Które choroby obniżają odporność u dzieci i dorosłych?

Według Światowej Organizacji Zdrowia choroby przewlekłe są przyczyną około 60% zgonów na świecie. Są to schorzenia o długim okresie trwania i powolnym postępowaniu zmian chorobowych. Należą do nich m.in. cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma czy nowotwory. Większość to choroby autoimmunologiczne, czyli takie, w których organizm atakuje własne prawidłowe komórki. Jeśli układ odpornościowy nie działa poprawnie, takie osoby są bardziej podatne na inne zakażenia, a ich odporność jest słabsza.

Poniżej znajdują się wybrane choroby, które obniżają odporność u dzieci i dorosłych.

Cukrzyca

Cukrzyca typu I i II to choroba, która zaburza pracę układu odpornościowego. Badania wskazują, że ogranicza ona produkcję cytokin, upośledza fagocytozę (pochłanianie patogenów) i funkcjonowanie komórek odpornościowych. Działania te są spowodowane niedoborem insuliny oraz podwyższonym poziomem glukozy we krwi. W związku z tym pacjenci z cukrzycą są bardziej narażeni na zakażenia górnych dróg oddechowych, grypę czy zapalenie płuc.

Podczas choroby diabetycy powinni stale monitorować poziom glukozy we krwi, ponieważ organizm uwalnia hormony, które mogą czasowo podwyższyć jej poziom. Z kolei gorączka, pocenie się i obniżony apetyt mogą przyczynić się do spadku poziomu cukru.

Nowotwory

Choroby nowotworowe są odpowiedzialne za spadek odporności poprzez wydzielanie substancji o działaniu immunosupresyjnym. Upośledzają one funkcjonowanie układu odpornościowego, aby nowotwór mógł się rozrastać w organizmie. Podczas leczenia choroby nowotworowej obserwuje się zwiększoną podatność na infekcję, które mogą być nawet śmiertelne.

Pierwotne niedobory odporności  

Pierwotne niedobory odporności to grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, które osłabiają mechanizmy obrony organizmu przed patogenami. Występują one niezwykle rzadko (około 1 na 10 000 przypadków). Charakteryzują się głównie nawracającymi zakażeniami, zapaleniami uszu, płuc, zatok, jak również możliwością rozwinięcia chorób alergicznych czy autoimmunologicznych.  

Zespół Downa 

Zespół Downa to zespół wad wrodzonych o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się zmienionymi cechami wyglądu, a także wadami wrodzonymi układów: nerwowego, sercowo-naczyniowego, kostno-stawowego, pokarmowego i oddechowego.  

Ze względu na różnice w budowie dróg oddechowych osoby z zespołem Downa częściej zapadają na infekcje układu oddechowego. Są one także jedną z najczęstszych przyczyn śmiertelności u tych pacjentów. Powodem nawracających zakażeń dróg oddechowych jest również wada samego układu immunologicznego. U pacjentów z zespołem Downa występuje mniej komórek, które biorą udział w reakcji odpornościowej, takich jak komórki NK (natural killers), komórki dendrytyczne, limfocyty T, które rozpoznają obcy antygen w organizmie, a także limfocyty B, które produkują przeciwciała w reakcji na antygen. Badania wykazały również mniejszą liczbę immunoglobin IgM oraz niektórych podklas IgG, odpowiedzialnych za odpowiedź na bakteryjne antygeny.  

Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 

AIDS może rozwinąć się w odpowiedzi na zarażenie wirusem HIV, który atakuje układ immunologiczny i w konsekwencji osłabia go przed infekcją. U dzieci do zarażenia dochodzi najczęściej podczas porodu lub karmienia piersią, gdy matka jest nosicielką wirusa. Dorośli zwykle zarażają się drogą płciową.

Wirus HIV niszczy komórki układu odpornościowego, głównie limfocyty T, początkowo bez żadnych objawów.  

Dzieci powyżej 1. roku życia zakażone wirusem HIV są bardziej narażone na: 

• nawracające zapalenia uszu i zatok, 
• przewlekłe zapalenie ucha środkowego, 
• przewlekłe zapalenie ślinianek, 
• grzybice paznokci, 
• nawracające zakażenia wirusami ospy wietrznej i półpaśca. 

U dorosłych występuje również wzmożona zachorowalność na infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze, a nawet nowotwory. 

Białaczka

Białaczka to choroba nowotworowa układu krwiotwórczego. Należy ona do chorób autoimmunologicznych. Podczas jej przebiegu organizm produkuje dużą liczbę nieprawidłowych komórek, które nie są w stanie pełnić funkcji odpornościowych. W wyniku tych procesów dochodzi do spadku odporności, ponieważ układ immunologiczny nie jest odpowiednio przygotowany do walki z drobnoustrojami. 

Osoby chorujące na białaczkę są bardziej podatne m.in. na: 

• zapalenie płuc, oskrzeli, gardła,  
• bóle kostno-stawowe, 
• afty, owrzodzenia w jamie ustnej, 
• opryszczkę, 
• swędzące wysypki. 

Ze względu na upośledzone działanie układu odpornościowego nawet zwykła infekcja może być bardzo groźna dla zdrowia i życia pacjentów z białaczką. Szczególnie narażone są osoby po przeszczepie szpiku kostnego, którym podaje się leki immunosupresyjne. Zapobiegają one odrzuceniu przeszczepu, ale mogą znacznie obniżać odporność.

Niektóre choroby zdecydowanie osłabiają układ odpornościowy, powodując nawet jego całkowitą niewydolność. Powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby chorujące na choroby przewlekłe, w tym głównie autoimmunologiczne. Czasami organizm także przez drobne sygnały, jak przedłużone gojenie się ran czy nawracające zakażenia, daje nam znać o obniżonej odporności układu immunologicznego. 

Przeczytaj również:
Odporność a choroby autoimmunologiczne
Obniżona odporność. Jakie objawy na to wskazują?