Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Kalendarz adwentowy
X - Herbapol Syrop sosnowy
X - Nutricia Bebilon + Mustela
X - Humavit Colostrum
X - Aurovitas ApoD3
X - Pomysł na prezent 3
X - Baby Week 9
X - Inhalatory
X - Unia Unituss
38

Metotreksat – działanie, skutki uboczne, przeciwwskazania

Słuchaj artykułu

Metotreksat jest lekiem przeciwnowotworowym i immunosupresyjnym. Jego stosowanie może wiązać się z występowaniem działań niepożądanych. Jakie skutki uboczne może powodować metotreksat oraz kto nie powinien go zażywać?

Metotreksat – działanie, skutki uboczne, przeciwwskazania

Czym jest metotreksat? 

Metotreksat to pochodna kwasu foliowego. Jest to lek cytotoksyczny, który należy do grupy tzw. antymetabolitów. Jego poznany mechanizm działania polega na kompetycyjnym hamowaniu enzymu – reduktazy dihydrofolianowej. Enzym ten bierze udział w szlaku metabolicznym kwasu foliowego i odpowiada za jego przemianę do aktywnej formy – tetrahydrofolianu. Cząsteczka ta jest niezbędna m.in. w procesie syntezy DNA, dlatego metotreksat jest wykorzystany przy leczeniu nowotworów układów, gdzie komórki mają tendencję do szybkiego wzrostu – w szpiku kostnym, jelitach czy pęcherzu moczowym. Metotreksat jest stosowany w leczeniu nowotworów złośliwych i ostrych białaczek. 

Metotreksat wykazuje też działanie immunosupresyjne – nie do końca zbadane i wyjaśnione, jednak na tyle skuteczne, że lek ten z powodzeniem jest stosowany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) lub ciężkich postaci łuszczycy. 

Metotreksat – zastosowanie  

Metotreksat w leczeniu chorób autoimmunologicznych 

Metotreksat w postaci tabletek lub iniekcji (zastrzyków) podskórnych jest podawany raz w tygodniu, zawsze tego samego dnia lub w schemacie potrójnej dawki w 12-godzinnych odstępach. Należy ściśle przestrzegać schematu stosowania, ponieważ niewłaściwe zażywanie leku zagraża zdrowiu, a nawet życiu. Znany jest przypadek, w którym w wyniku błędnego przyjmowania leku raz dziennie przez ok. dwa tygodnie pacjentka zmarła. Dlatego w razie wszelkich wątpliwości co do stosowania należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. 

Metotreksat w leczeniu nowotworów 

Lek jest podawany w postaci wlewu dożylnego, a leczenie z wykorzystaniem tabletek jest terapią uzupełniającą. Częstość podawania jest ustalana indywidualnie według przyjętego schematu leczenia onkologicznego. Metotreksat stosuje się w monoterapii (jako jedyny lek przeciwnowtworowy) lub w połączeniu z innymi cytostatykami, a także hormonami, radioterapią i zabiegami chirurgicznymi.  Oprócz ścisłego przestrzegania schematu stosowania bardzo ważne jest również podanie w odpowiednim odstępie czasu od zastosowania leku (np. następnego dnia) kwasu foliowego lub folianu wapnia. Preparaty te chronią zdrowe komórki przed cytotoksycznym działaniem metotreksatu. 


Kwas foliowy
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Metotreksat – przeciwwskazania 

Główne przeciwwskazania do stosowania metotreksatu to: 

  • nadwrażliwość na substancję czynną, 
  • ciężka niewydolność nerek lub wątroby, 
  • niedobory odporności, 
  • ciężkie zakażenia, np. gruźlica, HIV, 
  • alkoholizm, 
  • ciąża i karmienie piersią. 

Należy pamiętać, że za każdym razem przed rozpoczęciem stosowania leku lekarz indywidualnie porównuje przeciwwskazania i ryzyko zdrowotne z korzyściami wynikającymi z zażywaniem leku przez pacjenta. 

Metotreksat – skutki uboczne 

Wcześnie rozpoznane działania niepożądane są w większości odwracalne. Z reguły ich pojawienie wiąże się z dużymi dawkami metotreksatu podczas chemioterapii, rzadziej występują przy stosowaniu mniejszych dawek w chorobach autoimmunologicznych.  

Najczęstsze skutki uboczne to: 

  • zmniejszona odporność na zakażenia, 
  • leukopenia, niedokrwistość, 
  • nudności, wymioty, biegunka, jadłowstręt, 
  • bóle i zawroty głowy, senność, 
  • nieostre widzenie, 
  • zapalenie naczyń krwionośnych, skłonności do krwawień, 
  • wysypka, świąd skóry. 

O wszystkich niepokojących objawach, nawet pozornie niezwiązanych ze stosowaniem leku, należy poinformować lekarza. 

Metotreksat – środki ostrożności 

Podczas stosowania metotreksatu należy mieć na uwadze poniższe sytuacje: 

  • możliwość uaktywnienia przewlekłych zakażeń, np. gruźlicy, półpaśca, zapalenia wątroby typu B lub C; 
  • odwodnienie organizmu, np. w wyniku ostrej / przewlekłej biegunki lub wymiotów, może prowadzić do zwiększenia stężenia metotreksatu we krwi i spowodować jego działanie toksyczne; 
  • możliwe jest zaostrzenie zmian łuszczycowych pod wpływem działania światła UV; 
  • zapalenie błony śluzowej jamy ustnej jest ważnym objawem toksycznego działania na układ pokarmowy i niekiedy stanowi wskazanie do konieczności przerwania leczenia; 
  • stosowanie w szczególnie wrażliwych grupach – u dzieci i osób starszych, z chorobami przewlekłymi, może szczególnie zwiększać ryzyko toksyczności; 
  • ze względu na działanie genotoksyczne należy stosować skuteczną metodę antykoncepcji, zarówno w trakcie, jak i przez co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu terapii; 
  • wystąpienie kaszlu i/lub duszności może wiązać się z tzw. postacią płucną reumatoidalnego zapalenia stawów; 
  • lek może osłabiać odpowiedź układu odpornościowego (np. poszczepienną) i wpływać na wyniki badań immunologicznych; 
  • skuteczność leku może być zmniejszona w wyniku reakcji z metyloksantynami znajdującymi się w napojach zawierających teofilinę i kofeinę (kawa, czarna herbata), dlatego należy unikać nadmiernego spożywania takich napojów; 
  • w istotne interakcje wchodzą m.in. leki uspokajające, antykoncepcyjne, niektóre antybiotyki; 
  • skuteczność leczenia mogą zmniejszyć preparaty wielowitaminowe ze względu na zawartość kwasu foliowego. 

Alkohol nasila toksyczne działanie metotreksatu. 

Metotreksat, mimo wielu potencjalnych działań niepożądanych i wymogu ścisłego przestrzegania schematu dawkowania, wykazuje wiele korzyści jako lek przeciwnowotworowy i immunosupresyjny. Niekiedy jest wręcz środkiem ratującym życie. Przy pełnej współpracy pacjenta z lekarzem stosunek korzyści do ryzyka działań niepożądanych jest zdecydowanie warty podjęcia leczenia metotreksatem. 

Przeczytaj również:
Czym jest i jak działa zolpidem?


Źródła
Zwiń
Rozwiń
  • Howard S.C., McCormick J., Ching-Hon P., Buddington R.K., Harvey R.D., Preventing and Managing Toxicities of High-Dose Methotrexate, Oncologist. 2016 Dec;21(12):1471-1482. 
  • Puig L., Methotrexate: new therapeutic approaches. Actas Dermosifiliogr, Jul-Aug 2014;105(6):583-9. 
  • Tian H., Cronstein B.N., Understanding the mechanisms of action of methotrexate: implications for the treatment of rheumatoid arthritis, Bull NYU Hosp Jt Dis. 2007;65(3):168-73. 
  • Shah R.A., Nwannunu C.E., Limmer A.L., Patel R.R., Uyen Ngoc M., Tyring S.K., Brief Update on Dermatologic Uses of Methotrexate, Skin Therapy Lett. 2019 Nov;24(6):5-8. 
  • Bianchi G., Caporali R., Todoerti M., Mattana P., Methotrexate and Rheumatoid Arthritis: Current Evidence Regarding Subcutaneous Versus Oral Routes of Administration, Adv Ther. 2016 Mar;33(3):369-78. 
  1. 27 lutego 2023, 17:44
    Izabela

    Przerażająca perspektywa stosowania metroksetratu

    1. 29 czerwca 2023, 08:25
      Joanna

      Methotrexat jest cennym lekiem w reumatologii. Ma udowodnione działanie powstrzymujące destrukcję stawów w RZS, stosowany jest z dobrym, bardzo dobrym efektem w wielu zapalnych chorobach reumatycznych. Przyjmowanie go nie jest przerażające. Zawsze wszystkie wątpliwości i obawy należy przedyskutować z lekarzem prowadzącym.

    2. 14 marca 2024, 01:23
      Marzena

      Mam to samo😭

  2. 3 lipca 2023, 23:01
    włodzimrz

    może jest i dobrym lekiem tylko nie dla każdego .Ja przyjmuje go od dwóch lat i za każdym razem jest coraz gorzej. w dniu którym wziąłem zastrzyk ,,15” po 12 godzinach zaczynają się trdne chwile nudności zawroty głowy itp. obojętność na otoczenie zalegam i wszystko mi jedno. W pierwszym dniu po zastrzyku kontynuje dzień pierwszy .Dla mnie tydzień od dwóch lat ma ,,5” dni . Jedyna pociecha to to że stawy są spokojne .Do lekarza reumatologa chodzę już 5 lat mam wspaniałą panią doktór imienia i nazwiska nie napiszę bo nie mam Jej zgody.nie wiem jak długo to będę znosić ale czasami mam dość.Pozdrawiam wszystkich

    1. 13 lipca 2023, 19:04
      seba

      św. prawda

    2. 10 września 2023, 20:08
      Mariusz

      Czysta prawda

    3. 22 kwietnia 2024, 20:12
      Małgorzata

      Mam tak od 7lat , nie wiem jak długo wytrzymam😩

    4. 23 kwietnia 2024, 15:20
      Jadwiga

      Ja po zastrzyku 3 dni nie jestem wstanie normalnie funkcjonować, co dojdę do siebie to odnowa ta sama procedura? Niechce się żyć.!!

  3. 30 października 2023, 11:08
    Bogusław

    Choruję na RZS od kilkunastu lat, byłem bardzo dobrze zdiagnozowany od samego początku, Od paru lat przyjmuję Metratroksat, dobrze go toleruję. Jak jadłem go w tabletkach to czasmi miałem lekkie nudnosci wieczorem w dniu przyjmowania. Od kilku miesięcy biorę go juz tylko w zastrzykach i nie mam żadnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Biorę teraz max. dawki 30 mg na tydzień, bo miałem okresowe nawroty . Czuję się dobrze i żyję normalnie, jestem aktywny (narty, rower, góry). RZS to nie wyrok, da sie z tym żyć , życzę wszystkim powodzenia w terapii

    1. 22 stycznia 2024, 19:26
      Paulina

      Szczerze zazdroszcze takiej tolerancji, naprawde. I to przy dawce 2 razy wiekszej niz moja.

  4. 22 stycznia 2024, 19:38
    Pauli

    Metotreksat stosuje od ponad roku , przez ŁZS w dawce 15 mg. Nie jest to wysoka dawka, ale nie lubie sie z tym lekiem. Czesto jest tak, iz stan mojej skory czy stawy wcale nie sa w dobrej kondycji .. Jak ktos pisze ze dobrze go toleruje,i jest z niego zadowolony to moge tylko pozazdroscic.

  5. 13 marca 2024, 09:22
    Henryk

    Zażywam metotrexat w zastrzykach od kilku lat. Początkowo brałem go w tabletkach. Zaczęły się nudności. Lekarka zapisała mi więc zastrzyki i niestety problemy nie ustąpiły a z czasem się nasiliły. Po zażyciu metotreksatu mam nudności, brak apetytu, mrowienie na całym ciele, zimne poty, dziwny ucisk na skronie. Trwa to dwa dni. Po nich życie wraca do normy. Nie wiem jak długo to jeszcze wytrzymam.

    1. 14 marca 2024, 01:22
      Marzena

      Mam to samo😭

    2. 13 czerwca 2024, 22:53
      Dawid

      Mam to samo dwa dni umieram po tym zastrzyku

  6. 30 marca 2024, 10:17
    Karol

    Nigdy bez wyraźnej potrzeby nie zgodziłbym by sie na stosowanie tego leku, lekarze sa optymistyczni bo sami na siebie go nie testują my pacjenci niestety

    1. 18 czerwca 2024, 00:24
      Małgorzata

      Pięć lat brałam Metotrexat czułam się po zastrzyku okropnie -zmęczenie ,osłabienie żyć się nie chciało podobnie jak wiele opisujących osób. Normy wątrobowe były wielokrotnie wyższe niż powinny . Ale od lekarza słyszałam że leku nie mogę odstawić . W dniu w którym dostałam silnego krwiomoczu i towarzyszył temu silny ból ( po konsultacji z innym lekarzem lek odstawiłam). Zmieniłam dietę odrzuciłam cukier i mąkę, mięsa piekę sama dużo warzyw i ruch jest ważny nie możemy siedzieć . Trzeci rok jestem bez leków jak narazie nie mam nawrotu choroby , chwilami to nawet zapominam o tym przez co przechodziłam. Pozdrawiam i wszystkim życzę wiary ,że można żyć pięknie

  7. 6 lipca 2024, 17:03
    Andrzej

    Całkowicie wyczerpujący ostszega pszed skutkami…

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę