Hipo- i hipernatremia – czy mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia?

Czym jest hipernatremia? 

Hipernatremia jest stanem, w którym stężenie sodu w surowicy krwi wzrasta powyżej 145 mmol/l. 

Może do niej dojść w wyniku: 

• utraty wody, np. podczas wysokiej gorączki, w przełomie tarczycowym czy w trakcie ciężkiej infekcji; 
• utraty płynów hipotonicznych, np. w biegunce, podczas wymiotów, w przebiegu moczówki prostej, w wyniku stosowania niektórych leków czy w przypadku występowania diurezy osmotycznej (m.in. w przebiegu cukrzycy); 
• przyjmowania nadmiernej ilości sodu, np. drogą pokarmową podczas spożywania słonej wody; 
• uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i tym samym upośledzenia funkcji ośrodka pragnienia, co powoduje jego brak. 

Objawy hipernatremii 

Hipernatremia może przebiegać bezobjawowo, lecz w jej przebiegu mogą rozwinąć się również poważne symptomy. Im szybciej rozwija się hipernatremia, tym poważniejszych objawów można się spodziewać. Ich nasilenie zależy również od stopnia hipernatremii oraz ewentualnych współwystępujących z nią zaburzeń hydratacji organizmu. 

Do objawów świadczących o hipernatremii należą: 

• zwiększone napięcie mięśniowe i zwiększona pobudliwość nerwowa, 
• objawy neurologiczne – omamy, dezorientacja, splątanie, gorączka, 
• inne zaburzenia elektrolitowe, 
• zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej, 

W przypadku gdy hipernatremii towarzyszy odwodnienie, mogą występować objawy takie jak wzmożone pragnienie, suchość skóry i błon śluzowych, obniżenie ciśnienia tętniczego, osłabienie czy zmniejszenie objętości oddawanego moczu. W przypadku gdy przyczyną hipernatremii jest moczówka prosta lub u pacjenta występuje diureza osmotyczna, obserwuje się zwiększenie objętości oddawanego moczu. 

Przy długo rozwijającej się hipernatremii możliwy jest całkowity brak objawów.   

Czym jest hiponatremia? 

Hiponatremia to stan obniżenia stężenia sodu w surowicy krwi poniżej 135 mmol/l. 

Do jej rozwoju może dochodzić między innymi w następujących sytuacjach: 

• wzmożone pocenie się, 
• rozległe oparzenia, 
• wymioty, biegunki, 
• niektóre choroby nerek, 
• stosowanie leków moczopędnych, 
• niedobory hormonów kory nadnerczy, 
• w wyniku zaburzeń neurologicznych wpływających na mechanizmy kontroli gospodarki sodowej, 
• w wyniku nadmiernego wydzielania wazopresyny, np. w uszkodzeniach mózgu, w niektórych nowotworach, pod wpływem działania niektórych leków lub narkotyków, 
• w wyniku długotrwałego, ciężkiego wysiłku fizycznego. 

Objawy hiponatremii 

Objawy występujące w przebiegu hiponatremii różnią się w zależności od stopnia jej nasilenia oraz prędkości narastania. Hiponatremia przewlekła rozwijająca się powoli przy tym samym stężeniu sodu daje objawy łagodniejsze niż hiponatremia ostra, która rozwija się szybko. 

Objawy, jakie mogą wystąpić, to: 

• trudności z koncentracją uwagi, 
• rozkojarzenie, 
• zaburzenia równowagi, 
• pogorszenie pamięci, 
• nudności, 
• zagubienie, splątanie, 
• bóle głowy, 
• wymioty, 
• senność, 
• drgawki, 
• w ciężkich przypadkach nawet śpiączka. 

Zaburzenia gospodarki sodowej, szczególnie znaczne czy szybko narastające, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Nie należy ich lekceważyć. Ich wykrycie wymaga specjalistycznego leczenia oraz poszukiwania i wyeliminowania ich przyczyny.