Minerały w formie płynnej – czy są skuteczniejsze?

Minerały odgrywają istotną rolę w podstawowych szlakach metabolicznych, warunkują prawidłowe funkcjonowanie komórek, stanowią materiał budulcowy kości, zębów, skóry i włosów, wchodzą w skład związków energetycznych, regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i utrzymują równowagę kwasowo-zasadową. Są również niezbędne dla utrzymania potencjału błonowego, odpowiadają za aktywność układu mięśniowo-nerwowego oraz regulują aktywność enzymów.

Konsekwencje niedoboru minerałów 

Wyróżniamy takie minerały, jak: magnez, potas, sód, wapń, żelazo, mangan, siarka, fosfor, molibden, selen, jod, kobalt, miedź, wanad, cynk. Restrykcje żywieniowe czy wybiórczość pokarmowa mogą nieść konsekwencje zdrowotne związane z ich niedoborem [1-2]. Objawy niedoboru mogą dotykać różnych układów i tkanek, a pośrednio mogą mieć wpływ na biochemię całego organizmu. Oczywiście nie wszystkich z wymienionych minerałów potrzebujemy w takiej samej ilości, dlatego ze względu na zapotrzebowanie dzielimy je na makro- i mikropierwiastki. Makropierwiastkami nazywamy te, których potrzebujemy w dawkach większych niż 100 mg na dzień i grupa ta obejmuje: magnez, wapń, fosfor, sód, potas i chlor. Natomiast do mikropierwiastków zaliczamy takie, których potrzebujemy mniej niż 100 mg na dzień i grupa ta obejmuje: żelazo, cynk, miedź, mangan, molibden, jod, fluor, selen i chrom. 

Magnez 

Deficyt magnezu w populacji jest powszechnym problemem – według Instytutu Żywności i Żywienia ponad 90% mężczyzn i 70% kobiet w Polsce spożywa zbyt małą ilość magnezu, a jego przewlekły niedobór może być czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego, insulinooporności czy cukrzycy typu 2. Wiele badań wskazuje również na związek między niedoborem magnezu w diecie, a występowaniem bólów migrenowych, depresji czy zaburzeń lękowych. 

Potas 

Podobna sytuacja może dotyczyć potasu, którego wystarczające spożycie (AI) według rekomendacji Instytutu Żywności i Żywienia z 2020 roku wynosi 3500 mg/dzień, przez co może być on pierwiastkiem niedoborowym z uwagi na bardzo wysokie zapotrzebowanie.  

Również sporym problemem jest zaburzenie stosunku sodu do potasu, który powinien wynosić 1:1. Sód dostarczamy wraz z solą oraz w przetworzonych produktach spożywczych. Jego spożycie u większości osób jest znacznie powyżej wartości referencyjnych. Zaburzenie stosunku sodu do potasu przekłada się na zwiększenie ciśnienia krwi, jak również na zaburzenie pracy pompy sodowo-potasowej. Deficyt potasu w organizmie może objawiać się: osłabieniem siły mięśniowej, dysfunkcją mięśni gładkich, powikłaniami układu sercowo-naczyniowego, nietolerancją glukozy czy nawet pogorszeniem słuchu. Niedobór tego pierwiastka może być odpowiedzialny za częste infekcje wirusowe. 

Selen  

Jest składnikiem enzymów, które biorą udział w procesach antyoksydacyjnych i anabolicznych, jest również ważny przy tworzeniu hormonów tarczycy, syntezie DNA oraz odpowiada za funkcje reprodukcyjne. Niedobór selenu jest rzadko diagnozowany, ponieważ wiele zależy od jego zawartości w glebie, na której rosną rośliny oraz od różnorodności diety. Do grupy osób szczególnie narażonych na niedobór selenu zalicza się: palaczy papierosów, osoby starsze i prowadzące mało zróżnicowaną dietę. Objawami mogącymi sugerować niedobór tego pierwiastka mogą być: częste infekcje wirusowe, kardiomiopatia, miopatia obwodowa, zmniejszone napięcie mięśni, przerzedzenie włosów, zmętnienie paznokci czy niedokrwistość. 

