Badanie GGTP. Czy Twoja wątroba działa prawidłowo?

Czym jest GGTP? 

GGTP jest skrótem od nazwy enzymu: gamma-glutamylotraspeptydaza. Jest on obecny w komórkach wyściełających przewody, przez które są transportowane różne substancje.  

Możemy tu wymienić nabłonek: 

• dróg żółciowych,  
• nerek,  
• jelit,  
• trzustki,  
• wątroby.  

Enzym, który możesz zbadać w surowicy, pochodzi głównie z wątroby. Jego oznaczenie jest wykorzystywane w badaniu jej stanu i ocenie funkcjonowania dróg żółciowych. 

GGTP – jakie są wskazania do jego wykonania?

Lekarz może zlecić wykonanie badania GGTP przede wszystkim przy podejrzeniu alkoholowej choroby wątroby oraz cholestazy wewnątrzwątrobowej lub zewnątrzwątrobowej. 

Alkoholowa choroba wątroby 

Spożywanie alkoholu w zbyt dużej ilości jest przyczyną zmian w strukturze i czynności wątroby. Prowadzi to do alkoholowej choroby wątroby.  

Jej stadia możemy podzielić na: 

• alkoholowe stłuszczenie wątroby,  
• alkoholowe zapalenie wątroby, 
• alkoholowa marskość wątroby. 

U alkoholików, którzy dziennie spożywają ponad 80 g alkoholu (4 piwa) przez okres dłuższy niż 3 tygodnie, w prawie 70% przypadków możemy zaobserwować ponad dwukrotne zwiększenie stężenia GGTP.

Spadek stężenia enzymu nie jest natychmiastowy. Zmniejsza się proporcjonalnie w zależności od okresu abstynencji. Po 3 tygodniach jego stężenie zmniejsza się o połowę.   

W przypadku podejrzenia choroby alkoholowej wykonuje się również inne badania: 

• badanie oceniające średnią objętość krwinki czerwonej (MCV), 
• stężenie transferryny desialowanej (CDT).  

Dodatkowo można oznaczyć stężenie aminotransferazy alaninowej (ALAT) oraz asparaginianowej (ASPAT).

Jeśli uszkodzenie wątroby jest spowodowane alkoholem, stosunek GGTP do AST jest większy od 6. 

Spośród tych trzech markerów CDT najszybciej ulega wzrostowi i jest najbardziej swoisty.  

Samo zdiagnozowanie alkoholizmu powinno być poparte wywiadem z pacjentem.  

Oprócz nadużywania alkoholu zwiększenie stężenia GGTP występuje jedynie:  

• u kobiet w ciąży,  
• podczas ciężkiej niewydolności wątroby, 
• u pacjentów z rzadkim defektem genetycznym. 

Objawy alkoholowej choroby wątroby różnią się w zależności od jej stadium: 

• alkoholowe stłuszczenie wątroby – najczęściej nie daje objawów lub są one nieswoiste, np. uczucie zmęczenia, brak apetytu, osłabienie; 
• alkoholowe zapalenie wątroby – objawia się tak jak alkoholowe stłuszczenie wątroby, a dodatkowo mogą wystąpić m.in. gorączka, żółtaczka, przyspieszona czynność serca, powiększona wątroba i pajączki naczyniowe na skórze; 
• alkoholowa marskość wątroby – oprócz objawów wymienionych w alkoholowym zapaleniu wątroby w miarę postępowania choroby dochodzi do nadciśnienia wrotnego; jego objawami są żylaki przełyku i żołądka oraz widoczne na skórze brzucha poszerzone naczynia krwionośne (tzw. głowa meduzy); występują również obrzęki i wodobrzusze, przez co pacjent może nie zauważyć zmniejszenia masy ciała. 

Cholestaza wewnątrzwątrobowa lub zewnątrzwątrobowa 

Jest to zespół objawów, które wynikają z zatrzymania odpływu żółci z dróg żółciowych do dwunastnicy. W przypadku cholestazy wewnątrzwątrobowej problem dotyczy zatrzymania odpływu żółci w wątrobie. Natomiast przyczyną cholestazy zewnątrzwątrobowej jest jej zatrzymanie w odcinkach dróg żółciowych, które znajdują się poza wątrobą. 

GGTP wraz z fosfatazą zasadową (ALP) są uznawane za wykładniki cholestazy. Większe znaczenie ma wynik ALP, a GGTP służy jedynie jego potwierdzeniu. Wykonuje się również badania stężenia bilirubiny oraz kwasów żółciowych w przypadku dzieci i kobiet w ciąży. 

Uznaje się, że 1,5-krotny wzrost ALP i 3-krotny wzrost GGTP powinno wiązać się z wykonaniem diagnostyki w kierunku cholestazy.

Stosunek ALT do GGTP z reguły nie przekracza 2. Wyższy wynik może sugerować miąższowe uszkodzenie wątroby. 

Jeśli podwyższone stężenie ALT i GGTP utrzymuje się ponad pół roku, mamy do czynienia z cholestazą przewlekłą. 

Objawami cholestazy są m.in.: 

• zażółcenie skóry, błon śluzowych i białek oczu, 
• przewlekłe zmęczenie, 
• zespół suchości błon śluzowych, 
• ciemne zabarwienie moczu, 
• świąd skóry. 

GGTP a nowotwór 

Podwyższone stężenie GGTP nie jest swoiste dla nowotworów złośliwych. Stanowi pomocniczy wskaźnik dla innych badań. Wyższe stężenie może występować w przypadku pacjentów chorych na nowotwór, np. w wyniku uszkodzenia komórek wątroby.  

Na podstawie samego wyniku GGTP nie można wnioskować o chorobie nowotworowej. Do potwierdzenia diagnozy potrzebne są przede wszystkim badania obrazowe i fizykalne. 

Badanie GGTP – jak się do niego przygotować i jak przebiega? 

Do badania nie musisz się specjalnie przygotowywać. Wystarczy pobranie próbki na czczo.  

8-12 godzin przed badaniem nie spożywaj posiłków i nie pij napojów (oprócz wody). 

GGTP – co oznacza, gdy jest podwyższone? 

Normy GGTP wynoszą: 

• u kobiet <35 j.m./l; u kobiet w ciąży aktywność GGTP jest mniejsza, przez co wynik w górnych wartościach normy uznaje się za podwyższony; 
• u mężczyzn <40 j.m./l. 

Na wynik badania mogą wpłynąć przyjmowane leki.  

Wzrost GGTP może być wynikiem przyjmowania leków, które mają wpływ na enzymy mikrosomalne wątroby, np.: 

• fenytoina, karbamazepina (leki przeciwpadaczkowe), 
• ryfampicyna (antybiotyk). 

U 10% pacjentów nie udaje się określić przyczyny podwyższenia GGTP.  

Oprócz wymienionych wcześniej schorzeń podwyższone stężenie GGTP może być związane z: 

• chorobami miąższu wątroby, 
• uszkodzeniem wątroby spowodowanym przez leki, 
• pierwotnym stwardniającym zapaleniem dróg żółciowych (PSC), które jest bardzo rzadką chorobą autoimmunologiczną, 
• przebytym zawałem serca, co prawdopodobnie jest związane z zastojem krwi w krążeniu wrotnym wątroby. 

Podwyższone stężenie GGTP może mieć wiele przyczyn, dlatego wynik skonsultuj z lekarzem. Na podstawie całości zleconych badań będzie on mógł znaleźć przyczynę tego stanu i rozwiać Twoje wątpliwości.

Przeczytaj również:
Zioła na wątrobę