ASMR. Dlaczego odczuwamy przyjemne mrowienie?

ASMR – co to za zjawisko? 

ASMR (z ang. Autonomous Sensory Meridian Response) można przetłumaczyć jako Autonomiczna Odpowiedź Sensoryczna Meridian. Jak rozszyfrować tę skomplikowaną nazwę? Posłużymy się definicją rozpowszechnioną w środowisku twórców i odbiorców ASMR. 

ASMR jest pewnym rodzajem reakcji na bodźce (słuchowe, a niekiedy słuchowe i wzrokowe). Objawem tej reakcji są tzw. tingles, czyli odczuwanie przyjemnego mrowienia najczęściej w okolicy głowy i karku. Oglądając dane treści lub słuchając określonych dźwięków, czujemy spokój, nasze mięśnie się rozluźniają, a my jesteśmy zrelaksowani. ASMR może też wywoływać senność, a w innych przypadkach zwiększoną koncentrację i uważność. 

Po nagrania audiowizualne wywołujące „tingles” często sięgają osoby zmagające się z bezsennością, stresem, chronicznym zmęczeniem czy objawami zaburzeń lękowych.

ASMR nie jest wyłącznie zjawiskiem krótkotrwałym. Jego efekty możemy odczuwać także po dłuższym czasie od zaprzestania działania bodźca. To, jak długo będzie utrzymywał się efekt ASMR, zależy od naszych indywidualnych cech i predyspozycji, stosunku do ASMR i samopoczucia. Osoby doświadczające ASMR mają według Testu osobowości Wielkiej Piątki wyższy poziom otwartości na doświadczenia i neurotyzmu oraz niższy poziom ekstrawersji, sumienności i ugodowości w stosunku do grupy kontrolnej. 

Termin ASMR może być rozumiany i wykorzystywany w mediach nie tylko do opisania zjawiska reakcji na bodźce audiowizualne, lecz także jako: 

• Specyficzny gatunek sztuki audiowizualnej, najczęściej pod postacią filmu na kanałach YouTube czy TikTok. Filmiki te mogą przybierać różne formy, np. roleplay, vloga czy „show and tell”. W filmikach wykorzystywane są bodźce „triggers”, które wywołują zjawisko przyjemnego mrowienia. 
• Grupa osób tworząca środowisko ASMR – twórców i odbiorców tej sztuki audiowizualnej. Grupa ta funkcjonuje w internecie, łączy i gromadzi osoby z różnych części świata, co wskazuje na duże zróżnicowanie osób budujących tę społeczność.  

Jakie bodźce wywołują ASMR? 

Bodźce wywołujące reakcję ASMR zwane są również „wyzwalaczami”, ponieważ mogą one tworzyć określone wrażenia sensoryczne (przyjemne mrowienie). Najprościej wyzwalacze można podzielić na słuchowe i wzrokowe. ASMR często wywoływane jest poprzez oglądanie filmików, w których prezentowane są wyzwalacze. Ze względu na formę przekazu (filmiki, nagrania) niemożliwe jest, aby wyzwalaczem były bodźce dotykowe bądź zapachowe. 

Do popularnych bodźców wywołujących przyjemne mrowienie zaliczamy: 

• delikatny głos, szept; 
• niezrozumiały szept (używanie słowopodobnych dźwięków, które nie mają same w sobie żadnego znaczenia, ale są przyjemne dla ucha i imitują ludzki język); 
• rytmiczne powtarzanie słów przyjemnych dla ucha, afirmacji; 
• dźwięki takie jak mlaskanie, przeżuwanie, gryzienie, cmokanie; 
• głośne oddychanie; 
• dźwięki rąk, np. pocieranie palców, pocieranie jednej ręki o drugą, stukanie o siebie paznokciami; 
• dźwięki wytworzone z użyciem przedmiotów i sprzętu do ASMR – specjalnego mikrofonu binauralnego, np. szeleszczenie, stukanie, drapanie, pisanie na klawiaturze lub papierze, przewracanie stron książki, pocieranie mikrofonu pędzelkiem do makijażu, ugniatanie, rozciąganie przedmiotów (np. slime), rozpryskiwanie płynu (np. wody nad mikrofonem), dźwięki relaksacyjne (np. stosowanie tybetańskich narzędzi medytacyjnych);  
• role play i personal attention – np. imitowanie wizyty w salonie piękności lub u fryzjera; 
• użycie w filmikach przyjemnej dla oka palety kolorystycznej, odpowiedni dobór światła. 

ASMR – co na to nauka? 

ASMR jest zjawiskiem, które dopiero zyskuje na popularności, także w środowisku naukowym. W związku z tym niewiele jest prac badawczych zajmujących się fenomenem ASMR. Badania pokazują, że wiele osób stosuje ASMR w celach relaksacyjnych. Niektórym zjawisko to pomaga zasnąć. Innym przynosi ukojenie w przypadku odczuwania chronicznego bólu i wpływa pozytywnie na samopoczucie. Inne badania pokazują związek pomiędzy zdolnością do odczuwania ASMR a zwiększonym poziomem empatycznej troski i fantazjowania – „wchodzenia w buty” postaci filmów czy książek, wyobrażanie sobie siebie w tych sytuacjach, przeniesienie się do innego świata. 

Chociaż na przestrzeni lat środowiska naukowe podawały w wątpliwość istnienie zjawiska ASMR, badania z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego wskazują na jego obecność. Sugerują one aktywację obszarów mózgu i ich większe zapotrzebowanie na tlen podczas ekspozycji na bodźce wywołujące ASMR.

Przeczytaj również:
Techniki relaksacyjne. Jak walczyć ze stresem?