Cynk 

Jako niezbędny pierwiastek ma wpływ na funkcje strukturalne w białkach oraz działa jako składnik katalityczny w ponad 300 różnych enzymach. Cynk jest obecny w niemal wszystkich komórkach, jednak kluczowe znaczenie ma dla wzrostu, sprawności układu odpornościowego, funkcji poznawczych i zdrowych kości. Należy wymienić również zasadnicze znaczenie dla układu immunologicznego, gdzie ma wpływ zarówno na wrodzone, jak i adaptacyjne funkcje komórek odpornościowych.

Niedobór cynku może powodować zanik grasicy, zaognienie chorób autoimmunologicznych, stany zapalne, dysfunkcje seksualne, zwiększoną podatność na infekcje wirusowe, limfopenię oraz zmniejszoną pierwotną i wtórną odpowiedź przeciwciał.

Jeśli jest przyjmowany regularnie, może zmniejszyć ryzyko rozwoju przeziębienia i zmniejszyć objawy zakażeń górnych dróg oddechowych. Częstość występowania niedoboru cynku na świecie szacuje się na ponad 20%, czyli jest dosyć często występującym problemem żywieniowym. Wśród osób zagrożonych niedoborem tego minerału wymienia się: dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu, osoby z zespołem złego wchłaniania, nadużywające alkoholu, z przewlekłą chorobą nerek, osoby starsze (65 lat i więcej) oraz wegetarian, u których zapotrzebowanie na cynk może być nawet o 50% większe ze względu na wysoki poziom fitynianów, które zmniejszają wchłanianie cynku. 

Wzbogać swoją wodę pitną  

Biodostępność składników mineralnych to efektywność, z jaką każdy z nich jest wykorzystywany przez organizm. Biodostępność jest zależna od wchłaniania z przewodu pokarmowego i w dalszej kolejności od wykorzystania danego składnika przez tkanki. Wśród czynników mających największy wpływ na biodostępność są tzw. czynniki jelitowe [3], na które wpływ mają: 

• dostępność minerału (jakość diety) i postać chemiczna składnika odżywczego; 
• obecność substancji wiążących, np. błonnika, fitynianów, szczawianów; 
• interakcje konkurencyjne pomiędzy składnikami, np. żelazo i wapń, cynk i magnez; 
• stan zdrowotny jelit; 
• proces trawienia, obecność pokarmu, która może modyfikować wchłanianie.  

Dodatkowo wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia możliwości wchłaniania składników odżywczych z pokarmu, dlatego ważne jest zachowanie różnorodności produktów spożywczych, jak również korzystanie z dobrej jakościowo wody lub jej wzbogacanie [4]. 

Dlaczego płynna forma minerałów ma przewagę? 

Wchłanianie minerałów z przewodu pokarmowego bazuje na dwóch głównych drogach transportu. Pierwszym z nich jest transport bierny, który polega na swobodnym przejściu minerału przez kanały jonowe razem z wodą. Drugim mechanizmem transportu jest wykorzystanie specyficznych białek na powierzchni komórek przewodu pokarmowego (enterocytów). Minusem tego rodzaju wchłaniania jest szybkie wysycenie transporterów, a dodatkowo może dochodzić do interakcji pomiędzy składnikami pożywienia, które utrudniają ich efektywne wykorzystanie. Znaczna grupa minerałów, takich jak magnez, potas, selen, jod czy cynk wykorzystuje ten pierwszy rodzaj transportu [5-6]. Żeby skutecznie go wykorzystać, musi zostać spełniony podstawowy warunek – minerał musi być dostępny w formie zjonizowanej, a więc „rozpuszczony”. Dopiero ta forma umożliwia optymalną dostępność dla tkanek organizmu. 

Minerały odgrywają istotną rolę w organizmie, biorą udział w wielu procesach niezbędnych do życia. Monotonna dieta, stres, aktywność fizyczna, słaba jakość wody i pożywienia mogą prowadzić do wyczerpania wewnętrznych zapasów, które widać dopiero po czasie, ponieważ nie ma skutecznych metod diagnostycznych do oceny ich zawartości w organizmie. Jeśli zdajemy sobie sprawę z „niedoskonałości” naszej diety lub jeśli jesteśmy w grupie ryzyka związanego z gorszym wchłanianiem, wtedy warto sięgnąć po suplementy o najlepszej biodostępności – rozpuszczone w wodzie, czyli w formie zjonizowanej.