Jak ubierać noworodka? Praktyczne porady

To, jak ubierać noworodka ma znaczenie, gdyż nie wszystkie procesy fizjologiczne dziecka działają od początku „na pełnych obrotach”. Za utrzymanie właściwej temperatury ciała odpowiada ośrodek termoregulacji umiejscowiony w podwzgórzu. U noworodków jest on niedojrzały i rozwija się wraz z dzieckiem. Tak jest również z układem krążenia, dlatego chłodne (ale nie lodowate) dłonie, stópki czy nos u noworodka wcale nie muszą świadczyć o tym, że jest mu zimno. Prawdopodobnie jego układ krążenia nie osiągnął jeszcze pełnej sprawności i te dystalne części ciała są trochę słabiej ukrwione.

Noworodki są bardziej wrażliwe na zmiany temperatury, gdyż mają mniejszą, niedostosowaną do potrzeb organizmu ilość gruczołów potowych. Trudniej przez to utrzymać prawidłowe nawilżenia skóry, ale również trudniej organizmowi sterować termoregulacją [1, 15].

Jak ubierać noworodka – przegrzanie i wychłodzenie 

Tendencja do przegrzewania noworodków i dzieci wynika zapewne z przekazywanych z pokolenia na pokolenie dobrych rad, że dziecku musi być cieplutko, musi być szczelnie opatulone i przykryte, aby czuło się dobrze. Dlatego rodzice często nie wiedzą, jak ubierać noworodka – dokładają niepotrzebnie dodatkowe warstwy, „na zapas”.  Okazuje się, że przegrzewanie dzieci wiąże się z wieloma konsekwencjami nie tylko krótkotrwałymi, jak dyskomfort dziecka, płacz czy rozdrażnienie, pojawianie się potówek, ale może być przyczyną długofalowych skutków, takich jak osłabiona odporność, podatność na infekcje w wieku dziecięcym, a nawet dorosłym.  

Badania wykazują, że przegrzewanie niemowląt może prowadzić do powstawania udaru cieplnego, a nawet być jedną z przyczyn śmierci łóżeczkowej.   

Dziecko szybciej reaguje np. płaczem, że jest mu zbyt chłodno, niż że jest mu za gorąco, więc przy bacznej obserwacji noworodka czy niemowlęcia nie umknie to opiekunom. Lepiej, żeby maluszkowi było trochę chłodniej niż za gorąco. Stopniowe hartowanie dzieci to dobry sposób na budowanie odporności.  

Wśród objawów wychłodzenia można wymienić: marmurkowatą skórę, lodowate dłonie i stopy, płacz, osłabioną aktywność czy sine wargi. Przypadki wychłodzenia noworodków zdarzają się zdecydowanie rzadziej niż przegrzania [1, 4-5, 10, 15].  

Jak ubierać noworodka – temperatura w domu  

To, jak ubierać noworodka w domu jest zależne od panującej w pomieszczeniu temperatury. Noworodek zaraz po urodzeniu potrzebuje nieco wyższej temperatury, dlatego na oddziałach położniczych jest tak ciepło. Po powrocie do domu dobrze byłoby utrzymywać temperaturę w ciągu dnia ok. 21-22°C, a nocą 18-20°C. W Polskich warunkach zimą jest to wykonalne, natomiast podczas upalnego lata będzie to dosyć trudne. Odpowiednia wilgotność powietrza powinna wynosić 40-60%.  

Szczególnej uwagi wymagają wcześniaki, które trochę dłużej potrzebują utrzymywania wyższej temperatury otoczenia, ale zwykle do czasu, gdy dorastają do terminu, w którym fizjologicznie powinny przyjść na świat [1, 4, 11-12, 14].  

