jamę brzuszną; 
• wszczepienie pomostu naczyniowego, przez który dostarczana będzie krew do aorty brzusznej poniżej zwężenia (czyli ominięcie blaszki miażdżycowej). 

Leczenie inwazyjne rozważane jest, gdy zaawansowanie choroby może skutkować utratą kończyny lub gdy leczenie zachowawcze nie przyniosło skutku, a dolegliwości wynikające ze zwężenia aorty brzusznej uniemożliwiają funkcjonowanie pacjentowi.

Przeczytaj również:
Choroba Buergera – objawy, czynniki ryzyka, leczenie