Listerioza. Jak można się nią zarazić?

Listerioza – co to jest? 

Listerioza to choroba zakaźna ludzi i zwierząt. Jej źródłem jest Gram-dodatnia pałeczka – Listeria monocytogenes. Jest ona szeroko rozpowszechniona w naszym otoczeniu. Można znaleźć ją w glebie i wodzie. 

Niektóre osoby są szczególnie narażone na zachorowanie.  

Są to: 

• seniorzy, 
• najmłodsze dzieci, 
• kobiety w ciąży, 
• pacjenci przyjmujący leki obniżające odporność (immunosupresyjne), 
• diabetycy, 
• osoby nadużywające alkohol, 
• pacjenci onkologiczni, 
• osoby zakażone wirusem HIV. 

Jak można zarazić się listeriozą?  

Główną drogą przenoszenia się bakterii wywołującej listeriozę jest droga pokarmowa, czyli przez zjedzenie skażonych produktów spożywczych. Są to zwłaszcza: niepasteryzowane mleko i jego przetwory, surowe mięso, ryby lub owoce morza, niedokładnie umyte warzywa i owoce oraz gotowe dania, których nie podgrzaliśmy przed zjedzeniem.  

Człowiek może zarazić się listeriozą również poprzez kontakt z wydzielinami lub kałem zakażonych zwierząt, np. bydła. 

Najmłodsze dzieci mogą zarazić się od chorej matki w trakcie ciąży (przez łożysko) lub podczas porodu.  

Listerioza – objawy  

Pierwsze oznaki listeriozy można zaobserwować kilka dni po zjedzeniu zakażonych produktów. Czasem czas ten jest jednak zdecydowanie dłuższy – nawet 2 miesiące.  

Jeśli nasz układ odpornościowy działa sprawnie i nie jesteśmy w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia, to choroba jest raczej łagodna.  

Przez parę dni mogą wystąpić: 

• gorączka z dreszczami, 
• ból mięśni, 
• biegunka,  
• wymioty. 

U osób z obniżoną odpornością listerioza może przebiegać bardzo poważnie. W ich przypadku bakteria zdolna jest do przemieszczenia się z przewodu pokarmowego do krwi.  

Następnie przedostaje się do ośrodkowego układu nerwowego, prowadząc do rozwoju: 

• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, 
• zapalenia mózgu, 
• ropni mózgu. 

Poza typowymi objawami infekcji, tj. gorączką, dreszczami, bólami mięśniowymi czy wymiotami, mogą wystąpić: 

• ból głowy, 
• światłowstręt, 
• drżenia,  
• napady drgawek, 
• zaburzenia świadomości, 
• trudności z utrzymaniem równowagi. 

Dla zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych charakterystyczne są tzw. objawy oponowe, np. sztywność karku.  

Ponadto w przebiegu listeriozy mogą pojawić się zapalenia: 

• stawów i kości, 
• wsierdzia (wewnętrznej błony wyściełającej serce), 
• płuc, 
• gałek ocznych. 

Listerioza w ciąży 

Listerioza występuje najczęściej w trzecim trymestrze ciąży. Kobiety zazwyczaj nie mają objawów ze strony układu pokarmowego. Pojawiają się natomiast gorsze samopoczucie, osłabienie czy ból mięśni. Może się również zdarzyć, że przebieg infekcji jest zupełnie bezobjawowy. 

Rozwój listeriozy u ciężarnej kobiety wiąże się z poważnymi skutkami dla rozwijającego się dziecka. Jeśli dojdzie do przeniesienia bakterii jeszcze podczas trwania ciąży, może wystąpić przedwczesny poród.  

U takiego wcześniaka występuje ryzyko: 

• sepsy, 
• zapalenia płuc, które może wiązać się z niewydolnością oddychania, 
• uszkodzenia mózgu, 
• drobnych ropni w obrębie wielu narządów, np. wątroby czy śledziony, 
• zmian skórnych. 

Pierwsze objawy pojawiają się do 2 dni po narodzinach. 

Zakażenie dziecka podczas porodu daje znać o sobie nieco później, nawet w drugim lub trzecim tygodniu życia noworodka. W tym przypadku rozwija się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.  

Listerioza – leczenie 

Listerioza to choroba bakteryjna, więc podstawą jej leczenia są antybiotyki. Trzeba je przyjmować dożylnie, a terapia trwa minimum 3 tygodnie. Czasami konieczne jest jej przedłużenie do dwóch miesięcy.

W łagodzeniu objawów stosuje się również leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, np. ibuprofen.  

Ważne są szybka diagnoza i leczenie zakażenia. Jeśli listerioza ma ciężki przebieg, śmiertelność wynosi 20-70%. 

Co zrobić, aby uniknąć zachorowania na listeriozę? 

Aby zmniejszyć ryzyko infekcji: 

• nie jedz surowego mięsa i niepasteryzowanych produktów mlecznych, 
• dokładnie myj wszystkie owoce i warzywa przed zjedzeniem, 
• zwracaj uwagę na czystość naczyń i sprzętów kuchennych, 
• często myj ręce, zwłaszcza przed posiłkiem, po skorzystaniu z toalety i kontaktach ze zwierzętami. 

Niestety jak dotychczas nie ma dostępnej szczepionki na listeriozę.

Przeczytaj również: Adenowirusy. Czy są niebezpieczne?