Jak zmierzyć temperaturę u niemowlaka i małego dziecka?

Temperatura ciała u niemowląt i dzieci 

Temperatura ciała człowieka jest regulowana przez strukturę będącą elementem ośrodkowego układu nerwowego, zwaną podwzgórzem. Prawidłowa temperatura ciała charakteryzuje się zmiennością wartości w ciągu doby – w godzinach porannych rejestruje się wartości niższe, w godzinach wieczornych zaś wyższe. 

Za granicę prawidłowej temperatury ciała uznaje się 37°C, jednak zakres wartości prawidłowych różni się w zależności od miejsca dokonywania pomiaru. W przypadku dzieci zawiera się on pomiędzy: 

• 36,6 a 37,9°C w przypadku pomiaru w odbycie,
• 35,7 a 37,5°C przy pomiarze na błonie bębenkowej,
• 34,7 a 37,3°C w dole pachowym,
• 35,6 a 37,9°C w pomiarze na skórze czoła dziecka,
• 35,5 a 37,5°C podczas pomiaru w ustach.

Na wynik pomiaru mogą wpływać czynniki takie jak np. niedawna aktywność fizyczna, pobudzenie ruchowe dziecka, płacz, a w przypadku pomiarów w jamie ustnej – przyjmowane ciepłe pokarmy lub płyny.

Gorączka u niemowląt i małych dzieci 

O gorączce mówimy, gdy temperatura ciała przekracza 38°C. W ocenie jej klinicznego znaczenia bardzo istotne jest badanie oceniające obecność innych objawów – stanu ogólnego, cech infekcji dróg oddechowych, moczowych, układu pokarmowego, obecności ewentualnych zmian skórnych, symptomów z układu nerwowego. 

Statystycznie najczęściej przyczyną gorączki u dzieci są infekcje, zarówno pochodzenia wirusowego, jak i bakteryjnego. 

Do innych schorzeń mogących wywoływać gorączkę można zaliczyć między innymi choroby autoimmunologiczne i choroby tkanki łącznej. Podwyższona temperatura u dzieci występować może również jako gorączka poszczepienna. 

Jak i gdzie zmierzyć temperaturę ciała u dziecka? 

Pierwszym krokiem w przypadku pomiaru temperatury ciała jest wybranie odpowiedniego ku temu miejsca. Celem jest uzyskanie wartości jak najbardziej zbliżonych do temperatury wewnętrznej organizmu. Zalecane miejsce pomiaru różni się w zależności od wieku dziecka:

W przypadku noworodków zalecanym miejscem wykonywania pomiaru jest dół pachowy, a polecanym w tym celu urządzeniem jest termometr elektroniczny dotykowy. 

U niemowląt i dzieci do 5. roku życia do wyboru mamy trzy miejsca pomiaru: 

• pomiar w dole pachowym, za pomocą termometru elektronicznego dotykowego lub termometru cieczowego; 
• pomiar na błonie bębenkowej za pomocą termometrów elektronicznych bezdotykowych dousznych; 
• pomiar w odbycie za pomocą termometrów cieczowych lub elektronicznych dotykowych (u dzieci powyżej 6. miesiąca życia).

W przypadku dzieci w wieku powyżej 5 lat zaleca się dwa sposoby pomiaru: 

• pomiar w ustach za pomocą termometru elektronicznego, 
• pomiar na błonie bębenkowej za pomocą termometrów elektronicznych bezdotykowych dousznych. 

Bardzo ważną zasadą jest wykonywanie kolejnych pomiarów w tym samym miejscu, co pozwala na ich porównywanie.  

Dla uzyskania wyników powtarzalnych konieczne jest również używanie do kolejnych pomiarów tego samego termometru, z uwagi na fakt, że poszczególne typy urządzeń charakteryzują się różnym marginesem błędu pomiarowego. 

Czym mierzyć temperaturę ciała u niemowlaka i małego dziecka? 

Na polskim rynku dostępne są trzy typy termometrów służących do oceny temperatury ciała. Różnią się one takimi cechami jak: czas pomiaru, miejsce jego wykonywania, możliwy błąd pomiarowy. Każdy typ ma swoje zalety i wady.  

Termometr cieczowy 

Jest to najstarszy typ termometru. Obecnie dostępne zawierają galinstan – stop galu, indu i cyny. Przed 2009 r. najpopularniejsze były, wycofane w tymże roku z uwagi na toksyczność stosowanej w nich cieczy, termometry rtęciowe. Termometry cieczowe stosować można do oceny temperatury w jamie ustnej, dole pachowym oraz odbycie. Czas pomiaru za jego pomocą wynosi od czterech do dziesięciu minut. Zakres wykrywanych temperatur to 35-42°C, a błąd pomiarowy wynosi +/- 0,1°C. Pomiędzy kolejnymi pomiarami konieczne jest strząsanie cieczy, aby jej słup opadł do wartości minimalnych w skali. 

Termometr elektroniczny dotykowy 

Pomiaru termometrem elektronicznym dotykowym można dokonywać podobnie jak termometrem cieczowym – w dole pachowym, jamie ustnej i odbycie. Ponadto stosowane w oddziałach intensywnej terapii wysoko specjalistyczne termometry tego typu pozwalają na pomiar temperatury wewnętrznej organizmu, w bardzo szerokim zakresie 25-45°C. Czas pomiaru przeprowadzanego w warunkach domowych to zaledwie 10-15 sekund. Błąd pomiarowy jest niewielki, wynosi zaledwie +0,1°C. Kolejne pomiary można wykonywać w niedługich odstępach czasowych. 

Termometr elektroniczny bezdotykowy 

W grupie tej wyróżniamy dwa typy – termometry douszne i czołowe. Termometry douszne służą do wykonywania pomiarów na błonie bębenkowej. Niezbędna jest prawidłowa technika wprowadzania sondy do ucha. Termometry czołowe natomiast dają szeroki zakres możliwych miejsc pomiaru, w zasadzie obejmujący całe ciało. Najczęściej temperaturę mierzymy na środku czoła lub na tętnicy skroniowej. Niewątpliwą zaletą tego typu urządzeń jest bardzo krótki czas pomiaru, zaledwie kilka sekund oraz możliwy do uzyskania szeroki zakres rejestrowanych temperatur, zależny od konkretnego urządzenia. Niestety grupa ta charakteryzuje się największym możliwym błędem pomiarowym (0,2°C), a także sporą podatnością na modyfikację odczytu przez czynniki zewnętrzne. Na pomiar na błonie bębenkowej może wpłynąć zalegająca woskowina, termometry czołowe z kolei są wrażliwe na zmiany temperatury otoczenia. Pomiar może być niedokładny również przez pot oraz przesłaniające czoło włosy.