Medyczna marihuana – jak działa?

Czym właściwie jest medyczna marihuana? 

Mnogość odmian konopi uprawia się w różnorakich celach, zależnie od gatunku, ze względu na to, że zawierają różne stężenia substancji czynnie działających. Konopie mogą zawierać w swoim składzie aż do 520 związków czynnych.

Wyróżniamy:    

• konopie włókniste – o bardzo niskiej zawartości substancji o działaniu psychoaktywnym. Są uprawiane na całym świecie w celu pozyskiwania olejów, włókien, produkcji tkanin, lin, czy papieru. Zapiski o jej uprawie sięgają czasów starożytnych. W obecnych czasach prawnie regulowana jest zawartość substancji psychoaktywnych, jakie mogą być zawarte w tej roślinie w szeroko pojętym przemyśle. Dopuszczalna zawartość THC w roślinie według prawa Unii Europejskiej musi być niższa niż 0,3%; 
• konopie indyjskie – zawartość substancji psychoaktywnych jest zdecydowanie wyższa. Już w czasach starożytnych stanowiły panaceum na ból, malarię, choroby układu pokarmowego. Są one bogate w THC, czyli Δ-9-tetrahydrokannabinol i CBD, czyli kannabidiol, które znalazły zastosowanie w medycynie [1, 4].   

W obecnych czasach określenie „marihuana” stosowane jest jako nazwa dla liści łącznie z kwitnącymi i owocującymi wierzchołkami roślin, z których pozyskuje się popularny susz, ze względu na bogatą zawartość kannabinoidów. Niezapylone żeńskie osobniki cechują się szczególnie wysoką zawartością THC.   

Medyczna marihuana (Cannabis sativa L.) to susz, który wykorzystywany jest w medycynie, ze względu na swoje właściwości lecznicze. Ma ściśle określoną zawartość związków czynnych i dopuszczony jest do obrotu na terenie danego kraju. Pacjent może otrzymać go wyłącznie z przepisu lekarza, w bardzo określonych wskazaniach terapeutycznych.   

Pozyskanie suszu i obrót nim są regulowane prawnie. W Polsce dotychczas nie było możliwości uprawy medycznej marihuany, co zmieniła nowelizacja ustawy ogłoszona 6 kwietnia 2022 r., która ma poprawić dostępność surowca w aptekach. Zostało także uregulowane prawnie, iż surowiec farmaceutyczny mogą stanowić ziele, wyciągi, nalewki farmaceutyczne,  żywica konopi. Możliwość realizacji recept na marihuanę medyczną istnieje od stycznia 2019 r. [1, 2].   

Jak działa medyczna marihuana?   

Kannabinoidy są związkami organicznymi zawartymi w konopiach. Ich działanie opiera się na łączeniu się z receptorami kannabinoidowymi:   

• CB1 – znajdującymi się w układzie nerwowym, mięśniach szkieletowych, tkance tłuszczowej, układzie rozrodczym, przewodzie pokarmowym;  
• CB2 – znajdującymi się w układzie immunologicznym (migdałki, węzły chłonne, śledziona, limfocyty i neutrofile) [2, 3].   

THC działa psychomimetycznie, co odpowiada głównie za stan „haju”, jaki można zauważyć po użyciu marihuany. Oprócz tego wykazuje działanie modulujące ból, hamujące wymioty, pobudzające apetyt. CBD natomiast wykazuje działanie przeciwpsychotyczne (co wpływa na depresję i stany lękowe), uspokajające, przeciwdrgawkowe, immunomodulujące. CBD wspomaga działanie THC [3-5].   

Na co pomaga medyczna marihuana?   

Marihuana medyczna, po wielu latach dyskusji i badań, obecnie znajduje coraz szersze zastosowanie w lecznictwie. Wielu pacjentów może skorzystać z jej właściwości terapeutycznych. 

Wykorzystywana jest w leczeniu:   

• bólu neuropatycznego w przypadkach, kiedy zauważalny jest brak reakcji na standardowe leczenie środkami analgetycznymi; 
• bólu, który towarzyszy chorobom nowotworowym;  
• wymiotów i nudności towarzyszących chemioterapii;  
• padaczki lekoopornej;  
• choroby Parkinsona;  
• zespołu Tourette’a; 
• spastyczności wywołanej stwardnieniem rozsianym;  
• objawów towarzyszących nieswoistemu zapaleniu jelit;  
• reumatoidalnego zapalenia stawów;  
• depresji i zespołu stresu pourazowego; 
• zaburzeń lękowych i bezsenności;  
• zespołu kończyn fantomowych;  
• braku apetytu u osób starszych (co bywa wykorzystywane w medycynie paliatywnej) [1-3].   

Jakie są przeciwwskazania do stosowania medycznej marihuany?   

Każdorazowo lekarz dokładnie weryfikuje korzyści wynikające z zastosowania medycznej marihuany, jak i wszystkie kwestie, które jej stosowanie wykluczają. Dokładna rozmowa lekarza z pacjentem pozwala określić, czy taki sposób leczenia będzie dla pacjenta bezpieczny i najbardziej efektywny.   

Nie zaleca się stosowania medycznej marihuany, gdy:   

• w historii choroby pacjenta lub w jego najbliższej rodzinie występowały lub występują przypadki psychoz, schizofrenii, ciężkich zaburzeń psychicznych;  
• występuje nadwrażliwość na kannabinoidy;  
• występuje niewydolność wątroby i nerek;  
• mamy do czynienia z ciężkimi schorzeniami naczyń mózgowych i układu krążenia;  
• pacjent choruje na POChP, astmę; 
• pacjent był lub jest uzależniony od alkoholu, środków psychoaktywnych.

