Denosumab – wskazania, dawkowanie, skutki uboczne

Czym jest denosumab?

Denosumab jest monoklonalnym ludzkim przeciwciałem skierowanym przeciwko RANKL – białku, które bierze udział w aktywacji osteoklastów, czyli tzw. komórek kościogubnych. Denosumab wiąże się z RANKL, przez co uniemożliwia mu połączenie z receptorem RANK, na skutek czego nie dochodzi do aktywacji dojrzewania osteoklastów. Denosumab hamuje dojrzewanie i aktywność osteoklastów, co uniemożliwia resorpcję („niszczenie”) tkanki kostnej. 

Denosumab – wskazania

Denosumab znajduje zastosowanie w leczeniu: 

• osteoporozy pomenopauzalnej u kobiet – w tej grupie lek został najszerzej przebadany, a jego skuteczność potwierdzono zarówno w kontekście zwiększenia masy kostnej w wyniku terapii, jak i zmniejszenia ryzyka złamań w obrębie kręgosłupa, bliższego końca kości udowej i innych osteoporotycznych złamań pozakręgowych; 
• osteoporozy u mężczyzn; 
• mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego bez przerzutów leczonych preparatami antyandrogenowymi, u których występuje zwiększone ryzyko złamań; 
• kobiet z rakiem piersi bez przerzutów w trakcie terapii inhobitorami aromatazy i obniżoną masą kostną. 

Denosumab – dawkowanie 

Denosumab jest podawany w jednorazowej dawce 60 mg co 6 miesięcy w formie zastrzyku podskórnego, który jest wykonywany w obszar brzucha, ramienia lub uda. Lek działa szybko – jego maksymalny efekt obserwuje się już po trzech dniach, a działanie utrzymuje się długo, nawet do 9 miesięcy. Substancja nie kumuluje się w tkance kostnej, a jej działanie jest odwracalne. 

W trakcie leczenia denosumabem konieczna jest stała suplementacja wapnia i witaminy D. 

Denosumab – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do zastosowania leku są: 

• nadwrażliwość na denosumab lub substancje pomocnicze zawarte w preparacie; 
• hipokalcemia (niedobór wapnia w organizmie) – przed zastosowaniem leku należy wyrównać ewentualne niedobory wapnia. 

Leku nie stosuje się również u osób poniżej 18. roku życia. 

Ze względu na brak badań u kobiet ciężarnych i karmiących piersią nie zaleca się rozpoczynania terapii denosumabem w tej grupie. Kwestia kontynuacji terapii zależy od indywidualnej oceny ryzyka i korzyści u pacjentki. 

U chorych z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek lub dializowanych lek może być stosowany w pełnej dawce. Wymagają oni jedynie pilniejszej kontroli stężenia wapnia we krwi ze względu na większe ryzyko hipokalcemii. 

Denosumab – działania niepożądane

Terapia denosumabem niesie ze sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Ze względu na częstość ich występowania podzielono je na cztery grupy: 

• występujące z częstością 1 na 10 przypadków lub częściej: 
  • bóle mięśniowo-kostne i bóle kończyn, zazwyczaj łagodne; 
• występujące rzadziej niż 1 na 10 przypadków, ale częściej niż 1 na 100 przypadków: 
  • zakażenia układu moczowego i górnych dróg oddechowych, 
  • rwa kulszowa, 
  • zaćma, 
  • zaparcia, 
  • objawy skórne, takie jak wysypka lub wyprysk; 
• występujące rzadziej niż 1 na 100, ale częściej niż 1 na 1000 przypadków: 
  • zapalenia tkanki łącznej, 
  • zapalenie ucha, 
  • zapalenie uchyłka jelita grubego; 
• występujące rzadziej niż 1 na 1000 przypadków, ale częściej niż w 1 na 10 000 przypadków: 
  • reakcje nadwrażliwości na lek, 
  • reakcja anafilaktyczna – ciężka reakcja alergiczna, 
  • hipoklacemia – obniżenie stężenia wapnia w surowicy krwi, które może objawiać się kurczami mięśni, mrowieniem i drętwieniem, a nawet drgawkami, 
  • atypowe złamania kości udowej, 
  • martwica kości szczęki. 

Martwica kości szczęki to rzadkie powikłanie. Może ono wystąpić podczas terapii antyresorpcyjnej nie tylko denosumabem, ale również np. bisfosfonianami. Do zwiększenia ryzyka jej wystąpienia przyczyniają się: 

• obecna u pacjenta choroba nowotworowa, anemia, zakażenia i inne choroby; 
• palenie papierosów; 
• przyjmowanie niektórych leków np. glikokortykosteroidów, chemioterapeutyków; 
• radioterapia obszaru głowy i szyi; 
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej; 
• choroby przyzębia, drażnienie przez źle dopasowane uzupełnienia protetyczne; 
• inwazyjne zabiegi stomatologiczne. 

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia martwicy kości szczęki przed rozpoczęciem terapii antyresorpcyjnej należy przeprowadzić dokładne badanie stomatologiczne i leczenie, a następnie utrzymywać bardzo staranną higienę i regularnie kontrolować stan uzębienia. W przypadku zaistnienia konieczności przeprowadzenia zabiegów stomatologicznych u chorych leczonych denosumabem należy poinformować o tym fakcie lekarza, a zabieg przeprowadzić w terminie odległym od podania ostatniej dawki leku. 

Przeczytaj również:
Osteoporoza – objawy, leczenie, profilaktyka