Domowe sposoby na zgagę

Zgaga – czym jest? 

Mianem zgagi określa się uczucie palenia i pieczenia za mostkiem, a czasem w dołku podsercowym i gardle. Zgaga stanowi podstawowy objaw choroby refluksowej przełyku polegającej na cofaniu się (refluksie) kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku, która działa drażniąco na błonę śluzową i może wywołać stan zapalny. Obok zgagi refluksowi mogą towarzyszyć także inne objawy, takie jak: chrypka, suchy kaszel, duszność czy ból w klatce piersiowej. Choroba prowadzi czasem do groźnych powikłań (m.in. krwawienia z przełyku, jego zwężenia czy nawet raka). Refluks może wynikać z wielu czynników: 

• zmniejszonego napięcia dolnego zwieracza przełyku przez leki, zaburzenia hormonalne, niektóre pokarmy czy tytoń; 
• wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego u osób otyłych, kobiet w ciąży czy po obfitym posiłku; 
• uwarunkowań anatomicznych. 

Leczenie choroby refluksowej najczęściej obejmuje modyfikację stylu życia, przyjmowanie leków zobojętniających (alkalizujących) oraz hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku (tzw. inhibitorów pompy protonowej i blokerów receptora H2), a w niektórych przypadkach interwencję chirurgiczną.  

Przy zgadze występującej jedynie sporadycznie warto sięgnąć po domowe sposoby, które można podzielić na te zapobiegające zgadze (czyli zmniejszające ryzyko wystąpienia refluksu) oraz takie, które stosujemy w celu zwalczenia objawów [4, 7].

Zgaga – jak zapobiegać? 

Zmniejszenie nasilenia i częstości pojawiania się objawów choroby refluksowej przełyku (w tym zgagi) można osiągnąć poprzez zmianę stylu życia i diety. W prewencji zgagi warto zadbać o takie aspekty zdrowia jak: 

• prawidłowa waga ciała – nadmiar tkanki tłuszczowej wiąże się ze zwiększeniem ciśnienia wewnątrzbrzusznego, co może nasilać objawy refluksu; 
• zaprzestanie palenia papierosów – palenie upośledza oczyszczanie przełyku (hamuje wydzielanie jonów zasadowych ze śliną) oraz zmniejsza napięcie w dolnym zwieraczu przełyku; 
• regularna aktywność fizyczna, przy czym duży wysiłek fizyczny (szczególnie polegający na częstym schylaniu się, np. podnoszeniu ciężarów) albo poposiłkowa aktywność fizyczna mogą nasilać objawy choroby refluksowej. Natomiast umiarkowana aktywność fizyczna (spacery, nordic walking, rekreacyjna jazda na rowerze) może redukować objawy refluksu poprzez wzmocnienie przepony oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała; 
• odpowiednia pozycja w czasie snu również może zmniejszać częstość zgagi. Zaleca się, aby spać z wezgłowiem łóżka uniesionym o 15-20 cm, co sprzyja sprawnemu oczyszczaniu przełyku w czasie wypoczynku nocnego; 
• prawidłowa dieta – należy unikać jedzenia obfitych posiłków (szczególnie przed snem). Zaleca się jedzenie mniejszych porcji, ale częściej (5-6 razy dziennie). Posiłki najlepiej spożywać powoli, aby umożliwić dobre rozdrobnienie pokarmu ułatwiające trawienie oraz uniknąć połykania większych ilości powietrza. Ponadto bezpośrednio po posiłkach nie należy przyjmować pozycji leżącej. Osoby z objawami refluksu powinny unikać pokarmów i napojów zmniejszających napięcie dolnego zwieracza przełyku, ciężkostrawnych, zwiększających wydzielanie soku żołądkowego czy mających działanie drażniące. A zatem należy zmniejszyć spożycie potraw tłustych, smażonych, pikantnych, cebuli, pomidorów i ich przetworów, owoców cytrusowych i soków z nich przygotowanych, czekolady, mocnej herbaty, kawy, napojów gazowanych, alkoholu, a także wszystkich innych składników, które wywołują objawy refluksu u danej osoby [3, 5]. 

Domowe sposoby na zgagę 

Zgaga jest wywołana oddziaływaniem kwaśnej treści żołądka na ścianę przełyku, stąd jej zwalczanie będzie głównie polegało na zobojętnianiu tej treści oraz działaniu osłaniającym i powlekającym. Domowe sposoby na zgagę to m.in.: 

• mleko na zgagę – mleko ma działanie alkalizujące, przez co zobojętnia kwaśną treść żołądka i dodatkowo oczyszcza przełyk; 
• picie wody – woda spłukuje kwaśną treść żołądka zalegającą w przełyku, przy czym należy pić wodę mineralną niegazowaną, ponieważ woda gazowana może nasilić objawy; 
• soda oczyszczona na zgagę – soda oczyszczona ma działanie alkalizujące, dzięki czemu łagodzi objawy zgagi, przy czym nie należy jej nadużywać ani przyjmować przez dłuższy czas, ponieważ groziłoby to poważnymi zaburzeniami elektrolitowymi i kwasowo-zasadowymi w organizmie;
  sposób przygotowania: około 1/2 łyżeczki do herbaty rozpuścić w połowie szklanki wody; 
• siemię lniane na zgagę – śluz zawarty w nasionach lnu ma działanie osłaniające i powlekające;
  sposób przygotowania: łyżkę siemienia lnianego (ok. 10 g) zalać szklanką wody o temperaturze pokojowej i odstawić na ok. 30 minut (uzyskany kleik przed spożyciem można odcedzić od nasion przez gazę lub sitko); dopuszcza się przyjmowanie maceratu z siemienia lnianego kilka razy dziennie (nie tylko przy występujących objawach refluksu, ale także w ramach profilaktyki), nie należy jednak przekraczać dobowo 30 g nasion (około 3 łyżek), a między porcjami należy zachować przynajmniej 1-2 godzinny odstęp od innych przyjmowanych leków czy suplementów diety, gdyż może on upośledzać ich wchłanianie. 

Warto mieć na uwadze, że napary z mięty czy krople miętowe powszechnie stosowane w niestrawności czy stanach skurczowych żołądka i jelit w przypadku choroby refluksowej mogą nasilić jej objawy poprzez zmniejszone napięcie zwieracza przełyku i zwiększone wydzielanie soków trawiennych, dlatego nie należy ich stosować w przypadku wystąpienia zgagi [1, 2, 5, 6]. 

W przypadku częstego występowania lub dużego nasilenia zgagi i innych objawów choroby refluksowej oraz w każdym przypadku pojawienia się objawów alarmowych (takich jak: utrudnione lub bolesne połykanie, utrata masy ciała, krwawienie z przełyku) wymagana jest diagnostyka i leczenie przez lekarza. Natomiast przedstawione w tym artykule ogólne zalecenia dotyczące modyfikacji stylu życia oraz domowe sposoby na zgagę stosowane w porozumieniu z lekarzem mogą stanowić cenne uzupełnienie terapii choroby refluksowej przełyku. 

Przeczytaj również:
Zgaga – przyczyny, objawy i leczenie. Jak ją złagodzić?