U dzieci i osób poniżej 25. roku życia stosuje się marihuanę medyczną tylko w bardzo specyficznych przypadkach [3].   

Medyczna marihuana – jakie są działania niepożądane?    

Do najczęstszych działań niepożądanych zaliczamy:    

• bóle i zawroty głowy,    
• senność i zmęczenie,   
• zaburzenia koordynacji ruchowej,    
• zaburzenia pamięci,    
• zaburzenia koncentracji,    
• tachykardię,    
• suchość w ustach,    
• nudności i wymioty,   
• zaburzenia perystaltyki jelit,    
• lęk i niepokój,   
• objawy psychotyczne [3].   

Medyczna marihuana – proporcje THC do CBD

Lekarz może zalecić stosowanie medycznej marihuany w zależności od konkretnych wskazań. Aby surowiec był jak najlepiej dopasowany do pacjenta i osiągnął najlepsze efekty kliniczne, powinien mieć zachowane odpowiednie proporcje THC do CBD, a to zależy od konkretnej odmiany konopi.  

Im wyższy stosunek CBD do THC, tym jest mniejszy odczuwalny efekt odurzający.  

Lekarz, przepisując pacjentowi preparat z medyczną marihuaną, oprócz wskazań medycznych bierze zawsze pod uwagę doświadczenie pacjenta z surowcem, ewentualną tolerancję na jego działanie oraz efekty uboczne, które mogą wystąpić.   

• Preparaty o zawartości CBD:THC 1:1 i 1:2 są stosowane dość często, we wskazaniach takich jak przewlekły ból, nudności, migreny, bezsenność, słaby apetyt, jaskra, ból neuropatyczny. Występuje tu ryzyko uzyskania efektu odurzenia. 
• Preparaty o zawartości CBD:THC 2:1 i 4:1 przynoszą uczucie ulgi, w większym stopniu pomagają uniknąć psychoaktywnego działania THC.  
• Często stosowane są także surowce o zawartości 1:9 lub więcej CBD:THC w leczeniu bólu, także nowotworowego.  
• W przypadku leczenia bólu od łagodnego do umiarkowanego, stosowane są konopie w stosunku CBD:THC 20:1 i 10:1. Powoduje to zupełne zminimalizowanie efektów odurzających.   
• W leczeniu lęku stosuje się preparaty o zawartości CBD:THC 10:1. THC w większych dawkach bowiem może wywołać zarówno sedację, jak i efekty paranoidalne, w związku z czym marihuana medyczna jest stosowana w tym przypadku z dużą ostrożnością [3, 6].  

Medyczna marihuana a uzależnienie   

Stosowanie medycznej marihuany może wywołać uzależnienie, jednak w nieznacznym stopniu. Badania dowodzą, że ryzyko wynosi 9%, a przy zachowaniu abstynencji (która nie powoduje poważnych efektów odstawiennych) i terapii skuteczne jest wyjście z uzależnienia. Ponadto stosowanie kannabinoidów niesie stosunkowo niskie ryzyko przedawkowania i niską toksyczność dla organizmu. Stosowanie tej substancji powinno jednak odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza, zgodnie ze wszystkimi jego zaleceniami [2, 3].   

Medyczna marihuana – dlaczego nie wolno jej palić?  

Medyczna marihuana nie może być palona, a jedynie waporyzowana. Waporyzatory to specjalne urządzenia, których zadaniem jest podgrzewanie suszu do odpowiedniej temperatury w zakresie 175-225°C. Jest to temperatura niższa niż normalna temperatura spalania – uwalniają się tylko aktywne, pożądane składniki. Dzięki temu dla osiągnięcia odpowiedniego efektu terapeutycznego zużywane jest mniej surowca, niż byłoby w przypadku zwykłego spalania. Efekt terapeutyczny jest osiągany już po kilku minutach.  Ponadto, waporyzacja pozwala uniknąć uwalniania się i przedostawania do organizmu toksycznych substancji rakotwórczych [3, 7].   

Gdzie kupić medyczną marihuanę?   

Marihuana medyczna może być przepisana przez lekarza na recepcie z oznaczeniem Rpw – dotyczy to leków o odpowiedniej kategorii dostępności, działających odurzająco lub psychotropowo. Receptę taką można zrealizować wyłącznie w aptekach, które prowadzą obrót detaliczny środkami o takiej kategorii dostępności, zapewniają odpowiednie warunki przechowywania oraz uniemożliwiają dostęp do substancji osobom nieuprawnionym.  Na podstawie recepty lekarskiej w aptece sporządzane są leki recepturowe zawierające medyczną marihuanę.    

Oprócz suszu, który poddaje się waporyzacji, na rynku dostępny jest ekstrakt olejowy medycznej marihuany, który może być stosowany podjęzykowo. Jest również możliwość wykonania z niego takich postaci leków, jak:    

• krople do oczu,    
• kapsułki doustne,   
• maści / żele / pasty,   
• systemy transdermalne,    
• globulki i czopki [3].   

Zastosowanie terapeutyczne medycznej marihuany jest alternatywą w leczeniu wielu schorzeń, w przypadkach, kiedy podstawowe leczenie nie przynosi rezultatów.  Jednak substancja ta, mimo mnogości zastosowań w lecznictwie, powinna być stosowana według zasad ściśle określonych przez lekarza.

Przeczytaj również:
Marihuana – co to jest? Skutki palenia, działanie i wpływ na zdrowie