Jak ubierać noworodka – proste zasady  

1. Ubiór dziecka powinien być dopasowany do temperatury otoczenia, a podczas spaceru także do innych warunków atmosferycznych panujących na zewnątrz.  
2. Ubranka powinny być wykonane z przewiewnych, naturalnych (bawełnianych) materiałów i być w odpowiednim rozmiarze tak, aby nie krępowały ruchów dziecka.   
3. To, czy dziecku jest ciepło czy zimno sprawdzamy na karku, a nie na rączkach czy stopach: ciepły i suchy kark – wszystko w porządku;  zimny lub chłodny kark – dokładamy warstwę ubranka; gorący i spocony kark – zdejmujemy warstwę, sprawdzając czy całe dziecko nie jest na tyle spocone, że należy je przebrać. 
4. Czapeczka lub inna osłona głowy:  przez ok. 30 minut po kąpieli, ale nie jest to konieczne – zdrowy, donoszony noworodek nie musi w domu w optymalnych warunkach mieć jej zakładanej; na spacerze, jeśli temperatura spada poniżej 15°C; podczas spaceru w słoneczny dzień, jeśli głowa dziecka nie jest osłonięta budką wózka i jest narażona bezpośrednio na promieniowanie słoneczne.  
5. Złota zasada – jedna warstwa więcej niż dorosły, który odczuwa komfort cieplny. Zatem jeśli my w naszym stroju w danych warunkach odczuwamy komfort cieplny, to noworodkowi i niemowlakowi zakładamy jedną warstwę więcej niż sobie. Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku ciepłych i upalnych dni. Starsze niemowlęta i dzieci ubieramy tak jak siebie, gdyż coraz więcej się ruszają i nie potrzebują dodatkowych warstw ubrania.  
6. Ubieranie na cebulkę – dużo łatwiej dostosować ubiór dziecka do panujących warunków cieplnych, jeśli mamy pole do manewru. Sprawdzamy na karku czy dziecku nie jest za ciepło albo za zimno i wtedy zdejmujemy albo dokładamy jedną warstwę.  
7. Noworodki i niemowlęta nie potrzebują butów. Dodatkowe skarpetki lub kocyk w chłodne dni będą wystarczające, a zimą najlepiej skorzystać z kombinezonu z osłonkami na stopy lub śpiworka [1-2, 4-6, 14].  

Jak ubierać noworodka na wyjście ze szpitala?  

Trudno udzielić na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi, gdyż wszystko zależy od kilku warunków. Przede wszystkim od pory roku:  

Lato – zapewne maluszek nie będzie potrzebował żadnych innych ubranek niż na oddziale położniczym. Jeśli jest cieplej i na zewnątrz panuje upał jedna warstwa będzie wystarczająca.  

Wiosna/ jesień/ zima – ubieramy noworodka zgodnie z zasadą +1 warstwa. Inną kwestią jest także możliwość podjechania niemalże pod same drzwi wejściowe szpitala, a później domu, aby noworodka przetransportować z drzwi do drzwi. Kontakt z zimnem jest wtedy ograniczony do minimum, więc często śpiworek czy dodatkowy kocyk wystarczą. Natomiast jeśli mamy do pokonania sporą odległość pieszo lub komunikacją miejską z wózkiem czy nosidełkiem, stosujemy zasadę +1 warstwa, a w bardzo zimne miesiące dokładamy śpiwór i osłonę do wózka/ nosidełka lub dodatkowy kocyk [5-6]. 

 Jak ubierać noworodka w domu?  

Jeśli w naszym domu czy mieszkaniu panują optymalne warunki, noworodka ubieramy w +1 warstwę w stosunku do dorosłego, który odczuwa komfort cieplny. Czapeczka nie jest konieczna. Na bieżąco sprawdzamy temperaturę na karku i modyfikujemy strój dziecka. Jeśli w naszym mieszkaniu jest gorąco, a temperatura dochodzi do lub nawet przekracza 25°C, noworodkowi zdecydowanie wystarczy jedna warstwa ubrania [5, 14].  

Jak ubierać noworodka do snu? 

