Czy warto kupić oczyszczacz powietrza? Wady i zalety zdrowotne

Oczyszczacz powietrza – co to jest i jak działa? 

Jak sama nazwa wskazuje, oczyszczacz powietrza ma na celu poprawę jakości i czystości wdychanego przez nas powietrza. Usuwa z niego zanieczyszczenia, kurz, sierść, a bardziej zaawansowane sprzęty potrafią również filtrować powietrze z grzybów, bakterii czy wirusów. 

Oczyszczacze powietrza są zaopatrzone w filtry, które stanowią podstawę mechanizmu ich działania. Zazwyczaj jest to zbiór trzech filtrów: 

• wstępnego – stanowi zabezpieczenie urządzenia przed zatkaniem największymi zanieczyszczeniami – kurzem, sierścią i pyłem zawieszonym w powietrzu; raz na jakiś czas powinien zostać oczyszczony ze zgromadzonego brudu; 
• węglowego – jest to filtr o porowatej strukturze, dzięki czemu ma dużą powierzchnię filtrującą; dodatkowo zawiera w swoim składzie węgiel aktywny; węgiel dzięki swoim właściwościom absorpcyjnym pochłania wszelkie nieprzyjemne zapachy, neutralizuje dym papierosowy i inne gazy; 
• filtr HEPA – jest to wysokiej jakości filtr używany nawet w placówkach medycznych, który dzięki swojej wyjątkowej porowatości i budowie mikrowłókienkowej wyłapuje najmniejsze zanieczyszczenia, nawet tak niewielkie, jak bakterie, wirusy, grzyby, smog i alergeny. 

Kiedy warto kupić oczyszczacz powietrza? 

Przyjrzyjmy się naszemu najbliższemu otoczeniu. Miejscem, w którym spędzamy bardzo dużo czasu, jest sypialnia. Jedna trzecia naszej doby upływa nam na śnie. W ciągu dnia przebywamy natomiast w salonie, siedząc na kanapie czy fotelu, okryci kocem. Elementem wystroju naszych wnętrz są często firany czy zasłony lub dywan. Są to idealne warunki dla rozwoju roztoczy kurzu domowego. W związku z tym oczyszczacz powietrza może przydać się każdemu. Najbardziej skorzystają na nim osoby, które cierpią z powodu alergii, szczególnie astmy atopowej. 

Oczyszczacze powietrza to doskonały wybór dla alergików 

Alergia dołączyła w ostatnich latach do czołówki chorób cywilizacyjnych. Choć mogłoby się wydawać, że najbardziej alergizującym czynnikiem są pyłki roślin, okazuje się, że to właśnie na alergię na roztocza kurzu domowego cierpi co czwarty Polak. Alergia na kurz domowy jest najczęściej diagnozowaną alergią. Drugie miejsce zajmuje alergia na zwierzęta domowe – szczególnie na alergeny znajdujące się w złuszczonym naskórku, ślinie i moczu. Alergia na pyłki roślin zajmuje dopiero trzecie miejsce pod względem zachorowań. Tymczasem najczęstszą alergią wśród dzieci okazuje się alergia pokarmowa, szczególnie na mleko i jaja. 

Alergia na roztocza kurzu domowego może przekształcić się w alergiczny nieżyt nosa, przy którym pacjent zgłasza następujące objawy: 

• wodnisty katar, 
• świąd błony śluzowej nosa i w obrębie podniebienia, 
• zatkany nos, 
• ataki kichania, 
• bóle głowy. 

Przedłużający się katar wywołany alergią może doprowadzić do zapalenia zatok przynosowych spowodowanych nadkażeniem bakteryjnym. 

Roztocza kurzu domowego mogą również wywołać u pacjenta ataki astmatyczne. Astma to przewlekły stan zapalny dróg oddechowych. Podczas ataków astmy występują skurcze mięśni gładkich układu oddechowego połączone z obrzękiem błony śluzowej oskrzeli. Dochodzi do powstawania czopów śluzowych i zmniejszenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Pojawiają się objawy stanu zapalnego niższych dróg oddechowych: 

• duszność, 
• utrudnione oddychanie, w tym świszczący oddech, 
• ucisk w klatce piersiowej  
• ataki kaszlu, 
• suchy kaszel, 
• uczucie podrażnienia w oskrzelach, drapanie lub świąd. 

