Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

3

Jakie glikokortykosteroidy stosujemy na skórę?

Słuchaj artykułu

Glikokortykosteroidy to grupa leków szeroko wykorzystywanych w lecznictwie. Stosuje się je w preparatach dermatologicznych. Główne działanie opiera się na hamowaniu stanu zapalnego. Leki te są zróżnicowane pod względem siły działania.

Jakie glikokortykosteroidy stosujemy na skórę?

Czym są glikokortykosteroidy? 

Glikokortykosteroidy (GKS) to grupa leków o szerokim zastosowaniu. Pochodne steroidowe występują w lecznictwie zarówno w postaci tabletek, leków wziewnych, jak i iniekcji czy też preparatów do stosowania na skórę. Wykorzystuje się je w leczeniu wielu jednostek chorobowych, takich jak:  

  • wstrząs anafilaktyczny, 
  • astma oskrzelowa, 
  • choroby autoimmunologiczne, 
  • choroby rozrostowe, 
  • choroby nowotworowe. 

Glikokortykosteroidy w postaci maści i kremów
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Glikokortykosteroidy mogą być także stosowane miejscowo na stany zapalne. Leki te wykazują właściwości

  • przeciwzapalne, 
  • przeciwwysiękowe, 
  • przeciwalergiczne, 
  • przeciwświądowe.

W jaki sposób działają glikokortykosteroidy? 

Omawiane leki wywołują zmiany czynnościowe w wielu narządach. Łączą się w komórkach ze swoistym receptorem cytoplazmatycznym, co powoduje pobudzenie lub hamowanie transkrypcji specyficznych genów komórki. Glikokortykosteroidy mają wpływ na czynniki transkrypcyjne w komórce, które odpowiadają za rozwój stanu zapalnego. Regulują ekspresję wielu genów, powodując zahamowanie syntezy cytokin prozapalnych. Wpływają na aktywność enzymów komórkowych, hamują migrację makrofagów, a także proliferację limfocytów T oraz B. Zapobiegają degranulacji eozynofilów. Opisane efekty są odpowiedzialne za przeciwzapalne i immunosupresyjne działanie tej grupy leków. 

Działanie miejscowe glikokortykosteroidów jest zależne od ich budowy, stężenia i sposobu aplikacji.  

W jakich schorzeniach skóry stosuje się glikokortykosteroidy? 

Glikokortykosteroidy stosuje się miejscowo w wielu schorzeniach dermatologicznych, takich jak: 

  • atopowe lub łojotokowe zapalenie skóry, 
  • liszaj płaski, 
  • toczeń rumieniowaty, 
  • świąd skóry, 
  • łuszczyca
  • wypryski kontaktowe, 
  • rumień wielopostaciowy. 

Działanie tej grupy leków jest objawowe. Po przerwaniu stosowania GKS objawy mogą nawracać

Jakie glikokortykosteroidy są wykorzystywane w dermatologii? 

Wiele z substancji do stosowania miejscowego na skórę to glikokortykosteroidy. Zdecydowana większość tych leków to preparaty dostępne na receptę. Bez recepty można nabyć maści zawierające hydrokortyzon. Preparaty dermatologiczne mogą zawierać dodatkowo antybiotyki i inne substancje. Glikokortykosteroidy dzielimy ze względu na siłę działania: 

  • słabe: hydrokortyzon, deksametazon, metyloprednizolon, acetonid fluocynolonu (0.0025%); 
  • średnio (umiarkowane) silne: benzoesan betametazonu, flumetazon, acetonid triamcinolonu (0,04%); 
  • silne: pirośluzan mometazonu, fluocinolon, flutykazon, walerianian, benzoesan i dipropionian betametazolu w wyższych stężeniach; 
  • bardzo silne: klobetazol, furoinian mometazonu. 

Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo – działania niepożądane 

Stosowanie GKS na skórę jest obarczone wieloma niebezpiecznymi działaniami niepożądanymi.  

W związku z tym podczas ich stosowania należy zawsze przestrzegać zaleceń lekarza i postępować zgodnie z instrukcjami zawartymi w ulotce preparatu.  

Pomimo słabszego działania hydrokortyzonu oraz jego dostępności bez recepty nie powinniśmy nadużywać maści i kremów zawierających tę substancję. Długotrwałe i niewłaściwe stosowanie glikokortykosteroidów może wywołać: 

  • zaniki naskórka, 
  • zaniki tkanek podskórnych, 
  • nadmierne owłosienie, 
  • rozstępy skórne, 
  • plamicę posteroidową, objawiającą się przebarwieniami skóry, 
  • trądzik posteroidowy, 
  • zapalenie okołoustne, 
  • opóźnienie gojenia się ran
  • owrzodzenia, 
  • nadkażenia bakteryjne i grzybicze, 
  • nadmierną suchość skóry. 

Miejscowe stosowanie tych leków na dużą powierzchnię ciała może wywoływać także ogólnoustrojowe skutki uboczne, takie jak zaburzenia hormonalne powstałe na skutek supresji osi przysadka-nadnercza.  

Ryzyko związane z wystąpieniem działań niepożądanych jest większe w przypadku stosowania silnych pochodnych.  

Wpływ na wystąpienie działań niepożądanych mają także:  

  • powierzchnia aplikacji, 
  • częstotliwość stosowania, 
  • stężenie leku, 
  • wiek, 
  • waga pacjenta. 

Aby uniknąć działań niepożądanych, glikokortykosteroidy powinno się stosować najkrócej, jak to możliwe.  

Kiedy nie powinniśmy stosować glikokortykosteroidów? 

Stosowanie tej grupy leków jest przeciwwskazane u pacjentów: 

  • cierpiących na trądzik różowaty, 
  • z chorobami nowotworowymi, 
  • z chorobami bakteryjnymi, wirusowymi i grzybiczymi skóry, 
  • z zanikiem naskórka, 
  • ze stanami przedrakowymi skóry, 
  • uczulonych na którąkolwiek substancję z grupy glikokortykosteroidów. 

Nie zaleca się także stosowania maści i innych leków dermatologicznych z GKS u kobiet w ciąży. Pochodne o silnym działaniu mogą wykazywać działanie teratogenne. Nie ma danych dotyczących tego, w jakim stopniu leki z tej grupy przenikają do mleka matki. W związku z tym nie zaleca się ich stosowania u kobiet karmiących piersią. 


Źródła
Zwiń
Rozwiń

Źródła: 

  1. Janiec W., Kompendium Farmakologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015. 
  2. Charakterystyka Produktu Leczniczego: CLOBEDERM, 0,5 mg/g, krem. 
  3. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Maxicortan, 10 mg/g, krem. 
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę