Dlaczego trzewna tkanka tłuszczowa jest najbardziej prozapalna?
Nie każda lokalizacja tkanki tłuszczowej w ludzkim organizmie ma takie samo znaczenie dla zachowania dobrej kondycji zdrowotnej i zmniejszania ryzyka rozwoju chorób przewlekłych. Negatywne skutki zdrowotne otyłości są dobrze znane, a coraz częściej uznaje się, że trzewna tkanka tłuszczowa jest kluczowym elementem przyczyniającym się do pojawienia się zespołu metabolicznego, czyli współwystępowania kilku ważnych czynników ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia oraz cukrzycę typu 2.
W jaki sposób definiuje się otyłość brzuszną?
Otyłość brzuszną, zwaną również otyłością centralną lub androidalną stwierdza się w sytuacji, gdy obwód talii jest większy lub równy 80 cm u kobiet oraz większy lub równy 94 cm u mężczyzn, natomiast wskaźnik WHR (talia-biodra) jest większy niż 0,8 u kobiet oraz większy niż 1,0 u mężczyzn. Wskaźnik ten oblicza się, dzieląc obwód talii w cm przez obwód bioder w cm. WHR pozwala również określić typ budowy sylwetki (jabłko, gruszka itd.).
Nadmierna zawartość trzewnej tkanki tłuszczowej została powiązana z:
- insulinoopornością,
- cukrzycą typu 2,
- dyslipidemią (zaburzenia lipidogramu krwi),
- nadciśnieniem tętniczym,
- chorobą niedokrwienną serca,
- zawałem mięśnia sercowego,
- miażdżycą naczyń krwionośnych,
- nowotworami (np. prostaty, piersi i jelita grubego).
Różnice między tkanką tłuszczową podskórną i trzewną
W wisceralnej tkance tłuszczowej odnotowuje się wyższe stężenia cytokin prozapalnych i większą liczbę receptorów hormonalnych niż w tłuszczu podskórnym. Hormony wytwarzane przez brzuszną tkankę tłuszczową, której nadmierna zawartość jest związana z wysokim ryzykiem wystąpienia zaburzeń metabolicznych, są uwalniane do układu żyły wrotnej, skąd trafiają bezpośrednio do wątroby, wpływając na jej funkcjonowanie. Może wystąpić niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby w wyniku nagromadzenia nadmiernej ilości tłuszczu w tym narządzie.
W podskórnej tkance tłuszczowej stwierdza się wyższe stężenia leptyny (tj. białkowego hormonu hamującego pobór pokarmu) i adiponektyny (tj. polipeptydowego hormonu o działaniu antyzapalnym, antycukrzycowym i antymiażdżycowym), w porównaniu w trzewną tkanką tłuszczową.
Tłuszcz wisceralny jest bardziej aktywny metabolicznie, bardziej wrażliwy na lipolizę (tj. rozkład tkanki tłuszczowej) i bardziej oporny na działanie insuliny, w porównaniu z tłuszczem podskórnym. Trzewna tkanka tłuszczowa jest bardziej unaczyniona i unerwiona oraz zawiera większą liczbę komórek zapalnych, jak również odpornościowych aniżeli podskórna tkanka tłuszczowa. Tłuszcz trzewny ma większą zdolność niż tłuszcz podskórny do wytwarzania wolnych kwasów tłuszczowych i wchłaniania glukozy.
W jaki sposób można zmniejszyć zawartość trzewnej tkanki tłuszczowej?
Ograniczenie spożycia energii w diecie jest podstawowym czynnikiem niezbędnym do uzyskania utraty masy tłuszczowej, w tym obniżenia tłuszczu zlokalizowanego w obszarze brzucha. Rezultaty licznych badań wykazały, że regularne wykonywanie ćwiczeń aerobowych (m.in.: spacery, nordic walking, gimnastyka, pływanie, bieganie, jazda na rowerze, rolkach, orbitreku) w znaczący sposób wpływa na redukcję trzewnej tkanki tłuszczowej.
Systematyczne uprawianie aktywności fizycznej jest wysoce skuteczne w zakresie ubytku tłuszczu trzewnego.
Warto podkreślić, że ogólne zmniejszenie nadmiernej masy ciała, w tym zwłaszcza tłuszczu wisceralnego może istotnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób kardiometabolicznych, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 i różne rodzaje nowotworów.
Jeśli celem jest zmniejszenie obwodu talii, warto unikać spożywania:
- tłustych gatunków mięsa i jego przetworów,
- słodyczy i wyrobów cukierniczych,
- smalcu,
- oleju kokosowego,
- oleju palmowego,
- majonezu,
- słonych przekąsek i dań typu fast food,
- produktów smażonych,
- słodkich napojów gazowanych,
- nektarów i syropów owocowych,
- napojów alkoholowych.
Podsumowując, trzewna tkanka tłuszczowa jest bardziej aktywna metabolicznie niż podskórna tkanka tłuszczowa i dlatego została dotychczas ściśle powiązana z częstszym występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów. Nadmierne nagromadzenie tłuszczu wisceralnego jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia nadciśnienia tętniczego, zawału mięśnia sercowego i insulinooporności.
Odpowiednie połączenie dobrze skomponowanej diety redukcyjnej i ćwiczeń fizycznych stanowi skuteczny sposób na utratę trzewnej tkanki tłuszczowej i wsparcie ewentualnej farmakoterapii.
Przeczytaj również:
Czy otyłość może obniżać odporność?
Źródła:
- Shuster A, Patlas M, Pinthus JH, et al.: The clinical importance of visceral adiposity: a critical review of methods for visceral adipose tissue analysis. Br J Radiol. 2012 Jan;85(1009):1-10.
- Murawska-Ciałowicz E.: Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów. Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 466-484.
- Elffers TW, de Mutsert R, Lamb HJ, et al.: Body fat distribution, in particular visceral fat, is associated with cardiometabolic risk factors in obese women. PLoS One. 2017 Sep 28;12(9):e0185403.
- Liu FX, Flatt SW, Nichols JF, et al.: Factors Associated with Visceral Fat Loss in Response to a Multifaceted Weight Loss Intervention. J Obes Weight Loss Ther. 2017;7(4):346.
- Paley CA, Johnson MI.: Abdominal obesity and metabolic syndrome: exercise as medicine? BMC Sports Sci Med Rehabil. 2018 May 4;10:7.
- Rao S, Pandey A, Garg S, et al.: Effect of Exercise and Pharmacological Interventions on Visceral Adiposity: A Systematic Review and Meta-analysis of Long-term Randomized Controlled Trials. Mayo Clin Proc. 2019 Feb;94(2):211-224.
