Jak smartfon wpływa na rozwój dziecka?

Jak dzieci poznają świat? 

Dzieci uczą się i poznają świat przez działanie. Nie wystarczy im samo oglądanie nowych rzeczy na ekranie – muszą odczuwać je za pomocą wszystkich zmysłów: wzroku, dotyku, słuchu, węchu i smaku.  

Spędzanie długich godzin przed ekranem telewizora, komputera lub smarfona wpływa na redukcję liczby dopływających bodźców i uniemożliwia korzystanie ze wszystkich zmysłów.  

Zbyt wczesny kontakt ze sprzętami elektronicznymi i ograniczenie podejmowanych aktywności przyczyniają się do wytworzenia mniejszej ilości połączeń mózgowych i spowolnienia rozwoju [1]. 

Jak smartfon, tablet i telewizja wpływają na rozwój dziecka? 

Mózg dziecka najintensywniej rozwija się we wczesnym okresie jego życia. Dzieci, które w tym czasie mają kontakt z telewizją, komputerem, smartfonem i tabletem, mogą prezentować różne niepokojące zachowania świadczące o zaburzeniach rozwoju poznawczego oraz opóźnieniu rozwoju mowy i umiejętności społecznych, w tym nawiązywania relacji z rówieśnikami i zabawy tematycznej [2]. Ich mózgi nie radzą sobie z przetwarzaniem ogromnej ilości bodźców wzrokowych i słuchowych docierających do nich z wszechobecnej elektroniki.

U dzieci narażonych na zbyt wczesną lub nadmierną stymulację mediami cyfrowymi można zaobserwować: 

• spowolnienie rozwoju psychomotorycznego; 
• brak reakcji mimicznej na widok bliskiej osoby; 
• trudności z koncentracją uwagi; 
• brak lub opóźnienie rozwoju mowy; 
• komunikowanie się za pomocą krzyku i płaczu; 
• brak reakcji na głos dorosłego; 
• trudności z rozumieniem poleceń; 
• brak zainteresowania książeczkami i obrazkami;  
• brak gestów społecznych; 
• brak respektowania reguł społecznych; 
• trudności w kontaktach z grupą rówieśniczą; 
• brak zabawy tematycznej; 
• słabą sprawność manualną, brak wyboru dominującej ręki; 
• zaburzenia snu; 
• zaburzenia odżywiania [2]. 

Wpływ elektroniki na rozwój mowy i relacje społeczne dziecka

Włączony telewizor oraz ciągłe korzystanie z komputera i telefonu ograniczają okazje do interakcji w rodzinie, co negatywnie wpływa na kompetencje społeczne i komunikacyjne jej członków.  

Żadne z urządzeń elektronicznych nie jest w stanie zastąpić wspólnych rozmów i zabaw.  

Dzieci, wpatrujące się w ekran telewizora lub smartfona, tracą zainteresowanie otoczeniem i nawiązywaniem interakcji z drugim człowiekiem [3].  

Mózg zbudowanych jest z dwóch półkul – prawej odpowiedzialnej za odbiór i przetwarzanie bodźców słuchowych i obrazowych oraz lewej odpowiedzialnej za funkcje językowe i rozwój mowy. Ze względu na przestymulowanie bodźcami wzrokowymi płynącymi z telewizora, komputera i smartfona dzieci otrzymują niewystarczającą ilość bodźców językowych, co osłabia funkcjonowanie lewej półkuli mózgu i przyczynia się do spowolnienia rozwoju mowy.  

Pozytywny wpływ korzystania ze smartfona, tabletu i telewizji  na rozwój dziecka

Sprzęty elektroniczne stanowią stały element naszego życia. Choć niosą ze sobą wiele negatywnych konsekwencji dla rozwoju, to mogą również stymulować go w pozytywny sposób.

Internet jest świetnym narzędziem do samorozwoju oraz realizacji pasji i zainteresowań.

Podczas surfowania po sieci w mózgach użytkowników rozwijają się konkretne struktury mózgowe, zwłaszcza te odpowiedzialne za przetwarzanie bodźców wzrokowych i słuchowych. Ponadto dzięki korzystaniu z telefonu, tabletu i telewizji współczesne pokolenie młodych ludzi może wykazać się świetnym refleksem oraz umiejętnością błyskawicznego wyszukiwania informacji na stronach internetowych.  

Korzystanie ze sprzętów elektronicznych – jak znaleźć złoty środek? 

Aby zminimalizować negatywny wpływ telefonu, tabletu i telewizji na rozwój dzieci, należy mieć świadomość, że naśladują one zachowania osób dorosłych.  

Z tego względu rodzice powinni dbać o zachowanie równowagi między światem rzeczywistym a wirtualnym i ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych w obecności swoich pociech.  

Warto również stosować się do zaleceń ekspertów, w tym Amerykańskiej Akademii Pediatrów, która w 2016 roku opublikowała rekomendacje dotyczące korzystania przez dzieci z urządzeń ekranowych, zgodnie z którymi: 

• dzieci w wieku do 18. miesiąca życia nie powinny mieć żadnego kontaktu z urządzeniami cyfrowymi (wyjątek stanowią rozmowy wideo); 
• dzieci w wieku 18-24 miesięcy nie powinny mieć kontaktu ze sprzętami wysokiej technologii. Jeśli rodzice zdecydują się udostępnić dziecku urządzenie ekranowe, to powinni wybierać wyłącznie programy/ aplikacje wysokiej jakości i korzystać z nich razem z dzieckiem; 
• dzieci w wieku 2-5 lat powinny spędzać przed ekranem do godziny dziennie.  

Pamiętaj, że dzieci do prawidłowego rozwoju potrzebują wielozmysłowego doświadczania otoczenia, odbywającego się w interakcji z bliską osobą. Choć nie każda aktywność w wirtualnym świecie jest szkodliwa, to telewizor, komputer czy smartfon nigdy nie zastąpią relacji z drugim człowiekiem.  

Przeczytaj również:
Jak wspomagać rozwój mowy dziecka?