I tu także wszystko zależy od panujących w domu temperatur. Jeśli jest gorąco lub zimno, to i naszemu dziecku zapewne też to doskwiera. Wielu rodziców zastanawia się czym przykrywać noworodki, aby zapewnić im komfort snu i odpowiedni poziom ciepła. Najczęściej polecane do otulania do snu dla noworodków są śpiworki, które można kupić w różnych wariantach. Należy zwrócić uwagę na oznaczenie TOG – jednostkę przenikalności cieplnej, którą w odniesieniu do śpiworków dla dzieci można zinterpretować następująco: im wyższy TOG, tym cieplejszy śpiworek. Nie wszystkie dzieci lubią i tolerują śpiworki, dlatego ogólne zasady ubierania i okrywania noworodków do snu są orientacyjne i należy je dostosować do tego, co mamy do dyspozycji w szafie oraz warunków panujących w pomieszczeniu.  

Ubieranie noworodka do snu w zależności od temperatury w pomieszczeniu:  

• 27-29°C – sama pieluszka;  
• 26°C – body z krótkim rękawem;  
• 25°C – cienki śpiworek (0.5 TOG) / półśpiochy + body z krótkim rękawem;  
• 22-23°C – cienki śpiworek (0.5 TOG) + pajacyk;  
• 20-21°C – średni śpiworek (1 TOG) + pajacyk + body z krótkim rękawem;  
• 18-19°C – średni śpiworek (1 TOG) + pajacyk + body z długim rękawem;  
• 16-17°C – gruby śpiworek (2 TOG) + pajacyk + body z długim rękawem + skarpetki;  
• Poniżej 16°C – gruby śpiworek (2 TOG) + pajacyk + body z długim rękawem + czapeczka + rękawiczki niedrapki [4, 7]. 

Jak ubierać noworodka na spacer?  

Spacery to ważna część opieki nad dziećmi. Codzienne wychodzenie na zewnątrz, także zimą, wzmacnia odporność, hartuje organizm, poprawia apetyt i nastrój. Podczas przygotowywania się do spaceru warto skorzystać z wyżej wymienionych zasad ubierania noworodków i dzieci. Wskazane jest zabranie ze sobą dodatkowej warstwy ubrania lub kocyka, aby zmieniające się warunki pogody nie zaskoczyły nas w drodze.  

Ważne jest także, z czego korzystamy podczas spacerów. Latem może się przydać parasolka, która osłoni nóżki malucha przed słońcem. W zimie z pewnością będziemy korzystać z ciepłego śpiworka. Niezbędna jest też folia chroniąca przed deszczem, która sprawdzi się także jako osłona przed śniegiem czy wiatrem. Wielu rodziców praktykuje noszenie swoich pociech w chuście. Tu trzeba pamiętać, że latem stanowi ona dodatkową warstwę ubrania, a ponadto rodzic też ogrzewa malucha. Podczas chłodniejszych dni, kiedy trzeba ubrać maluszka cieplej, należy skorzystać z takich ubranek, które nie będą nadmiernie blokowały ruchów dziecka (grube kombinezony, puchowe kurtki), a dadzą komfort cieplny [1-3, 6, 14].  

Jak ubierać noworodka na spacer wiosną?  

Wczesną wiosną, kiedy temperatury oscylują w granicach 5°C należy noworodkowi założyć body z długim rękawem, bluzę, rajstopki i spodnie, skarpetki, ciepłą czapkę, szalik, rękawiczki, kurtkę i przykryć kocykiem, chyba że korzystamy w zamian ze śpiworka.  

Kiedy ociepli się do ok. 10°C możemy zamienić ciepłą kurtkę na trochę lżejszą, ewentualnie na zestaw bluza polarowa + kamizelka puchowa, czapkę na cieńszą, zrezygnować z rajstopek, ale na nóżkach pozostawić kocyk.  

Przy 15°C body z długim rękawem i spodnie, na nóżkach skarpetki. Cienka kurtka i czapka albo opaska bawełniana + cienki kocyk powinny wystarczyć.  

