Atopowe zapalenie skóry u dzieci. Jak wygląda pielęgnacja?

Jak pielęgnować skórę z AZS?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest częstą chorobą zapalną skóry. Jej objawy są spowodowane współwystępowaniem czynników genetycznych, immunologicznych (związanych z naszą naturalną odpornością) i środowiskowych. Wiele chorób lub zmian skórnych może objawiać się mniej lub bardziej intensywnym uczuciem swędzenia. Należą do nich m.in. wyprysk kontaktowy, pokrzywka, czy nadmierna suchość skóry. W AZS świąd jest głównym objawem, który znacznie utrudnia pacjentom życie.

Prawidłowa pielęgnacja skóry atopowej polega na stosowaniu produktów, które pozwolą przywrócić jej komfort i prawidłowe funkcjonowanie naturalnych systemów obronnych. Preparaty na AZS powinny zmniejszyć suchość skóry, zlikwidować zmiany zapalne i złagodzić świąd.

Podstawą terapii AZS jest stosowanie emolientów ze względu na ich właściwości immunomodulujące i przeciwzapalne. Dzięki temu nie tylko nawilżają skórę, ale również ją leczą.

Emolienty zmiękczają i nawilżają skórę, a także wyrównują w niej niedobory lipidów. Ponadto zawierają składniki czynne, które niwelują nadmierną reaktywność skóry, uczucie swędzenia i problemy w działaniu systemów obronnych skóry. Wiele emolientów może poprawić funkcjonowanie bariery skórnej i zmniejszyć jej wrażliwość na czynniki drażniące.

Czy emolienty są skuteczne?

Udowodniono, że długoterminowe stosowanie emolientów znacząco poprawia nawilżenie skóry w przebiegu AZS. Wyłączne stosowanie emolientów przez tydzień może poprawić przebieg kliniczny łagodnej i umiarkowanej postaci AZS. Natomiast codzienne stosowanie emolientów od urodzenia może zmniejszyć częstość występowania AZS u dzieci, których rodzice również chorują na AZS.

Wytyczne wydane przez Europejskie Forum Dermatologii wskazują również zalety stosowania tzw. Emolientów Plus. Te preparaty nie są produktami leczniczymi, ale zawierają dodatkowe substancje aktywne o właściwościach terapeutycznych. Poprawiają one wygląd zmian skórnych w przebiegu AZS i wpływają bezpośrednio na zwiększenie różnorodności bakterii zamieszkujących skórę (i tworzących jej mikrobiom), chroniąc skórę przed czynnikami drażniącymi.

Czego unikać przy AZS?

Osoby chorujące na AZS powinny unikać:

• detergentów, mydła i substancji o działaniu ściągającym,
• produktów zawierających substancje zapachowe i alkohol,
• pocierania skóry,
• szorstkich i wełnianych ubrań,
• ekspozycji skóry na suche, przegrzane powietrze i niesprzyjające warunki atmosferyczne (wiatr, mróz).

Warto również wiedzieć, że:

• mocznik może powodować podrażnienia oraz zaburzenia funkcji nerek u niemowląt, dlatego należy unikać produktów zawierających ten składnik w pielęgnacji osób z AZS;
• u małych dzieci należy stosować produkty o zmniejszonym stężeniu w porównaniu z dorosłymi;
• glicerol jest lepiej tolerowany niż mocznik z chlorkiem sodu;
• glikol propylenowy łatwo podrażnia skórę dzieci poniżej 2 roku życia i z powodu toksyczności nie powinien być stosowany w tej grupie;
• szerokie stosowanie emolientów zawierających białka (np. orzeszki ziemne) lub mąkę z owsa koloidalnego może zwiększać ryzyko alergii.

AZS u dzieci – jak prawidłowo pielęgnować skórę?

I ETAP – Mechaniczne czyszczenie

1. Aby usunąć ze skóry dziecka bakterie i inne zanieczyszczenia (zwłaszcza w okresie zaostrzeń, gdy skóra jest na nie szczególnie podatna), dokładnie i delikatnie ją oczyść, zachowując przy tym należytą ostrożność.
2. Upewnij się, że preparat do czyszczenia skóry nie wywołuje alergii. Zalecane są syndety, ponieważ nie zawierają mydła, a ich pH jest najbardziej zbliżone do fizjologicznego pH skóry (zwykłe mydła mają zasadowe pH, przez co nadmiernie ją wysuszają).
3. Jeśli Twoje dziecko nie ukończyło 2. roku życia, unikaj olejków do kąpieli zawierających pochodne orzeszków ziemnych lub owies koloidowy.

II ETAP – Mycie i kąpiel

1. Szybko spłukuj syndet ze skóry dziecka w wanience z wodą o temperaturze 27-30°C.
2. Kąpiel powinna być krótka (maksymalnie 5 minut), a zastosowanie olejku do kąpieli podczas dwóch ostatnich minut uchroni naskórek przed odwodnieniem.
3. Tuż po kąpieli, kiedy skóra jest jeszcze wilgotna, nałóż na nią emolient.
4. Skuteczne w przypadku liszaju skóry lub rybiej łuski mogą okazać się również słone kąpiele. Pomogą one usunąć martwą keratynę, czyli białko, z którego zbudowana jest skóra.

III ETAP – Stosowanie emolientów

1. Stosuj emolienty często i obficie. Aplikuj je na skórę dziecka w minimalnej ilości co najmniej 100 g na tydzień.
2. Nakładając emolient, kieruj się regułą opuszki palca (FTU – ang. fingertip unit). Pomaga ona określić zalecaną ilość preparatu podczas jednej aplikacji i wynosi ok. 0,5 g. Wyciśnięta na dłoń ma powierzchnię plamy przybliżoną do wielkości pięciogroszówki. Zalecaną ilość uzyskasz poprzez wyciśnięcie produktu z tubki na opuszki palców wskazujących obu dłoni (od pierwszego zgięcia do wierzchołka opuszki palca).

AZS u dzieci – jak nakładać emolienty?

Nogi

Nakładaj emolient na nogi od kostki do górnej części ud, zaczynając od tyłu i kończąc z przodu.

Ręce

Smaruj ręce od nadgarstków po pachy.

Tułów

Połóż dłonie płasko w dolnej części brzucha i nakładaj emolient szerokimi okrężnymi ruchami, prowadząc dłonie równolegle w górę, w kierunku szyi. Od wysokości szyi zejdź wzdłuż ramion, wykonując łagodne, koliste ruchy.

Plecy

Posadź dziecko. Połóż ręce w dolnej części pleców. Rozprowadzaj preparat szerokimi okrężnymi ruchami w kierunku karku.

Kark

Nakładaj emolient okrężnymi ruchami, w razie potrzeby przesuwając się aż do uszu dziecka. Rozmasuj je opuszkami palców, nie pomijając miejsca między płatkiem ucha a policzkiem.

Twarz

Smaruj buzię dziecka symetrycznymi ruchami. Połóż palce u góry czoła, zejdź na skronie i przesuń przez kości policzkowe, pod oczami do nasady nosa. Zejdź wzdłuż skrzydełek nosa, rozprowadź emolient na policzkach i przejdź do szyi przez podbródek. W razie potrzeby nałóż preparat opuszkami palców na powieki, wargi i kąciki ust.

Dłonie

Połóż dłoń dziecka na swoich palcach i masuj ją naprzemiennie kciukami. Nałóż emolient na grzbiet dłoni od końców poszczególnych palców aż po nadgarstek.

Stopy

Używając naprzemiennie obu kciuków, rozprowadź emolient na podeszwie stóp i wszystkich palcach. Następnie przejdź do górnej części stopy, od dołu w kierunku kostki.

Skóra atopowa wymaga specjalnej pielęgnacji za pomocą odpowiednich preparatów. Emolienty przywrócą skórze odpowiedni poziom nawilżenia i poprawią działanie bariery skórnej. Ich regularne stosowanie oraz unikanie czynników drażniących poprawi komfort życia osobom cierpiącym na AZS.