Dodatkowo ze względu na ograniczenie przepływu powietrza dochodzi do niedotlenienia organizmu, co objawia się uczuciem senności, bólami głowy, a nawet bólami migrenowymi. 

Warto również dodać, że podczas kontaktu błony śluzowej z alergenem organizm walczy z reakcją alergiczną, stąd też jest bardziej narażony na pozostałe infekcje – wirusowe czy bakteryjne. Zauważa się, że np. dzieci pochodzące z terenów o bardziej zanieczyszczonym powietrzu częściej zapadają na ciężkie zapalenia dróg oddechowych. 

Roztocze kurzu domowego – mikroskopijny pajęczak 

Roztocza to nic innego jak mikroskopijne żyjątka z rodziny pajęczaków, które pod względem rozmiaru osiągają maksymalnie 0,5 mm. W związku z tym nie są widoczne gołym okiem. Dopiero lupa z dużym powiększeniem lub mikroskop pomogą nam je zobaczyć. 

Roztocza uwielbiają ciepłe i wilgotne środowisko. Najwięcej roztoczy można spotkać w domach zlokalizowanych na terenach nizinnych, niedaleko akwenów wodnych. Rozmnażają się od maja do sierpnia. Bytują tam, gdzie mogą łatwo żerować i rozmnażać się oraz w miejscach, gdzie zbiera się najwięcej kurzu. Kolonizują: 

• materace – zarówno w łóżku, jak i sofie czy fotelu,  
• zasłony,  
• firany,  
• dywany.  

Roztocza żywią się keratyną pochodzącą ze złuszczonego naskórka ludzkiego, a także chityną ze strzępków grzybni oraz celulozą znajdującą się we włóknach tkanin. Najbardziej alergizujące są dla nas odchody roztoczy. Opisywany pasożyt nie żyje zbyt długo. W momencie gdy wstajemy z łóżka, umiera prawie cała kolonia roztoczy, jednakże pozostawiają po sobie wydzieliny trawienne, które w momencie poruszania materiałem czy materacem unoszą się w powietrzu i dostają się do naszego układu oddechowego. 

Roztocza giną zarówno w niskich temperaturach (zimą roztoczy jest mniej), jak i wysokich (już w 60 stopniach). Dodatkowo nie znoszą one promieniowania UV, dlatego latem warto wystawiać pościel czy materace na słońce. Wietrzenie pościeli na świeżym powietrzu również pomaga pozbyć się roztoczy. W drogeriach czy aptekach dostępne są również preparaty roztoczobójcze, którymi spryskuje się miejsca bytowania tych pasożytów. 

Oczyszczacz powietrza chroni przed zanieczyszczeniami powietrza 

Zanieczyszczenie powietrza, pierwotnie niewidoczne gołym okiem, kumuluje się w powietrzu nad miastami. Widzimy je pod postacią szarej smugi przypominającej lekką mgłę, nazywanej smogiem. Pyły, które są jego składnikiem, pochodzą ze spalania paliw stałych. 

Smog wpływa szkodliwie na nasz organizm. Zanieczyszczone powietrze przedostaje się w głąb naszego układu oddechowego, co skutkuje stanami zapalnymi oskrzeli i zaostrzeniem objawów astmatycznych. Może nawet doprowadzić do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. 

Smog nasila się szczególnie zimą, gdy do ogólnego zanieczyszczenia powietrza dochodzi również zadymienie z kominów domowych powstałe na skutek ogrzewania pomieszczeń. Mimo wszystko nie powinniśmy wówczas rezygnować z wietrzenia mieszkań i domów. Z pomocą przychodzi oczyszczacz powietrza, który wyposażony w opowiednie filtry, jest w stanie uchronić nas przed powietrzem z zewnątrz o złej jakości. 