Kiedy termometry wskazują ok. 20°C, zakładamy maluchowi długie spodnie lub legginsy, bluzkę lub body z długim rękawem i skarpetki [2, 5, 14].  

Jak ubierać noworodka na spacer latem?  

Polskie lata potrafią być niezwykle upalne. Podczas tej pory roku nie trzymamy się zasady +1 warstwa. Przy temperaturach w okolicy 25°C noworodkowi wystarczy rampers z krótkim rękawem, ewentualnie body z krótkim rękawem, krótkie spodenki albo sukienka. Przy wyższych temperaturach można ograniczyć się do samej pieluszki.   

Kiedy na zewnątrz królują wysokie temperatury, należy unikać spacerów na słońcu w godzinach 11-15 i skryć się w cieniu. Przy temperaturach powyżej 30°C warto zrezygnować ze spaceru lub wybrać się wcześnie rano lub wieczorem, kiedy jest chłodniej. Pamiętajmy o tym, żeby nie wykorzystywać różnego rodzaju pieluszek jako osłony do gondoli, gdyż blokują one przepływ powietrza i wewnątrz wózka robi się bardzo gorąco.  

Skóra noworodka jest bardzo delikatna i wrażliwa. Należy chronić ją przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych i latem stosować preparaty z filtrem, najlepiej mineralnym, dostosowane do wieku dziecka [2, 5, 13].  

Jak ubierać noworodka na spacer jesienią?  

Jesienne rozkłady temperatur pokrywają się z wiosennymi, ale robi się coraz chłodniej. Podczas ubierania noworodka dokładamy więc coraz cieplejsze ubrania, dostosowując je do panujących warunków atmosferycznych. Zwracamy uwagę nie tylko na temperaturę, ale także na to, czy wieje wiatr albo czy pada deszcz. Może to bowiem powodować nasilenie odczuwania chłodu. Przejściowe pory roku mają to do siebie, że pogoda często jest zmienna i trudno ją przewidzieć, dlatego warto na taki spacer zabrać dodatkowy kocyk i osłonę od deszczu [2, 5, 14, 12].   

Jak ubierać noworodka na spacer zimą?  

Zima to pora roku, której rodzice często się boją, bo wydaje im się, że odpowiednie ubranie dziecka na spacer w zimowy dzień to nie lada wyzwanie. Nie należy trzymać maluszków „pod kloszem” i już z dwutygodniowym dzieckiem można pospacerować. Czas trwania spaceru najlepiej stopniowo zwiększać od kilku do około 30 minut. Zimą najlepiej wyjść z domu między godziną 11 a 16, bo wtedy jest najcieplej. Jeśli dziecko urodziło się zimą, warto przed pierwszym spacerem werandować maluszka, aby stopniowo przyzwyczajać go do niższych temperatur. W mroźne dni stosujemy kremy ochronne.  

Przykładowe ubrania na zimowy spacer: body z długim rękawem, sweterek lub bluza, spodnie, skarpetki, ciepła czapka, szalik, rękawiczki, kombinezon, kaptur na głowę i śpiworek. Dno wózka można wyłożyć dodatkowo kocykiem, aby nie podwiewało noworodka od spodu. I choć mówi się, że nie ma złej pogody na spacer, jest tylko nieodpowiednie ubranie, to jeśli temperatura na zewnątrz spada poniżej – 10°C lub gdy wieje silny, zimny wiatr odkładamy wyjście do czasu poprawy warunków [2, 5, 7, 12].  

Przedstawione powyżej zasady i schematy należy potraktować jako pewnego rodzaju bazę, do której, w miarę codziennego poznawania własnego dziecka, można dokładać nowe elementy, eliminując lub modyfikując inne. Podczas opieki nad noworodkiem warto zdać się także na własną intuicję i wyczucie. Nie ma uniwersalnych przepisów na to, jak ubierać noworodka na każdą pogodę czy temperaturę. Wraz ze zdobywanym doświadczeniem, będzie to coraz prostsze.

Przeczytaj również:
Wyprawka do szpitala dla mamy i noworodka