Lamblioza (giardioza) – objawy i leczenie u dzieci i dorosłych

Czym jest lamblioza? 

Lamblioza zwana także giardiozą jest schorzeniem, które wywołuje jednokomórkowy pierwotniak Giardia lamblia. Występuje on w dwóch formach: trofozoitu i cysty. To właśnie postać cysty jest postacią inwazyjną. Cysty mogą przetrwać w kale nawet kilka tygodni, natomiast w środowisku wodnym, takim jak np. basen, nawet przez kilka miesięcy. Również ważną informacją jest fakt, że cysty nie giną pod wpływem działania 3% chloraminy, środka wykorzystywanego do uzdatniania wody.  

Człowiek jest jedynym żywicielem lamblii. Zaraża się przez spożycie cysty, te z kolei przekształcają się w trofozoity, które zajmują jelito cienkie, dwunastnicę, drogi żółciowe i przewody trzustkowe. Okresowo trofozoity przekształcają się masowo w cysty i są wydalane z kałem. Lamblie niszczą rąbek szczoteczkowy enterocytów, co powoduje upośledzenie aktywności laktazy. Finalnie działanie to daje możliwość przenikania antygenów pokarmowych i toksyn do krwi. 

Choroba można przejść w postać przewlekłą, jak również może przebiegać bezobjawowo. Okres wylęgania wynosi około tygodnia, ale może wahać się od 1 dnia do nawet 2 tygodni.   

Gdzie w organizmie ludzkim bytują lamblie? 

Lamblioza jest chorobą jelita cienkiego, dwunastnicy oraz dróg żółciowych, rzadziej dotyka przewodów trzustkowych. Pasożyt namnaża się w przewodzie pokarmowym po zakażeniu drogą pokarmową. Zakażenia mogą być bardzo masywne i nawracające, szczególnie u osób z niedoborem immunoglobulin w klasie IgA. Ilość wydalanych wraz z kałem cyst na dobę wynosi do kilkudziesięciu milionów przypadających na każdy gram kału.  

U kogo może dojść do zakażenia lambliozą? 

Zakażenie lambliami zdecydowanie częściej występuje u małych dzieci. Pasożyty również mogą być przenoszone przez osoby podróżujące przez różne strefy klimatyczne. 

Jakie są objawy zakażenia lambliozą? 

Lamblioza powoduje wystąpienie objawów wynikających ze stronu układu pokarmowego. Wśród nich można wyróżnić: 

• brak apetytu,  
• odbijanie, 
• biegunkę,  
• bóle brzucha i bóle w nadbrzuszu,  
• nudności,  
• wzdęcia,  
• wymioty,  
• utratę masy ciała,  
• stolce tłuszczowe lub fermentacyjne,  
• niedokrwistość,  
• żółtaczkę o niewielkim nasileniu. 

Do objawów związanych z alergizacją zalicza się wysypkę, ból głowy, nadmierną senność, łatwe męczenie się i stany podgorączkowe. Prawdopodobnie najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo. Jeżeli występują objawy, ich początek może być powolny lub nagły.  

Na czym polega diagnostyka lambliozy? 

Proces diagnostyki pasożytów musi uwzględniać cykl rozwojowy, patomechanizm choroby oraz szereg badań diagnostycznych. 

Błędne zatem jest utarte przekonanie, że chorobę pasożytniczą można rozpoznać tylko na podstawie niespecyficznych objawów tj. zgrzytania zębami.  

Najpospolitszą metodą diagnostyki lambliozy jest badanie próbki kału. Wykrycie cyst lub trofozoitów lamblii w preparatach bezpośrednich kału, treści dwunastniczej lub bioptatach jelita cienkiego jest absolutnym potwierdzeniem zakażenia i obecności pasożytów. W sytuacji, gdy liczba cyst w pobranej próbce kału jest niewielka, można stosować metody zagęszczania. Zaleca się jednak, by badanie powtarzać co 2-3 dni. Dodatkowo, oprócz standardowego badania kału w kierunku pasożytów, można wykonać testy immunofluorescencji lub immunoenzymatyczne (ELISA, EIA).  Z kolei pobranie treści dwunastniczej może wymagać wykonania gastroskopii u pacjenta. Pomocna w rozpoznaniu może być również obecność eozynofilii w krwi obwodowej.  

Jak wygląda leczenie lambliozy? 

Leczeniu należy poddać wszystkich chorych, którzy mają objawy kliniczne oraz wszystkie osoby zarażone z potwierdzeniem mikrobiologicznym lub serologicznym z najbliższego otoczenia.  

W leczeniu stosuje się: 

• metronidazol (15 mg/kg w 3 dawkach przez 5-7 dni – niezależnie od posiłku); 
• tinidazol (1 x 50 mg/kg maks. 2 g, lepiej tolerowany z posiłkiem); 
• furazolidon (6 mg/kg/24 h w 4 dawkach przez 7-10 dni; w opornej lambliozie: 8 mg kg/24 h w 3 dawkach przez 10 dni);  
• alternatywnie albendazol (400 mg przez 5 dni); 
• profilaktycznie i wspomagająco olej z pestek dyni. 

O leczeniu decyduje zawsze lekarz na podstawie zebranego wywiadu, prezentowanych objawów klinicznych wynikających z badania fizykalnego oraz na podstawie zleconych wyników badań.  

Jakie są najczęstsze źródła zakażenia lambliozą? 

Głównym źródłem zakażenia jest środowisko. W krajach charakteryzujących się niskim standardem higieny woda może być zanieczyszczona odchodami. Dodatkowo cysty mogą migrować z pyłem, kurzem i tym samych osiadać na innych przedmiotach. Również muchy i inne owady przenoszą cysty z swoim przewodzie pokarmowym. 

Kolejnym źródłem zakażenia lambliami jest człowiek. Zakażenia drogą fekalno-oralną są tak samo częste, jak te związane ze spożyciem skażonej wody czy żywności. Do zakażeń lambliozą dochodzi w dużych skupiskach ludzi, np. na koloniach, obozach, w internatach, żłobkach, przedszkolach, szkołach, toaletach publicznych itp. bowiem lamblioza jest typową chorobą brudnych rąk.  

Mniej powszechne są zarażenia od zwierząt domowych i hodowlanych. Koniecznie przed podjęciem leczenia wymagany jest dokładny wywiad, na podstawie którego określa się kontakt człowieka ze zwierzęciem, co dale możliwość potwierdzenia lub eliminacji tej drogi zakażenia.  

Jakie jest rokowanie dla chorych zarażonych lambliozą? 

Rokowanie dla pacjentów z lambliozą jest z reguły dobre. Wyjątkowo to zakażenie pasożytami może stanowić zagrożenie życia, szczególnie przy niedoborach immunologicznych.