Dyspepsja. Jak sobie z nią poradzić?

Dyspepsja – co to jest?

Dyspepsja to inaczej niestrawność. Mówimy o niej, gdy odczuwamy przewlekłe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego po spożyciu posiłku. Czasami dolegliwości występują tylko po spożyciu konkretnych produktów spożywczych. Z reguły objawy pojawiają się jedynie w ciągu dnia. 

Dyspepsja – przyczyny

Dyspepsję dzielimy na: 

• organiczną – będącą objawem innego schorzenia: 
  • choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy,  
  • choroby refluksowej przełyku,  
  • przewlekłego zapalenia trzustki i dróg żółciowych, 
  • raka żołądka, 
  • innych nowotworów przewodu pokarmowego, 
• czynnościową – gdy jest chorobą samą w sobie bez żadnej organicznej przyczyny.

Przyczyny dyspepsji czynnościowej są wciąż niejasne.

Na jej wystąpienie mogą mieć wpływ: 

• • zaburzenia wydzielania soku żołądkowego,  
  • nieprawidłowa czynność ruchowa żołądka,  
  • zaburzenia regulacji korowo-trzewnej,  
  • czynniki psychoemocjonalne, 
  • predyspozycje genetyczne. 

Około 60% osób cierpiących na niestrawność choruje na dyspepsję czynnościową.  

Dyspepsja może być także skutkiem ubocznym działania niektórych leków. Osoby skarżące się na niestrawność częściej są zakażone bakterią Helicobacter pylori. Nie wiemy jednak, czy jest to przyczyną zachorowania na dyspepsję, czy odwrotnie.  

Jak często występuje dyspepsja? 

Na dyspepsję skarży się znaczna część naszej populacji. Szacuje się, że częstość jej występowania sięga 12-40% w zależności od miejsca zamieszkania.   Inne dane mówią, że nawet 60% ogólnej populacji ma objawy niestrawności, z czego jedna na pięć osób odczuwa dolegliwości trawienne tylko okresowo.

Dyspepsja – objawy 

Dolegliwości, które występują w dyspepsji, nie są charakterystyczne. Mogą występować również w innych jednostkach chorobowych układu pokarmowego. Lekarz powinien wykluczyć chorobę refluksową przełyku i zespół jelita drażliwego.  

Do najczęstszych objawów dyspepsji zaliczamy: 

• uczucie pełności po posiłku i wczesne uczucie sytości,  
• zaleganie pokarmu,  
• wzdęcia, 
• bóle lub uczucie pieczenia w nadbrzuszu. 

Kryterium rozpoznania dyspepsji czynnościowej jest występowanie przynajmniej jednego z powyższych objawów co najmniej kilka razy w tygodniu przez trzy miesiące.

Możesz również zmagać się z: 

• odbijaniem, 
• nudnościami, 
• wymiotami. 

Nie bagatelizuj dolegliwości spoza układu pokarmowego (zaburzenia snu, nadpobudliwość, osłabienie, przygnębienie), ponieważ często wpisują się one w obraz choroby. 

Pamiętaj, że przy niestrawności nie występują biegunki i zaparcia.

Do objawów alarmowych zaliczamy: 

• niezamierzone zmniejszenie masy ciała,  
• anemię,  
• zaburzenia połykania i ból podczas połykania,  
• smoliste stolce,  
• guz pod powłokami brzucha wyczuwalny przy dotyku. 

Powyższe objawy powinny skłonić Cię do natychmiastowej konsultacji z lekarzem, który pilnie wykona gastroskopię.  

Dyspepsja – diagnostyka

Podstawowym elementem prawidłowej diagnozy jest wywiad z pacjentem i przeprowadzenie badania fizykalnego.  

Bez wykonania gastroskopii nie można jednoznacznie postawić rozpoznania.

Często w trakcie badania endoskopowego lekarz pobiera wycinek w celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia H. pylori.  

Dodatkowo lekarz może zlecić badania laboratoryjne. W przypadku dyspepsji czynnościowej wyniki będą w normie. Gdy okaże się, że niestrawność jest wtórnym objawem innej choroby, wówczas mogą one dostarczyć wiele cennych informacji. 

Dyspepsja a zaburzenia psychoemocjonalne

Badania naukowe pokazują, że przewlekła ekspozycja na stres i zaburzona umiejętność adaptacji do niesprzyjających warunków (np. zaburzenia lękowe, depresja czy nerwica) negatywnie wpływają na funkcjonowanie przewodu pokarmowego i mogą nasilić dyspepsję. Dodatkowo okazuje się, że u takich osób można stwierdzić zmienioną aktywność motoryczną układu trawiennego i nieprawidłową reaktywność układu immunologicznego błony śluzowej w przewodzie pokarmowym.  

Zatem u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne ryzyko wystąpienia dyspepsji jest większe.

Stąd też wzięło się określenie „dyspepsja nerwicowa”.

Dyspepsja – jak leczyć?

Niestety skuteczność leczenia dyspepsji czynnościowej nie zawsze jest zadowalająca. Musimy liczyć się również z tym, że niestrawność może nawracać. 

Przede wszystkim musisz zmienić tryb życia na zdrowszy i stosować odpowiednią dietę. Unikaj także palenia papierosów.

Terapia zwykle koncentruje się na eliminacji dokuczliwych objawów. W tym celu lekarz często zaleca przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej (np. pantoprazol). Czasami leczenie jest oparte na lekach hamujących wydzielanie żołądkowe (np. antagoniści receptorów H2). Dodatkowo czasami sprawdza się sukralfat. 

U pacjentów, u których lekarz stwierdził zakażenie bakterią H. pylori, wprowadza się antybiotykoterapię. Może to wspomóc ustąpienie dyspepsji.  

Dyspepsję związaną z zaburzeniami psychoemocjonalnymi można leczyć lekami z grupy SSRI oraz trójpierścieniowymi leki przeciwdepresyjnymi. Udowodniono ich skuteczność w leczeniu chorób czynnościowych przewodu pokarmowego. Chorzy nie mogą zapominać również o leczeniu niefarmakologicznym. Psychoterapia może okazać się bardzo skuteczna, jednak efektów spodziewaj się dopiero po pewnym czasie.  

Gdy dolegliwości nie ustępują mimo zastosowania kilku różnych metod, zastanów się nad poprawnością diagnozy.

W przypadku dyspepsji organicznej konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

W celu złagodzenia objawów dyspepsji możesz sięgnąć po mieszanki ziołowe, które zawierają np.:  

• olejek z mięty pieprzowej,  
• wyciąg z rumianku,  
• wyciąg z mięty,  
• wyciąg z kminku,  
• wyciąg z lukrecji,  
• wyciąg z melisy, 
• wyciąg z ostu.  

Takie napary mogą złagodzić dolegliwości bólowe i wzdęcia. Korzystaj jednak z nich ostrożnie. Niektórzy twierdzą także, że akupunktura pomaga w walce z niestrawnością.  

Dieta przy dyspepsji

Jeśli cierpisz na niestrawność, unikaj następujących produktów:  

• napoje gazowane, 
• piwo,  
• wino,  
• kawa,  
• mocna herbata,  
• wywary mięsne,  
• galarety,  
• tłuste, smażone, wędzone i pikantne potrawy.

Przeczytaj również:
Jak dbać o układ pokarmowy?