10 powodów zdrowotnych, dla których warto kupić oczyszczacz powietrza 

1. Oczyszczacz powietrza to sprzymierzeniec w alergii. Jeśli w naszym domu znajduje się alergik, oczyszczacz to idealne rozwiązanie dla niego. 
2. Oczyszczanie powietrza z dymu papierosowego. Oczyszczacz powietrza wyeliminuje pyły i węglowodory aromatyczne wydzielające się podczas palenia. 
3. Oczyszczone powietrze to lepsza jakość snu. Oddychanie czystym powietrzem ułatwia zasypianie i przedłuża cykl snu. 
4. Więcej sił. Dotleniony organizm to sprawny organizm. 
5. Rzadsze migreny dzięki oczyszczaczowi powietrza. Bóle głowy są często powodowane słabym dotlenieniem mózgu. Wraz z poprawą jakości powietrza zmniejszą się również napady migrenowe. 
6. Masz słabą odporność? Oczyszczacz powietrza może Ci pomóc! Organizm walczący z zanieczyszczonym powietrzem jest bardziej narażony na infekcje wirusowe i bakteryjne. 
7. Poprawa wydajności układu krążeniowo-oddechowego. 
8. Poprawa jakości skóry. Wiele oczyszczaczy powietrza ma również wbudowany nawilżacz. Możemy dostosować odpowiednią wilgotność pomieszczenia do naszych potrzeb. 
9. Nawilżone powietrze korzystnie wpływa na zdrowie. Oczyszczacz powietrza nawilża błony śluzowe górnych dróg oddechowych, eliminujemy świąd, kaszel oraz suchość nosa i gardła. 
10. Choć to nie do końca powód zdrowotny, zakup oczyszczacza powietrza wiąże się z rzadszym sprzątaniem! Filtry wstępne wyłapują największe zanieczyszczenia. Na powierzchniach płaskich osiada mniej kurzu.

Na co zwrócić uwagę przed kupnem oczyszczacza powietrza? 

Zanim kupimy domowy oczyszczacz powietrza, powinniśmy sprawdzić 6 głównych cech sprzętu. 

1. Filtr – pamiętajmy, że najbardziej efektywne są sprzęty, które zawierają wszystkie trzy filtry, tj. filtr wstępny, węglowy i HEPA. Mogą to być również tak zwane filtry 3w1. 
2. Sprawdź parametr CADR – jest to miara wydajności urządzenia. Wskaźnik ten mówi o tym, ile czystego powietrza (w m3) urządzenie dostarczy nam w ciągu godziny. Im większa wartość, tym lepiej. 
3. Jonizacja wyszła z mody – kilka lat temu na rynku dostępne były sprzęty bazujące na jonizacji powietrza. Jak się jednak okazało, generowane przez nie pole elektryczne nie jest obojętne dla człowieka. Dodatkowo pyły po jonizacji osiadały na powierzchniach płaskich, zyskując ładunek ujemny. Po jakimś czasie zmieniały swój ładunek ze względu na zachodzące na ich powierzchniach reakcje i unosiły się ponownie w powietrzu, wskutek czego mogły z powrotem alergizować domowników. 
4. Wygoda i komfort – sprzęt nie tylko powinien odpowiednio działać, ale również być prosty w obsłudze. Upewnijmy się, że sprzęt, który chcemy nabyć, ma jasno sprecyzowane wszystkie ważne funkcje. Dobrze, jeśli sprzęt sam przekaże nam informacje na temat jakości powietrza w pomieszczeniu czy da znać, kiedy należy wymienić filtry. Ważne, aby oczyszczacz miał funkcję trybu nocnego, aby można go było eksploatować całą dobę. 
5. Oszczędność – sprawdźmy, czy urządzenie, które chcemy zakupić, jest energooszczędne, aby nie zaskoczyły nas rachunki za prąd. Prawdopodobnie za taki sprzęt będziemy musieli zapłacić więcej, ale koszt ten zwróci nam się w rachunkach. 
6. Certyfikaty – każde urządzenie powinno mieć certyfikaty potwierdzające jakość produktu. 

Koszty zakupu i utrzymania oczyszczacza powietrza – czy są wysokie?

Koszty zakupu i utrzymania oczyszczacza powietrza to składowa kilku elementów:

• pierwotna cena oczyszczacza,
• eksploatacja filtrów,
• pobór prądu.

Oczywiście największy koszt, który odczujemy, to zakup oczyszczacza. W zależności od producenta oczyszczacz powietrza kosztuje od 100 zł do nawet kilku tysięcy złotych. Pamiętajmy jednak, że małe oczyszczacze nie nadadzą się dla alergików. Są raczej urządzeniem nawilżającym i odświeżającym powietrze niż takim służącym do usuwania zanieczyszczeń.

Jeśli chodzi o nakłady finansowe potrzebne do utrzymania sprzętu, głównym czynnikiem generującym koszty w trakcie eksploatacji jest wymiana filtrów. Jeśli filtr zmienia barwę na szarą/czarną, to znak, że powinniśmy go wymienić. Trudno określić, jak często będzie następować wymiana filtra, ponieważ mają na to wpływ czynniki zewnętrzne, takie jak:

• miejsce zamieszkania,
• rodzaj zanieczyszczeń w powietrzu,
• długość pracy oczyszczacza – czy używamy go tylko wtedy, gdy jesteśmy w domu, czy przez cały dzień.  

Zaleca się, aby filtry wymieniać minimum raz do roku.

W zależności od typu filtry mogą kosztować od 100 zł do nawet 400 zł (najwięcej zapłacimy za zintegrowany filtr 3 w 1).

Jeśli chodzi o pobór prądu, można śmiało uznać, że oczyszczacze powietrza nie zużywają go zbyt wiele. Praca oczyszczacza to 20W. Dla porównania żarówka pobiera 60W prądu. 

Oczyszczanie powietrza a pandemia COVID-19 

Pandemia wirusa SARS-CoV-2 zmieniła nasze dotychczasowe życie. W trakcie największych fal zachorowań wielu z nas zastanawiało się, jak uchronić się przed wirusem w domowym zaciszu. Badania naukowe wykazały, że odpowiednia wentylacja pomieszczenia może ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa w powietrzu. Prof. Suresha Dhaniyala z Clarkson Univeristy prowadziła badania na temat rozmieszczenia unoszącego się aerozolu w powietrzu. Jej grupa badawcza rozpylała cząsteczki aerozolu, które rozmiarem były podobne do tych emitowanych przez człowieka. Następnie rozmieszczenie aerozolu w pomieszczeniu monitorowano przy pomocy czujników. Przy poprawnie funkcjonującej wentylacji w pomieszczeniu o powierzchni około 9 m2 stężenie aerozolu, który dostał się na drugi koniec pokoju, zmniejszyło się dziesięciokrotnie. 

Niemniej jednak nie przeprowadzano dokładnych badań, jak oczyszczacze powietrza poradziłyby sobie z wirusem SARS-CoV-2. Stąd też lekarze apelują, aby przede wszystkim wietrzyć pomieszczenia, otwierając okna na 1-2 minuty kilkukrotnie w ciągu dnia. Im częściej, tym lepiej.

Przenośny oczyszczacz powietrza – ratunek dla alergików?

Współpracujące ze sobą estoński Uniwersytet w Tartu oraz Uniwersytet Łódzki opracowały nowe urządzenie – przenośny oczyszczacz powietrza, który działa z wykorzystaniem światła ultrafioletowego. Jest ono w stanie zabić 99% wirusów i bakterii znajdujących się w powietrzu wdychanym przez użytkownika urządzenia. Urządzenie przypomina kształtem kołnierz zakładany na szyję. Opcjonalnie na urządzenie można założyć przezroczystą przyłbicę. Oczyszczacz jest zasilany baterią, której ładowanie trwa ok. 8 godzin. Urządzenie działa poprzez filtrowanie powietrza wdychanego przez użytkownika oczyszczacza. Jest ono oczyszczane z większych cząsteczek oraz kurzu, a następnie przechodzi przez moduł LED UV-C, gdzie promieniowanie ultrafioletowe zabija ponad 99% wirusów i bakterii. Czyste powietrze zostaje zainhalowane przez użytkownika. Koszt jednego urządzenia to okolicach 300 euro.

Projekt jest wspierany przez estońskie ministerstwo edukacji, które ma zamiar zastosować urządzenia w szkołach, rozprowadzając je wśród nauczycieli w celu ochrony przed wirusem SARS-CoV-2.